Hasta Haklari ve Saglik Yonetmeligi

Hasta Hakları ve Sağlık

AB’ye uyum yasaları ve Sağlık Bakanlığı’nın sağlığa bakı­şı sayesinde hasta hakları yönergesi ile hastalara çeşitli haklar verildi. Uzun süredir yürürlükte olmasına rağmen yeterince tanıtılamadığı için hastalar çoğu haklarından ha­bersizler. Sağlık Bakanlığı’nın hasta haklarını ciddiye al­ması sayesinde aşağıda özetlemeye çalışacağım hasta hak­ları konusunda herhangi bir ihlale uğradığınızda sorunu­nuzu çok çabuk halledebilirsiniz. Yönerge kapsamında hastanelerde kurulan hasta hakları birimi bu konulardaki sıkıntılarınızı en kısa sürede çözmek için sizi bekliyorlar. Daha ayrıntılı bilgi-almak isteyenler www.saglik.gov.tr ad­resinden yönergeyi inceleyebilirler. Aşağıda yönerge mad­deler halinde açıklanmıştır. (Koyu yazılmış bölgeler yaza­rın kişisel yorumlarıdır, yönerge gibi algılanmamalıdır.)

“Bu Yönetmelik; temel insan haklarının sağlık hizmet­leri sahasındaki yansıması olan ve başta Türkiye Cumhu­riyeti Anayasası’nda, diğer mevzuatta ve milletlerarası hu­kuki metinlerde kabul edilen “hasta hakları”nı somut ola­rak göstermek ve sağlık hizmeti verilen bütün kurum ve kuruluşlarda ve sağlık kurum ve kuruluşları dışında sağlık hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yakışır şekilde herkesin “hasta hakları”ndan faydalanabilmesine, hak ih­lallerinden korunabilmesine ve gerektiğinde hukuki korun­ma yollarını fiilen kullanabilmesine dair usûl ve esasları düzenlemek amacı ile hazırlanmıştır.

Bu Yönetmelik; sağlık hizmeti verilen resmi ve özel bütün kurum ve kuruluşları, bu kurum ve kuruluşlarda ve­ya bunların dışında hizmete katılan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakkını haiz olan bütün fertleri kapsar.”
Daha açık bir dille söylemek gerekirse, hasta hakları tüm özel ve devlet hastanelerinde, muayenehanelerde, sağlık hizmeti alman her noktada geçerlidir!

Hasta Hakları Nelerdir

1. Mahremiyete saygı gösterilmesi ve bunu isteme hakkı
2. Sağlık hizmetlerinden adalet ve hakkaniyete uygun ola­rak faydalanma hakkı
3. Bilgi isteme hakkı
4. Sağlık kuruluşunu seçme ve değiştirme
5. Personeli tanıma, seçme ve değiştirme
6. Öncelik sırasının belirlenmesini isteme
7. Tıbbi gereklere uygun teşhis, tedavi ve bakım
8. Tıbbi gereklilikler dışında müdahale yasağı
9. Ötenazi yasağı
10. Tıbbi özen gösterilmesini isteme hakkı
11. Sağlık durumu ile ilgili bilgi alma hakkı genel olarak bilgi isteme
12. Kayıtları inceleme
13. Kayıtların düzeltilmesini isteme
14. Bilgi verilmesini yasaklama
15. Rıza olmaksızın tıbbi ameliyeye tabi tutulmama
16. Güvenliğin sağlanması
17. Dini vecibeleri yerine getirebilme ve dini hizmetlerden faydalanma
18. İnsani değerlere saygı gösterilmesi ve ziyaret
19. Refakatçi bulundurma hakkı

Şimdi hasta haklarını daha ayrıntılı ve diş hekimliği açısından inceleyelim.

