Yazın gelmesi ile deniz, kum ve güneş üçlüsü hayatımızın vazgeçilmezi oldu. Ve yaz ile beraber bronz bir cilde sahip ola çabaları da doğal olarak çoğaldı. Daha önce buradaki yazımızda sağlıklı bronzlaşmanın püf noktalarından bahsetmiştik. Her nekadar sağlıklı bronzlaşmak mümkün isede, aslında en güzeli hiç bronzlaşmamaktır. Fakat bunu kimseye kabul ettiremezsiniz doğal olarak.
Neyse efendim bugünkü yazımızda güneşin ve bronz bir cildin zararlarından bahsedeceğiz. Memorial Etiler Tıp Merkezi Dermatoloji Bölümü’nden Uz. Dr. Zerrin Baysal’ ın, “Ciltte güneşlenme ile ortaya çıkan renk değişiklikleri” hakknda görüşlerine yer vereceğiz.
Uz. Dr. Zerrin Baysal
Güneşin zararlarını şöyle sıralıyor.
– Deri kanseri oluşmasına neden olur
– Deri yaşlanmasına hızlandırır
– Deri yanıklarına neden olur
– Bazı romatolojik hastalıkların ortaya çıkmasını sağlar
– Benlerin ve güneş lekelerinin artmasına neden olur
– Güneş alerjisi, güneş zehirlenmesi (fototoksik) reaksiyonlarına yol açar
– Bazı deri hastalıklarına zemin hazırlar
– Ciltte renk değişikliklerine neden olur.
Tatil dönüşünde bronz ve sağlıklı gibi görünen deri aslında hasara uğramış deridir. Derinin maruz kaldığı güneş ışınları, hücrelerin ölümüne neden olurken, deri savunma mekanizmasını çalıştırır. Savunma mekanizması deri renk hücrelerini ve bağışıklık hücrelerini daha fazla çalışmaya sevk eder, bunu yapmazsa daha fazla hücre ölümü olacaktır. Bronzlaşmak denilen ve hoş görüntü sağlayan sistem aslında DNA’sı yavaş yavaş bozulan hücrelerin habercisidir. Bunlarda uzun vadede kanser hücresi geliştirmeye elverişli hücrelerdir.
Güneş ışınlarının ortaya çıkardığı deri değişiklikleri ve bu değişikliklerin sonuçlarını ise şöyle sıralayabiliriz.
Alacalı görüntü, kişinin daha fazla etkilendiğini, özellikle çocukluk ya da gençlik döneminde sulu yanık geçirdiğinin göstergesidir ki deri kanseri riskleri yüksektir. Bu kişiler genelde açık tenli ya da sarışın deri tipine sahiptir. Özellikle genetik olarak nevitik (benli ) yapıya yatkınlık varsa kanser riskleri daha da artar. Her yıl tatil sonrası yeni benleri gelişir, ya da mevcut benlerinde büyüme oluşur.
Çillenme, açık tenli, kızıl, sarışın ten rengine sahip kişilerde oluşur. Genç yaşlarda sadece kozmetik problem olarak rahatsızlık oluşturur. Fakat ileriki dönemlerde daha büyük lentigo solaris dediğimiz şekle bürünür. Çok nadiren de olsa bu lezyonlar üzerinden kanser gelişimi gözlenmiştir.
Lentigo senilis, bu tablo daha ileri yaşlarda direk olarak güneşin etkisiyle ortaya çıkan, koyu kahverengi, siyah, homojen olmayan, deri yüzeyinden kabarık olamayan, 0,5-3 cm çaplarında olabilen ben görüntüsünde lezyonlardır. Sıkı takibi gerekir. Malignleşme riski çok yüksektir.
İdiopatik guttat hipomelanoz, nedeni bilinmeyen, genellikle kol ve bacakların ön yüzünde görülen toplu iğne başı büyüklüğünde, deri renginden açık düz yuvarlak lezyonlardır. Sir ağda, kıl batması, lazer epilasyon, ya da genetik özelliklere bağlı olarak geliştiği, güneşlenmenin bunların ortaya çıkmasına katkıda bulunduğu düşünülmektedir. Zarar teşkil etmez.
Pitriazis alba, özellikle çocukluk döneminde, güneşlenmeden sonra ortaya çıkan, yüzde, kollarda ve boyunda daha sık yerleşen, deri renginden açık, üzeri hafif kepeğimsi, yuvarlak, para şeklinde görülen lezyonlardır. Daha çok atopik (hassas) deriye sahip olan esmer çocuklarda görülür.
Vitiligo, derinin renk hücrelerinin ölümüyle karakterize bir hastalıktır. Aslında güneşlenme ile bağlantılı gelişmez. Fakat bazı kimselerde bronzlaşma ile belirgin hale geldiği için güneşlenme sonrası geliştiği düşünülür. Özellikle güneşten korunulması gereken bir tablodur. Yoksa güneşin zararlı etkilerinden daha fazla etkilenirler.
Civatte’nin poikiloderması, boyun, ense, göğüs bölgesinde yer yer kılcal damar genişlemesi, yer yer sütlü kahve görünümünde haritamsı görüntüde yaygın lezyonlardır. Erkeklerde sık görülür. Daha çok güneş altında çalışanlarda görülen bir tablodur. Derinin haraplandığını, buna bağlı kılcal damarlarda genişleme ve deri içine kanama oluşumuyla alakalı bir tablodur. Tedavisi yoktur. Gittikçe şiddeti artar. Bazen üzerinden deri kanseri gelişebilir.
Melazma, özellikle yüzde, koyu renkli maske görünümü yaratan, kozmetik olarak kişiyi çok rahatsız eden, şiddeti kişiden kişiye değişebilen, tedavisi çok zor, hatta olmayan bir tablodur. Farklı nedenlerle ortaya çıkabilir, fakat güneş kesinlikle artırıcı, tabloyu defalarca tekrarlatıcı bir faktördür.
