Hamilelikte Dis Bakimi ve Tedavisi

Hamilelikte Diş Tedavisi

Hamilelik konusu da halk arasında çok istismar edilen ko­nulardan biridir. “Hamileyken diş çekilmez; hiçbir şekilde ilaç kullanılmaz; her çocuk bir diş götürür; çocuk kalsiyum ihtiyacı olduğunda bunu annenin dişinden alır,” gibi ön­yargılar, halk arasında kulaktan kulağa dolaşarak kabul görmüş ve neredeyse kesinleşmişlerdir. Genellikle çevre­mizdeki eğitimli hamileler bile bu kadar yaygın ve kabul gören yargılara göre bir hamilelik geçirirler.

Planlı bir hamilelik düşünüyorsanız çalışmalara başla­madan önce, hemen hekiminizle görüşüp ağız hijyenini optimal seviyeye getirin. Tartarlar temizlensin, dolgular, özellikle çekilmesi kesin olan dişler, kökler çekilsin. Yapı­lıyorsa kanal tedavileri bitirilsin (protezler doğum sonrası­nı bekleyebilir). Bundan sonra da hamileliğiniz boyunca ağız hijyeninizi tam olarak sağlarsanız hiçbir dişinizi kay­betmeden bebeğinizi kucağınıza alabilirsiniz.

Ağzında hissedilir bir sorunu olmadığı için diş hekimi ziyaretine gerek görmemiş fakat hamilelik esnasında so­runla karşılaşanlar da vardır.
Öncelikle bu tür hastalara hamileliğin ilk 3 ve son 3 ayında etkin diş tedavisi; yani çekim, protez, acil olmayan dolgu vb. tedaviler uygun görülmez. İlk üç ayda bebeğin organları gelişme aşamasındadır. Bu aşamada bir bakteri-yemi (mikrop bulaşması) bebeğin organ gelişimini olum­suz yönde etkileyebilir. Son 3 ayda ise anne, karnı büyüye­ceği için tedavi koltuğunda oturmakta zorlanır. Bebek de bu durumdan pek hoşlanmaz. Diş tedavisi zaten stresli bir tedavidir. Hamileliğin bir çeşit nazlanma dönemi olduğu­nu da düşünürsek bu büyük stres hassas anne adayımızın, bebeği zamanından önce doğurmasına neden olabilir; ama hamileliğin 4. 5. 6. aylarını kapsayan ikinci 3 aylık dönem ekstra bir sorun yoksa (erken doğum, düşük gibi anne ada­yının riskli bir hamilelik geçirmediği durumlar) gerekli te­daviler, uygun anestezik madde eşliğinde rahatlıkla yapı­labilir. Hamileliğin ileri dönemlerinde karın büyüdüğü için oluşan basınç dik oturumda kanın kalbe dönüşünü engel­ler. Diş hekimi kolluğuna hafif sola dönük, sağ tarafa bir yükseklik konularak ve çok dik oturmadan yerleşilmelidir. Tedavi süresi de kısa tutulmalıdır.

Ağız-diş sağlığı açısından hamileliğe bağlı olarak ar­tan östrojen, progesteron gibi hormonlar nedeniyle dental plağa, dolayısıyla mikroplara karşı dişeti daha hassaslaşır ve bu nedenle kötü ağız hijyenine cevap çok daha çabuk ve etkili verilir. Bu nedenle hamilelik sürecinde ağız hijye­nine çok daha fazla önem verilmeli; fırçalama, diş ipi kul­lanımı, dil temizliği tam olarak ve aksatılmadan yapılma­lıdır ki hassas olan diş etlerine koz verilmesin. Bunlar tam olarak yapılırsa ve eskiden kalma herhangi bir çürük, yo­ğun tartar birikimi de yoksa hamilelik sürecinde ekstra bir sorun yaşanmaz. Dişetinde bazı hormonal şişlikler, büyü­meler olsa bile hamilelik sonrası hızla düzelir. Hijyenin tam olarak sağlanması halinde bu tür rahatsızlıklar da mi­nimal düzeyde yaşar

Her çocuk durup dururken annesinden bir diş götüre­cek kadar zalim değildir. Diş kayıpları o güne kadar dişle­rinize gerekli özeni göstermemenizin sonucudur. Hamile­lik, dişeti hastalıklarını normal zamana göre daha fazla tetiklese de diş çürüklerine ekstra bir etkisi yoktur. Yani ha­mileliğiniz sırasında bir dişinizi çektirmek, dolgu, kanal gibi tedaviler yaptırmak zorunda kalmışsanız bunun asıl nedeni hamilelik değildir. Bu, önceden oluşmuş bir çürü­ğün o sırada fark edilmesi ya da yolun sonuna ulaşan dişin zamanıyla hamileliğinizin çakışmasıdır. Yani hamile ol­masanız da aynı sorunla karşılaşacaktınız. Bazı anne adaylarında kusma artıkları nedeniyle ağzın asit-baz den­gesi bozulur. Bu durum mine üzerinde çözünmelere neden olabilir. Bunu önlemek için her kusma sonrası ağız bol suyla çalkalanmalı ağzın asit ortamı nötralize edilmeli ama hemen fırçalanmamalıdır. Kusmadan yaklaşık yarım saat sonra fırçalanabilir. O zamana kadar yudum yudum su içilebilir ya da şekersiz sakız çiğnenebilir.