1. Mahremiyete saygı gösterilmesi ve bunu istemek hakkı:
“Hastanın, sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirme­lerin gizlilik içerisinde yürütülmesini,

Muayenenin, teşhisin, tedavinin ve hasta ile doğrudan teması gerektiren diğer işlemlerin makul bir gizlilik orta­mında gerçekleştirilmesini,” (Yani onlarca hasta önünde öksürüp, sırtınızı açmadan muayene olmayı isteme hakkı­nız var.)
“Tıbben sakınca olmayan hallerde yanınızda bir yakı­nınızın bulunmasına izin verilmesini,” (Muayene olacağı­nız odada yanınızda eşiniz, ayşe teyzeniz olsun istiyorsa­nız, yanınızda bulundurma, elini tutma hakkınız var; ama tıbbi müdahale yapılması gerekiyor, ortam sterilizasyonu vs. açıdan bir sakınca varsa doktorunuzun da bu yakını almama hakkı var.)

Tedavisi ile doğrudan ilgili olmayan kimselerin, tıbbi müdahale sırasında bulunmamasını,” (Yani hastaneye gitti­niz, muyene olacağınız odada doktor beyin asker arkadaşı oturuyor. Doktor bey bir taraftan arkadaşına laf yetiştirip bir taraftan sizi muayene edemez. Ama sohbet hoşunuza gider, rahatsız olmazsanız sorun yok. Rahatsız olursanız doktordan mahremiyet hakkınızı isteyebilirsiniz.)
“Hastalığın mahiyeti gerektirmedikçe hastanın şahsi ve ailevi hayatına müdahale edilmemesini, sağlık harcamalarının kaynağının gizli tutulmasını kapsar. Ölüm olayı, mahremiyetin bozulması hakkını vermez. Eğitim verilen sağlık kurum ve kuruluşlarında, hastanın tedavisi ile doğ­rudan ilgili olmayanların tıbbi müdahale sırasında bulun­ması gerekli ise; önceden veya tedavi sırasında bunun için hastanın ayrıca rızası alınır.”

2. Sağlık Hizmetlerinden Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma Hakkı:
“Hasta, adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sağ­lıklı yaşamanın teşvik edilmesine yönelik faaliyetler ve ko­ruyucu sağlık hizmetleri de dahil olmak üzere, sağlık hiz­metlerinden ihtiyaçlarına uygun olarak faydalanma hakkı­na sahiptir. Bu hak, sağlık hizmeti veren bütün kurum ve kuruluşlar ile sağlık hizmetinde görev alan personelin ada­let ve hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme yükümlü­lüklerini de içerir.”

3. Bilgi İsteme Hakkı:

“Hasta, sağlık hizmetlerinden nasıl faydalanabileceği konusunda bilgi isteyebilir. Bu hak, hangi sağlık kurulu­şundan hangi şartlara göre faydalanılabileceğini, sağlık kurum ve kuruluşları tarafından verilen her türlü hizmet ve imkanın neler olduğunu ve müracaat edilen kuruluşta verilen sağlık hizmetlerinden faydalanma usulünü öğren­me haklarını da kapsar. Bütün sağlık kurum ve kuruluşları, hastayı birinci fıkra uyarınca bilgilendirmek için yeterli teknik donanımı haiz birimi oluşturmak; bu birimde, hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete sahip personeli daimi olarak istihdam etmek ve hastanın ihtiyacı olan birimlere kolayca ulaşabilmesini temin elmek üzere, kuruluşun uygun yerlerinde bilgilendirici tabela, broşür ve işaretler bulundurmak gibi tedbirleri almak zo­rundadırlar.” (Bir hastaneye gittiniz, saat 14:00 Diş heki­mine muayene olacaktım dediniz. Görevli size “bugün muayene yok,” dedi.
– Peki, ne zaman diye sordunuz.
– Sessizlik

Eskiden böyle olaylarla muhatap olabilirdiniz; ama şimdi görevlinin bu şekilde davranması bir suçtur. Sizin o gün neden muayene olamadığınızı, tam olarak ne zaman olabileceğinizi öğrenme hakkınız vardır. Daha da önemli­si görevlinin size sunduğu neden, mantıklı olmalıdır. Yani doktor mu yok, neden yok, izinli mi vs. bu açıklamalar net olarak size sunulmalıdır.)

4. Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme:
“Hasta; tabi olduğu mevzuatın öngördüğü usûl ve şart­lara uyulmak kaydı ile, sağlık kurum ve kuruluşunu seçme ve seçtiği sağlık kuruluşunda verilen sağlık hizmetinden faydalanma hakkına sahiptir. Mevzuat ile belirlenmiş sevk sistemine uygun olmak şartı ile hasta sağlık kuruluşunu de­ğiştirebilir. Ancak, kuruluşu değiştirmenin hayati tehlikeye yolaçıp açmayacağı ve hastalığının daha da ağırlaşıp ağırlaşmayacağı hususlarında hastanın tabip tarafından aydın­latılması ve hayati tehlike bakımından sağlık kuruluşunun değiştirilmesinde tıbben sakınca görülmemesi esastır. Acil vakalar dışında, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olup da mevzuatın öngördüğü sevk zincirine uyma­yanlar aradaki ücret farkını kendileri karşılar. Hastanın sağlık kuruluşunda kalmasında tıbben fayda bulunmayan veya bir başka sağlık kuruluşuna nakli gerekli olan haller­de, durum hastaya veya 15’inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen kişilere açıklanır. Nakilden önce, gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya tıbben uygun görülen sağlık kuruluşuna, sevkeden kuruluş veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir. Her iki durumda da hizmetin aksama­dan ve kesintisiz olarak verilmesi esastır.” (Sevk zinciri, ya­ni 1. basamak sağlık ocakları, 2. basamak hastaneler ve 3. basamak üniversite hastaneleri olmak üzere bir sıralama zinciridir. Siz aynı sınıf içinde beğenmediğiniz bir hastane­yi diğeri ile değiştirme hakkına sahipsiniz.)

5. Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme:
“Hastaya talebi halinde, kendisine sağlık hizmeti vere­cek veya vermekte olan tabiplerin ve diğer personelin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında bilgi verilir. Mev­zuat ile belirlenmiş usûllere uyulmak şartı ile hastanın, kendisine sağlık hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi değiştirme ve başka ta­biplerin konsültasyonunu istemek hakkı vardır. Personeli seçme, tabibi değiştirme ve konsültasyon isteme hakları kullanıldığında, mevzuat ile belirlenen ücret farkı, bu hak­ları kullanan hasta tarafından karşılanır.” (Yani bir hasta­neye gittiniz Dr. Alper bey değil de Dr. Ayşen hanıma muayene olma hakkınız var. Bazı hastanelerde çalışma günleri belirlenmiştir. Sizin istediğiniz doktorun çalışma gününde gelmeyi kabul ettiğiniz sürece kimse sizi illa Al­per beye ya da tam tersi Alper beyi isterken Ayşen hanı­ma muayene olmaya zorlayamaz. Tek yapmanız gereken diğer hekime muayene olmak istediğinizi söyleyip, onun çalışma saatlerini öğrenmektir.)

6. Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme:
“Sağlık kuruluşunun hizmet verme imkanlarının yeter­siz veya sınırlı olması sebebiyle sağlık hizmeti talebi zamanında karşılanamayan hallerde, hastanın, öncelik hakkı­nın tıbbi kriterlere dayalı ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakkı vardır. Acil ve adli vakalar ile yaşlılar ve özürlüler hakkında öncelik sırasının belirlenmesinde ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.” (Sabahın yedisinde gittiniz, kaydınızı yaptırdınız. Sizden önce de 6 kişi var. Öncelikle sıranızı öğrenme hakkınız var. Başladınız beklemeye, he­kiminizin muayene saatleri içerisinde orada olmak görevi­dir, sizin de bunuı isteme hakkınız var. Yani hastanelerde mesai 8’de başlıyorsa ve doktor polikliniğe 9:30’da geliyor­sa bu bir suçtur. Tabii başka bir yerde vizite, ameliyat vs. yoksa. Yani doktor odasında oturup sizi muayene etmesi gereken saatleri çay, kahve içerek ya da spor yaparak de­ğerlendiremez. Siz 6. sıradasınız ama sizden önce birileri geldi ve sıranız kaydı. Görevliden nedenini öğrenin. Önce­liği alma hakkı olan acil, adli, yaşlı ve özürlü hasta gibi özel bir durum yoksa niçin sıranız geldiği halde alınmadı­ğınızı öğrenme ve sıranızda muayene olma hakkınız var.)

7. Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım:
“Hasta, modern tıbbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teşhisinin konulmasını, tedavisinin yapılma­sını ve bakımını istemek hakkına sahiptir. Tababetin ilke­lerine ve tababet ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı ve­ya aldatıcı mahiyette teşhis ve tedavi yapılamaz.” (Diş he­kimine gittiniz. Ön dişinizde kocaman bir çürük var. He­kim size bu diş çekilecek dedi. Kurtarma şansım yok mu? Tek çözüm çekim mi dediniz. Hekiminiz bu konuda sizi doğru aydınlatmak ve gerekli tedavi yapılamıyorsa, sizi doğru yönlendirmek zorundadır. Bulunduğu yerde kanal tedavisi yapılamıyor diye dişi çekemez. Yanlış teşhis ve te­davi durumunda sorumludur.)

8. Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı:
“Teşhis, tedavi veya korunma maksadı olmaksızın, ölü­me veya hayati tehlikeye yol açabilecek veya vücut bütün­lüğünü ihlal edebilecek veya akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir şey yapılamaz ve talep de edilemez.” (Yani hekim durup dururken size sormadan, siz istemeden herhangi bir dişinizi çekemez, dolgu vs. yapamaz sizin ya­rarınıza bile olsa. Size sorup rızanızı almak zorundadır.)

9. Ötenazi Yasağı:
Otenazi yasaktır. Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkından vazgeçilemez. Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahi, kimsenin hayatına son verilemez. (Ötenazi kişinin ölme ve hekim tarafından öldürülme isteğidir. Ülkemizde yasaktır. Siz ölmek isteseniz de ya da bir yakınınız her ne sebeple olur­sa olsun öldürülmenizi isteyemez. Hekim ya da sağlık per­soneli de sizi öldüremez. Bazı ülkelerde ölme isteği bir hak olarak yasalarda yer almaktadır. Ülkemizde ise olaya çıkmadık candan umut kesilmez mantığıyla yaklaşılır. Yani doktor dişim çok ağrıyor ölsem de kurtulsam deme hakkınız yoktur.)

10. Tıbbi Özen Gösterilmesi:
“Personel, hastanın durumunun gerektirdiği tıbbi özeni gösterir. Hastanın hayatını kurtarmak veya sağlığını koru­mak mümkün olmadığı takdirde dahi, ıstırabını azaltmaya veya dindirmeye çalışmak zorunludur.” (Örnekle bu mad­deyi açıklamaya çalışalım; uygun anestezik madde ile diş­ler tam olarak uyuşturulup hiç acı çekmeden dişinizin çe­kilmesi gerekir. Diş kırılabilir, saatlarce ağzınız açık ka­labilir ama tüm bu işlemler sırasında acı çekmemeniz gerekir. Hekime acı çektiğinizi anestezinin neden tam ola­rak sağlanmadığını sorma hakkınız var. Muhtemelen he­kim tekrar iğne yapıp sorunu halledecektir. Sonuç olarak hiç acısız diş çektirme hakkınız var. Yani eskiden olduğu gibi hekim size acıyacak tabii diyemez. Bu tüm işlemlerin tamamen acısız olacağı anlamında algılanmamalıdır, Söy­lenmek istenen acısız yapılabilecek bir işlemin gerekli ted­birler alınmaması nedeniyle ızdırap içinde yapılmaması­dır, her konuda tıbbi özenin gösterilmesidir.)

11. Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı, Genel Ola­rak Bilgi İsteme
“Hasta; sağlık durumunu, kendisine uygulanacak tıbbi işlemleri, bunların faydaları ve muhtemel sakıncaları, al­ternatif tıbbi müdahale usûlleri, tedavinin kabul edilme­mesi halinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçları ve hastalığın seyri ve neticeleri konusunda sözlü veya yazılı olarak bilgi istemek hakkına sahiptir. Sağlık durumu ile il­gili gereken bilgiyi, bizzat hasta veya hastanın küçük, tem­yiz kudretinden yoksun veya kısıtlı olması halinde velisi veya vasisi isteyebilir. Hasta, sağlık durumu hakkında bilgi almak üzere bir başkasına da yetki verebilir. Gerek görü­len hallerde yetkinin belgelendirilmesi istenilebilir. Hasta, tedavisi ile ilgilenen tabip dışında bir başka tabipten de sağlık durumu hakkında bilgi alabilir.” (Bir hastanenin diş polikliniğine gittiniz. Diş etleriniz kanıyor, dişlerinizin üs­tünde kaya gibi taşlar var. Eşiniz de sürekli ağız koku­nuzdan şikayet ediyor. Muayene olduğunuz hekim konuş­mayı sevmiyor, size hiçbir şey söylemeden ilaç yazdı ve di­ğer hastaya geçti. Oysa sizin zihninizde binlerce soru var. Sorununuz nedir, neden oldu? İlaçları kullandıktan sonra geçecek mi? Başka yapmanız gereken “var mı, yapmazsanız ne olur? Tüm bu sorulan sorma ve cevap alma hakkı­nız var. Tabii devlet hastanesinde günde 80 hastaya ba­kan hekimden sizinle oturup saatlerce hastalığınızı tartış­masını bekleyemezsiniz. Ama hekimin size dişeti tedavisi olmanız gerektiğini, taşlarınızı temizletmeden ve iyi bir fırçalamaya geçmeden rahatsızlığınızın geçmeyeceğini, bunlar yapılmazsa da birkaç yıl içinde dişlerinizin salla­narak çekilmek zorunda kalacağını, hastane şartlarında bu tedaviyi orada alamayacağınızı, istiyorsanız bir üniver­site ya da daha gelişmiş bir hastaneden bu hizmeti alabi­leceğinizi söylemesi 20 saniyesini alır.)

12. Kayıtları İnceleme:
“Hasta, sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosya­yı ve kayıtları, doğrudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vasıtası ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kayıtlar, sadece hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olanlar tarafın­dan görülebilir.” (Protokol defterine hastaya ne yapıldığı, neden yapıldığı protokol numarası verilerek yazılır. Sizin için yazılanları öğrenme bir kağıda yazılarak size verilmesini isteme hakkınız var.)

13. Kayıtların Düzeltilmesini İsteme:
“Hasta; sağlık kurum ve kuruluşları nezdinde bulunan kayıtlarında eksik, belirsiz ve hatalı tıbbi ve şahsi bilgilerin tamamlanmasını, açıklanmasını, düzeltilmesini ve nihai sağlık durumu ve şahsi durumuna uygun hale getirilmesini isteyebilir. Bu hak, hastanın sağlık durumu ile ilgili rapor­lara itiraz ve aynı veya başka kurum ve kuruluşlarda sağ­lık durumu hakkında yeni rapor düzenlenmesini isteme hakların! da kapsar.” (Sizin için yazılan kayıtlarda bir yan­lışlık varsa isminiz, yapılan işlemin yazılmaması ya da yapılmayan bir işlemin yazılması gibi bir yanlış varsa düzel­tilmesini isteme hakkınız var.)

14. Bilgi Verilmesini Yasaklama:
“İlgili mevzuat hükümlerine ve hastalığın mahiyetine göre yetkili mercilerce alınacak tedbirlerin gerektirdiği haller dışında; hasta, sağlık durumu hakkında kendisine veya ailesine veya yakınlarına bilgi verilmemesini isteye­bilir.” (Belki protez yaptırdığınızı eşinizin bile bilmesini is­temiyorsunuz. Bunun da sizin tıbbi sırrınız olarak kalma­sını isteme hakkınız var.)

15. Rıza Olmaksızın Tıbbi Ameliyeye Tabi Tutulmama:
“Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kim­se, rızası olmaksızın ve verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi ameliyeye tabi tutulamaz. Bir suç işlediği ve­ya buna iştirak ettiği şüphesi altında bulunan kişinin işle­diği suçun muhtemel delillerinin, kendisinin veya mağdu­run vücudunda olduğu düşünülen hallerde; bu delillerin ortaya çıkarılması için sanığın veya mağdurun tıbbi ameli­yeye tabi tutulması, hakimin kararına bağlıdır. Gecikme­sinde sakınca bulunan hallerde bu ameliye, cumhuriyet savcısının talebi üzerine yapılabilir.” (Siz dişeti hastalığınız için diş polikliniğine başvurdunuz. Hekim size sormadan kök de kalmış olsa bir dişinizi çekemez. Ama siz tek bir şikayetle gitmişken sizi tam bir ağız muayenesinden geçi­rip farkında olmadığınız diğer sorunlarınızı size açıklayıp rızanızı alarak tedavinizi yapabilir, yapmalıdır da.)

