Hangi yapılar boşaltım yapar?

Canlıların yedikleri besinlerin sindirim işleminin tamamlanmasından sonra dışarı atmasıdır. Besinler işlenerek vücuda yararlı olan kısımları emilir, arta kalan kısım ürik asit veya posa olarak vücuttan atılır. Başta insanlar olmak üzere tüm canlılar boşaltım organları aracılığı ile boşaltım yaparlar.

İnsanda boşaltım sistemi

İnsanda böbrekler, üreter (böbreği mesaneye bağlayan kanal), mesane (idrar kesesi) ve üretra (idrar kanalı) boşaltım sistemini oluşturan asıl elemanlardır. Deri ve akciğerlerde boşaltıma yardımcı olarak görev yaparlar. Akciğerler hücre solunumu ile ortaya çıkan karbondioksit ve suyun atılmasını sağlar. Deri ise terleme yoluyla üre, ürikasit, su ve bazı tuzlar gibi artık maddelerin atılmasını sağlar. Böbrekler; kanın bileşiminin, pH ve su derecesinin düzenlenmesinde, aynı zamanda doku sıvısındaki su, sodyum ve potasyum gibi maddelerin de düzenlenmesinde görev yaparak, homeostasinin sağlanmasında önemli rol oynar. İnsanlarda ürogenital sistemdeki organların farklı görevleri vardır. Tükettiğimiz besin maddeleri, organizmada hem enerji elde etmek hem de yeni moleküller sentezlemek için yıkıma uğratılır. Organizmaya zarar verebilecek açığa çıkan artık ürünler boşaltılır. Metabolizmanın çalışmasıyla ortaya çıkan atıkların, difüzyon olayı veya özelleşmiş boşaltım organları ile vücuttan uzaklaştırılmasına  boşaltım, boşaltımın gerçekleşmesinde görevli organlardan oluşan sisteme de boşaltım sistemi denir.

Bir Hücrelilerde Boşaltım:

Tek hücreli canlılarda ortaya çıkan atık ürünler, çoğunlukla bütün vücut yüzeyinden uzaklaştırılabilir. Bu nedenle özel boşaltım sistemleri yoktur.

Bitkilerde de, hayvanlarda olduğu gibi özelleşmiş boşaltım sistemleri yoktur.

Farklı yöntemlerle atık maddeleri atarlar. Su ortamında yaşayan yosunlarda ve ilkel  bitkilerde artık ürünler difüzyonla dış ortama atılabilir. Karasal ortama uyum sağlamış gelişmiş bitkilerde ise farklı boşaltım yöntemleri kullanılır.

Su yosunlarında boşaltım bütün vücut yüzeyinden yapılır.

Yapraklardaki stomalardan terleme ile su atılması ve oksijen ile karbondioksitin alışverişi yapılabilir.

Mantarlaşmış gövdede  boşaltım lentisellerle yapılır.

Omurgasızlarda Boşaltım

Sünger ve sölenterler de  boşaltım sistemi veya  organları yoktur. Metabolizma sonucu oluşan artık ürünler  vücut yüzeyinden difüzyonla  su ortamına atılır.

Yassı solucanlardan planaryada boşaltım, protonefridyum denilen boşaltım sistemiyle yapılır.

Toprak solucanlarında (halkalı solucan); boşaltım organları nefridyumlardır.

Böceklerde; boşaltım organı malpighi tüpleridir.

Omurgalılarda Boşaltım

Bütün omurgalı canlılarda boşaltım organları böbreklerdir. Böbrek yapıları birbirinden farklılık gösterir. Sürüngen, kuş ve memelilerde gelişmiş böbrekler bulunur. Balık ve kurbağaların böbrekleri ise, diğer omurgalılara oranla daha az gelişmiştir.