Guatr Nedir, Guatr Ameliyatı
Guatr deyişi tiroid bezinin normalden büyük oluşunu tanımlamak amacıyla kullanılır. Guatrları endemik ve sporadik olarak ikiye ayırarak incelemek uygun olur.
Endemik guatr: Belirli bir coğrafi yörede 6-12 yaş grubu çocukların % 5 inden fazlasında guatr bulunması endemik guatr olarak adlandırılır. Tiroid bezi diffüz veya nodüler olarak büyümüştür. Başlıca nedeni iyot eksikliğidir. İyot yetersizliğinde tiroid bezinin hormon üretimi azalır. Hormon düzeyinin düşmesi TSH artışına, artan TSH nın uyarısı ise aşırı çalışmaya zorlanan bezde hıperplaziye ve giderek guatr oluşumuna yol açar. Guatr başlangıçta diffüz bir büyüme şeklinde iken yıllar süren iyot eksikliği ve TSH uyarısı sonunda nodüller ortaya çıkar. Bu hastaların çoğunluğunda tiroid hormon düzeyleri normal sınırlar içinde bulunur. Eğer TSH artışına rağmen tiroid bezinin hormon üretimi yeterli değilse, endemik guatra hipotiroidi bulguları da eklenir. İyot eksikliği çok ciddi boyutlarda ise endemik kretenizm vakaları ortaya çıkar.
Endemik guatr yörelerinde ekmek ve tuz gibi herkesin tükettiği besinlere iyot eklenmesi başarılı sonuçlar vermekle beraber iyot profilasisi bu bölgelerde iyot Basedow u ve toksik multinodüler guatr gibi hipertiroidi vakalarında artışa yol açmaktadır.
Sporadik basit (nontoksik) guatr: Tiroid bezinde diffüz veya multinodüler ya da ikisinin birarada olduğu büyüme şeklinde ortaya çıkar. Tiroid fonksiyonları normaldir. Tiroid dokusunda lokal yıkım sonucu büyük foliküller oluşur ve içi kolloidle dolar. Patolojik olaylar bu ortamda ilerleyip yer yer fo-likülsüz bölgeler, kolloidden zengin nodüller, nodülde nekroz ve kist gelişmesi, eski ve yeni kanamalar, kalsifikasyon odakları oluşumuna yol açar. Bu patolojik gelişimlerin nedeni bilinmemektedir.
Klinik bulgular: Endemik guatr ve sporadik basit (nontoksik) guatr hastalarının yakınmaları çoğunlukla, tiroid bezinin büyüklüğü ya da boyunda far-kedilen bir şişlik ile ilgilidir. Başlangıçta yalnızca görüntü bozukluğu oluşturan bu durum, guatr büyüdükçe bası belirtileri oluşturur. Endemik guatr vakalarında bası bulguları çok ender görülür. İlerlemiş vakalarda özofagusa bası ile yutma güçlüğü, trakeaya bası ile solunum güçlüğü gelişir. Nodul içine kanama kitlede hızlı bir büyümeye yol açar ve boyun ağrıları başlar. Ender olarak retrosternal büyüme göstererek üst mediastinuma inebilir. Hasta genellikle ötirodiktir. Uzun yıllardır var olan multinodüler guatrda hipertiroidi (multinodüler toksik guatr) gelişebilir. Çok ender olarak endemik guatra hipotiroidizm eşlik edebilir.
Tanı: Endemik guatrda T4 ve ST4 düşük, TSH normalin üst sınırında veya yüksektir, idrarla iyot atılımı azalmıştır. Basit (sporadik) nontoksik guatrda hasta ötiroid durumdadır. T3, T4, TSH normal düzeydedir. Her iki durumda guatr multinodüler nitelik kazanmışsa US ile incelenip, malignite yönünden şüpheli nodüllere ince iğne aspirasyon biyopsisi (İİAB) yapılması uygun olur.
Guatr Tedavisi
Endemik veya basit (sporadik) diffüz guatr hastalaranmm TSH yi baskılayacak dozlarda LT4 tedavisine yanıtı çoğu kez olumludur.
Multinodüler guatrda T4 tedavisi tartışmalı ve çoğu kez başarısızdır. T4 supresyonu uygulanacak hastalara tedavi başlangıcında US inceleme yapılarak tiroidin ve nodüllerin boyutları belirlenir. 6 aylık aralarla US kontrolü ile tiroidin ve nodüllerin boyutlarında küçülme olmuyorsa tedavi kesilir. Yaşlı ve kalp hastalığı olanlarda T4 tedavisinden kaçınmak gerekir. Multinodüler guatrda % 5 dolayında karsinom olasılığı söz konusudur. Bu nedenle dominant nodüle ve US olarak şüpheli bulunan nodüllere İİAB ve sitolojik inceleme yapılarak, hastalar 6 ay aralıkla izlemeye alınır. Endemik veya sporadik basit (nontoksik) guatrlarda cerrahi girişim indikasyonları şunlardır: 1. Malignite şüphesi veya kanıtlanmış malignite, 2. Bası bulguları, 3. Retrosternal veya plonjan guatr, 4. Kozmetik nedenler. Uygulanacak girişim biçimi bilateral subto-tal ya da totale yakın tiroidektomidir. Ameliyattan sonra hipotiroidi ve nüksleri önlemek amacıyla, bu hastalara optimal dozda LT4 ile ömür boyu replas-man tedavisi verilir.