Hamilelik sırasında yeterli kalsiyum almıyorsanız, be­beğiniz kalsiyum ihtiyacını sizin kemiklerinizdeki kalsi­yumdan karşılar. Komşu teyzenin düşündüğü gibi dişleri­nizden değil. Üstelik beslenmenize dikkat eder, kalsiyum bakımından zengin süt, süt ürünleri ve yeşil sebzeleri yete­rince tüketirseniz kemiklerinize de dokunmaz. Ancak unutmamalıdır ki her bebek annesinin karnında rahatça hoplayıp zıplamak isteyecektir, bu faaliyet için annenin kemik yapısı yeterince sağlam olmalıdır. Bebek bunu içgü­düsel olarak yapar. Yani kısaca tekrar edersek, bebeğin gereken kalsiyum ihtiyacını annesinin dişinden alması ve onların çürümesine neden olması gibi bir şey sözkonusu değildir. Bu, tümüyle yanlış bir inanıştır.

Hamilelikte ilk ve son 3 ay tedaviden uzak durulmalıdır, ancak bunun da istisnaları vardır. Diş ya da dişeti ilti­habı gibi acil durumlarda var olan enfeksiyonun bebeğin gelişimini olumsuz yönde etkileyeceğini göz ardı etmemek gerekir. Bu durumda jinekologun da önerileri doğrultusun­da bazı müdahaleler yapılabilir ve yapılmalıdır da. En azından tedavi yapılacak döneme kadar basit müdahale­lerle ya da tedavinin uygun olacağı hamileliğin 4, 5, 6. ay­larına ya da doğum sonrasına kadar bu durum kontrol al­tına alınmalıdır.

Yani bir kadının hamile diye yüzündeki bir apseyle ve dayanılmaz ağrılarla günler geçirmesine izin verilmemeli­dir. Tüm bunlar çocuğa zarar verilmeden basit müdahale­lerle kontrol edilebilir. Bazı durumlarda gerekli önlemler alınarak röntgen bile çekilebilir. Diş hekimliğinde kullanı­lan röntgen cihazlarında radyasyon oranı çok düşük ol­makla birlikte, çok zorunlu olmadıkça röntgen çekiminden kaçınılmalı ve çekimler doğumdan sonraya ertelenmelidir.

Bilinenin aksine diş tedavisinde kullanılan lokal anesteziklerin herhangi bir yan etkisi rapor edilmemiştir. Bun­ların çeşitli cinsleri vardır. Üretici firma tarafından üzerine yazılmış herhangi bir özel uyarı yoksa özellikle de tedavi­ye uygun dönem olan gebeliğin 4. 5. 6. aylarında bunlar rahatlıkla kullanılabilir.

Hamilelikte ilaç kullanımına çok daha fazla dikkat edilmelidir. Doktor kontrolünde olmak koşuluyla bazı ilaçlar rahatlıkla kullanılabilir. Anne adayımızın koca bir apseyle karşılaşması durumunda penisilin ve türevleri olan bir antibiyotiği kullanması bebeğe zarar vermek yerine bazen daha sağlıklı olmasını sağlayabilir. Yanlış ve yaygın bir kanı gereği hamileler, doktorun önerisine rağmen, anti­biyotiği kullanacağı yerde bazen yüzünde yumruk gibi bir apseyle gezmeyi daha sağlıklı bulurlar. Bu bilgisizliğinin kendisine ve bebeğine ne kadar zarar verdiğini fark etme­yebilirler.

Tetrasiklin grubu antibiyotikler bebeğin dişlerinde ka­lıcı lekelenmelere neden olabilir. Aynı şekilde bazı grup ağrı kesiciler belli dozlarda bebeğinizin gelişimini olum­suz etkileyebilir. İşte bu yüzden asla kafanıza göre antibi­yotik ya da herhangi bir ilaç kullanmayın. Bu durumda mutlaka doktorunuza danışın ve onun önerileri doğrultusunda hareket edin. Ağrıdan kurtulmak için aldığınız bir ilacın bebeğinize zarar verebileceğini unutmayın. Özellikle parasetamol içerikli ağrı kesiciler bu dönemde rahatlıkla kullanılabilir. Firmalar bu konuda gerekli araştırmaları yapmış ve ilaç prospektüslerinde bu durumu açıkça belirt­mişlerdir. Bu dönemde kullanacağınız ilaçların prospektüslerini dikkatlice okuyun. Herhangi bir uyarı varsa, kü­çük de olsa bir kuşku duyarsanız, doktorunuza tekrar danı­şın.
Özetlersek:

Hamilelikte Diş Bakımı ve Sağlığı

1. Hamile kalmadan ağız bakımınızı yapın ya da yap­tırın, tertemiz sağlıklı bir ağızla hamile kalın.
2. Hamilelik sürecinde dişinizi fırçalamayı, diş ipi kul­lanmayı ve dil temizliği vb. gibi bakımlarınızı aksatmayın. (Bkz: Ağız ve diş temizliği.)
3. Dengeli beslenin. Bu dönemde alacağınız kalsiyum ve florun, bebeğinizin dişkemik yapısını daha da kuvvet­lendireceğini unutmayın.
4. Herhangi bir diş sorununuz olduğunda -özellikle 2. üç aylık dönemde- tedavi olmaktan çekinmeyin. Bu du­rumda gittiğiniz muayenehanenin temizliğine, hijyenine dikkat edin. Bu konularda en küçük bir kuşku duyarsanız, tedaviniz daha temiz bir yerde yaptırmaktan çekinmeyin.
Hele de bir korsan diş hekiminin, çocuğunuzun ve sizin sağlığınızla oynamasına asla izin vermeyin.
5. Doktorunuzun önerdiği antibiyotik ve ağrı kesicileri uygun dozlarda almaktan korkmayın.
6. Tedavi gerekiyorsa anestezi yaptırmaktan çekinme­yin.
7. Hamileliğinizin ilk ve son 3 aylık döneminde acil bir diş tedavisine ihtiyacınız olursa, tedavinizi diş hekimi­niz ve jinekologunuzun denetimi altında yaptırın.