Hafızanızı Katlayın

Daha gelişmiş bir hafıza için, Adderall’lerinizi (dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda kullanılan ilaç) çöpe atın ve içinizdeki Alfred Hitchcock’u dışarı çıkarın.

Çoğumuz az önce tanıştığımız kişinin adını hatırlamakta zorluk çekeriz. Bu yılın USA Memory Championship (ABD Hafıza Şampiyonası) galibi ve deniz kuvvetleri ihtiyatı, 36 yaşındaki Ron White için henüz tanıştığı 200’den fazla kişinin adını ezberden saymak çocuk oyuncağı. White’a göre; bu işin hilesi kalabalıktaki yüzlerin ”öne çıkan özellikleri” diye adlandırdığı özelliklerine odaklanmakta. Örneğin: Uzun ince bir çene, çenedeki bir yara, kirli sakallı bir kelle… Ancak işler burada garipleşiyor.“Diyelim ki; bu kişinin adı Jim ve kocaman bir anlı var. Jim adı bana ‘çim’ kelimesini hatırlattığı için, golf sahasına benzettiğim alnında golf oynamakta olan bir klübün elemanlarından birinin hararetle topa vurmasıyla kaşının tam da ortasından bir parça çimin sökülüp kalktığını hayal ederim. Aslında durum saçmalaştıkça hatırlaması daha kolay oluyor.” diyor White. Bay White’ın taktiğinden etkilenmemişe benzeyen, Stanford Hafıza Laboratuvarı’ndan Melina Uncapher bu durumu şöyle açıklıyor: “İlginç şeyler beyinde dolaşmaya başladığı anda duyguları kontrol eden yapı beyindekileri normalden daha güçlü bir tepki haline çeviriyor. Bu durumdan etkilenen beyin sistemi (amigdala), beyninizdeki ‘kayıt’ düğmesini açık konuma geçiren hipokampüsün sinyali alıp, hafızaya silinmez bir şekilde kaydetme olasılığını artırıyor.”

Hafıza 30’lu yaşlarda zayıflamaya başlar, ancak teste tabii tutulduğunda White gibi beyin atletleri liselileri ezer de geçer. Bunun sebebi onların beyinlerinin farklı bir yapıya sahip olması değildir. 2002 yılında, İngiliz hafıza araştırmacıları, sekizi World Memory Championship (Dünya Hafıza Şampiyonası – bu kasım Londra’da düzenlenen beyin Wimbledon’ı)’in önde gelen yarışmacılarından olan, hepsi erkek on hafıza uzmanının beyinlerini MRI teknolojisi kullanarak inceledi. Araştırma sonucuna göre; gelişmiş bir hafıza zekayla ya da yapısal beyin farklılıklarıyla ilgili değildir. Öyle ki; herkes akılda tutma yetisini geliştirebilir. Yalnızca bu işin üstüne gitmelisiniz. Bunu yaparken birçok kişi, Princeton’da sinirbilim profesörü olan Sam Wag’in kötü maddeler olarak adlandırdığı, hafıza geliştirici ilaçları kullanıyor. Buların çoğu zararlı ve hatta bağımlılık yapıcı da olabilir. Örneğin; bir amfetamin olan Adderall, depamin gibi nörotransmiterlerin sinirleri taşımasına engel olarak beynin ödül devresini çökertiyor. Bu yollarla hafızayı geliştirmeye çalışmak işe yarayabilir ancak baş ağrılarına ve mide bulantısına da yol açar. Wang ve diğerlerinin söylediği üzere, hafızayı geliştirmenin daha kolay bir yolu ise; balık ve fındıkta bulunan sağlıklı yağlarla beslenmek, düzenli egzersizler yapmak ve her gece en az yedi saat uyumaktır.

Veya Ed Cooke’un yolundan gidebilirsiniz. Bu çekişmeli zincirin en sağlam halkası olan Cooke bu konudaki altı yıllık tecrübesiyle Minton’ın “Kayıp Cennet” adlı 12 ciltlik romanını hafızasına yüklemeye başladı. (Şimdiden ilk dördünü ezberledi bile.) Bunu yaparken Ron White’ın tekniğini bir adım ileri taşıdı. Cooke sıklıkla bir noktadan başlayarak konular arasında dehşet verici bağlantılar kurar. “Eğer tüm İngiliz krallarını ezberlemeye çalışıyorsanız, ilkinin Offa olduğunu hatırlamanız gerekir. Böylece de insanların ayakları altından suları akan, binalardan taşan kokulu sakatatları (koyun ciğerlerini, kuzu böbreklerini… vb.) de hayal etmelisiniz.”

“Bağlantılar oluşturmak hipokampüsünüzü etkileşim halinde çalıştırmanız için etkin bir yoldur.” diyor Uncapher. “Aynı zamanda hipokampüs tanıdık olmayan olaylar sırasında da aktif hale geçer. Bu yüzden de oturduğunuz yerden kalkıp yeni şeyler görmek iyi bir fikir olabilir. Hap atmaktansa beyni çalıştırmak, bilişsel stratejilerin daha etkin hale gelmesini sağlar.”