16. Güvenliğin Sağlanması:
“Herkesin, sağlık kurum ve kuruluşlarında güvenlik için­de olmayı bekleme ve bunu istemek hakları vardır. Bütün sağlık kurum ve kuruluşları, hastaların ve ziyaretçi ve refa­katçi gibi yakınlarının can ve mal güvenliklerinin korunma­sı ve sağlanması için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar. Tutuklu ve hükümlerin sağlık kurum ve kuruluşlarında mu­hafazaları ile ilgili özel mevzuat hükümleri saklıdır.”

17. Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetler­den Faydalanma:
“Sağlık kurum ve kuruluşlarının imkanları ölçüsünde hastalara dini vecibelerini serbestçe yerine getirebilmeleri için gereken tedbirler alınır. Kurum hizmetlerinde aksa­malara sebebiyet verilmemek, başkalarını rahatsız etme­mek ve personelce düzenlenip yürütülen tıbbi tedaviye hiçbir şekilde müdahalede bulunulmamak şartı ile hastala­ra dini telkinde bulunmak ve onları manevi yönden des­teklemek üzere talepleri halinde, dini inançlarına uygun olan din görevlisi davet edilir. Bunun için, sağlık kurum ve kuruluşlarında uygun zaman ve mekan belirlenir. İfadeye muktedir olmayıp da dini inancı bilinen ve kimsesiz olan agoni halindeki hastalar için de, talep şartı aranmaksızın, dini inançlarına uygun olan din görevlisi çağrılır. Bu hak­ların nasıl ve ne zaman kullanılacağı ve bu konuda alına­cak tedbirler, sağlık kuruluşunun çalışma usul ve esaslarını gösteren mevzuatta ayrıca düzenlenir.”

18. İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret:
“Hasta, kişilik değerlerine uygun bir şekilde ve ortam­da sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir. Sağlık hizmetlerinde görev alan bütün personel; hastalara, yakınlarına ve ziyaretçilere güleryüzlü, nazik, şefkatli ve sağlık hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu Yönetmelik hü­kümlerine uygun şekilde davranmak zorundadır. Sağlık hizmetlerinin her safhasında, hastalara, onların bedeni ve ruhi durumları dikkate alınarak, hangi işlemin neden ve nasıl yapıldığı, yapılacağı ve bekletilmeleri sözkonusu ise, bekletilmenin sebepleri hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir. Sağlık kurum ve kuruluşlarında, insan haysiyetine yakışır gereken her türlü hijyenik şartların sağlanması, gü­rültünün ve rahatsız edici diğer bütün etkenlerin bertaraf edilmesi esastır. Gerektiğinde, bu hususlar hasta tarafın­dan talep konusu yapılabilir. Hasta ziyaretçilerinin kabul edilmesi, kurum veya kuruluşça belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ve hastaların huzur ve sükunlarını bozacak fiil ve tutumlara sebebiyet vermeyecek şekilde gerçekleşti­rilir ve bu konuda gereken tedbirler alınır.”

19. Refakatçi Bulundurma:
“Muayene ve tedavi sırasında hastaya yardımcı olmak üzere; mevzuatın ve kurum imkanlarının elverdiği ve has­tanın sağlık durumunun gerektirdiği ölçüde, tedaviden sorumlu olan tabibin uygun görmesine bağlı olarak, refakat­çi bulundurulması istenebilir. Bu hakkın nasıl ve ne zaman kullanılacağı ve bu konuda alınacak tedbirler, sağlık kurum ve kuruluşunun çalışma usûl ve esaslarını gösteren mevzuatla ayrıca düzenlenir.”

20. Dinlenme Odaları:
“Hastaların, sağlık kurum ve kuruluşlarında sağlık hiz­metlerinden yararlanmaları sırasında hizmet sunulan her yerde oturarak beklemeleri sağlanır. Sağlık hizmetlerinden yararlanma sırasında hastaların veya yakınlarının bekle­meleri gerekiyorsa mutlaka uygun ve rahat edilebilecek şekilde dinlenme odaları oluşturulur.”

Artık haklarınızı öğrendiniz. Peki bir ihmalle karşı­laştınız ne yapacaksınız. Hastanelerde kurulan hasta hak­ları biriminin yerini öğrenecek hemen hasta hakları biri­minde sizi bekleyen görevli ile görüşerek sorununuzu çö­zeceksiniz. Yönergeye tekrar dönersek hasta haklan ihlal­lerine ilişkin şikayet süreci ve zaman şöyle işleyecektir;

“a) Hastanın görüş veya şikayeti aynı gün alınır. Şika­yet formu doldurtulur.
b) Çok acil bir durum varsa çözülmesi yolunda hasta­ne idaresi aynı gün bilgilendirilir.
c) Şikayete maruz kalan hastane çalışanından 1 gün içinde bilgi istenir. Hastane çalışanı bu bilgiyi en geç 2 gün içinde cevaplandırmak zorundadır.
d) Taraflar dışında bilgi alınması gereken kişiler varsa onlardan da bilgi istenir. (2 gün içinde)
e) Alınan tüm bilgiler ve belgeler hastane hasta hakla­rı kuruluna dosya oluşturularak 3. günün sonunda dağıtılır.
f) Kurul haftada bir toplanarak (kurulun kendisinin be­lirleyeceği gün ve saat) dosyaları değerlendirir oy çokluğu ile karar verir. (En geç 11 gün içinde.)
g) Karar hasta haklan birimine bildirilir. Hasta hakları birimi raporları arşivler.
h) Şikayetten sonra en geç 15 gün içinde, sonuçtan ta­raflar haberdar edilir, i) Hastaya;
– Karar hakkında bilgi verilir.
– Bu aşamadan sonra yapması gerekenler konusunda bilgi verilir.
– Hastanın sonraki süreci takip etmesini kolaylaştırıcı olmak üzere irtibat veya kayıt numarası verilir.
– Kararın sonucu idari ve adli takip açısından hastane idaresine ve hasta haklan merkezine bildirilir.
– Tüm bunlar şifahi bilgi verilmesinin yanında muhak­kak resmi evrakla hasta sahibine bilgi verilir.”

Sonuç olarak, hasta haklarını şu şekilde özetleyebiliriz: Herhangi bir sağlık kuruluşunda insan haysiyetine uy­gun tedavi olma, sağlık hizmeti alma hakkınız vardır. Her­hangi bir durumda bu haklarınızın ihlal edildiğini düşünü­yorsanız saygı çerçevesinde, size hizmet eden görevlinin, hekimin de etten, kemikten yapılmış, sinirleri, duyguları olan insanlar olduğunu unutmadan, uygun bir dille hakkı­nızı arayın. Sorununuz çözülür, hakkınız iade edilirse ya da yapılan açıklama mantıklı ise teşekkür edin. Ama saygı çerçevesinde sorduğunuz sorulara saygısızca cevap verilir, haklarınız iade edilmezse hekim ya da personelle saygısız bir konuşmaya girmeden hasta hakları birimine başvurun. Belki sorununuz basit bir yanlış anlamadır. Hasta hakları biriminden şikayet dilekçesi yazmadan sorunun çözümünü istersiniz. Sorununuz iletişimle çözülemiyorsa şikayetinizi yazar sorunun araştırılmasını istersiniz. Unutmayınız ki hasta hakları her basit sebeple hekimi, personeli şikayet edip zaten zor şartlarda çalışan hekimleri demoralize et­mek değildir. Küçücük muayene odasına komşunuzu ka­bul etmeyen, sizi 3 dakika bekleten hekimi şikayet etmek hasta haklarının amacına hizmet etmez. Gerçekten hakları­nızın ihlal edildiğini düşünüyor, bu durumdan dolayı ciddi bir sorunla karşılaşıyorsanız resmi yollara başvurun, diğer basit durumlarda tatlı dille sorununuzu çözmeye çalışın.