Goz Temizligi ve Hijyeni

Göz Hijyeni

görme organı olan göz fotoğraf makinasiyle büyük benzerlik göstermek­tedir. Kırıcı yüzeylerden (kornea, lens) bir diyafrag-madan (iris ve pupilla) ve bir kaydedici film kağıdından (retina) oluşmuştur. Kornea, lens ile bir­likte gözün iki kırıcı yüzeini oluşturur. Göz yüzeyinin yaklaşık altıda birini içine alan kornea, gözün ön kısmındaki saydam geçirgen Fibroz tabakadan mey­dana gelmiştir. Pupilla ışığın iletimi için irisin or­tasındaki daralabilen açıklıktır. Pupilla çapındaki küçülme (miyosis) net görmede yardımcı olur. Bu ne­denle kırılma kusuru olanlar iyi görebilmek için gözlerini kısarak bakarlar. Retina, mercekten şekil­lenmiş görüntüyü alan ve direkt görme aracı olan bir oluşumdur. Gözün optik ekseni, gözün kırıcı yüzey­lerinin merkezlerini birleştiren doğrudur. Optik sinir göze göz küresinin beyaz Fibröz dış katmanı yoluyla girer. Retinadan geçtikten sonra, ince sinir uçları ile beyne iletilerek görme anlamlandırılır.

Göz kapaklarını kaplayan ve göz küresi üzerine yayılan mukozaya konjonktiua denir. Göz küresi orbit denen kemik boşluğuna yerleşmiş küre şeklinde or­gandır. Göz kapakları ise hareket edebilen doku kıvrımları olup gözü korumaya yarar. Vücutta en ince deri olan göz kapaklarının derisi gevşek ve es­nektir. İleri derecede şişse de tekrar normal şekline ve hacmine dönebilir. Her iki göz kapağında silialar ve kirpikler vardır. Lakrimal bezlerin oluşturduğu gözyaşları göz küresini sürekli yıkayarak, göz yüzeyini nemli tutar. Gözyaşlarının bir kısmı bu­harlaşır, bir kısmı da burun boşluğuna açılan lakrimal kese ve kanala akar.

Görme eksenine paralel olarak gelen ışık demetleri nodal noktada kesiştikten sonra kornea ön yüzünden geçerek, arkada bulunan retine üzerinde odak­laşırlar. Bu göze Emetrop Göz denir. Odaklaşma­nın retina önünde veya arkasında olduğu gözlere de Ametrop gözler denir. Bunlar Miyop, Hipermetrop ve Astigmat gözlerdir. Çeşitli uzaklıktaki cisimlerin net görülebilmesi uyum olayı ile gerçekleşir. Uyum için siliar kasların sıkışır gevşemesi ve doğal refleks gereklidir. Beş metreden daha yakında bulunan ci­simlerin net görünmesi veya retinanın arkasındaki görüntünün retina üstüne gelebilmesi için gözün diyoptrik sisteminin kırma gücünü arttırması olayına Uyum [Akomodasyon) denir.

Presbiyopi, yaşın ilerlemesiyle uyum gücünün azal­ması ve yakından çalışma yeteneğinin güçleşmesidir. Bu bir hastalık olmayıp lensin esnekliğinin azal­masından ileri gelen fizyolojik bir olaydır. Yeni-doğanlarda siliyer kas henüz gelişmemiş olduğundan uyum olanaksızdır. İki yaşına doğru siliyer kasın gelişmesiyle beraber uyum başlar. 45 yaşında uyum amplitüdü gittikçe azalır. 65-70 yaşları civarında lens esnekliğinin tümünü yitirir. Presibiyopinin başlama­sının etkenlerinin başında bireyin yaşı gelmekle be­raber, gözün kırılma kusurları da önemil rol oynar. Hipermetrop olan kişilerde presbiyopi daha erken başlar. Miyopideyse durum tersinedir. Yetersiz bes­lenmeler, aşırı yorgunluk, rejimler, genel hastalık ve kazalar presibiyopinin gelişmesinde etkili olurlar. Temel belirti yakın görmenin bozulmasıdır. Pres-biyopinin tedavisi ince kenarlı küresel mercekli gözlüklerle yapılır.

Hipermetropi, uyum yapmayan gözün, optik ek­senine paralel olarak gelen ışınların retinanın arka­sında odaklaşmaları olayıdır. Hipermetropinin az olduğu olgularda hastaların herhangi bir şikayetleri yoktur. Uyum güçleri hipermetropi derecesini kar­şıladığı sürece hastalar uzağı net görürler. Uyum gücünün azaldığı (yaşlılarda) veya hipermetropi dere­cesinin fazla olduğu olgularda hastalar uzağıda net görememekten yakınabilirler. Ayrıca görmede yor­gunluk belirtileri olan baş, göz, ense ağrıları ve bu­lantıdan şikayet ederler. Tedavi olarak retinanın ar­kasındaki görüntüyü öne getirmek için ince kenarlı mercekli (konveks mercek) gözlük verilir.

Miyopi; Uyum yapmayan gözün, optik eksenine paralel olarak gelen ışınların retinanın önünde odak­laşmaları olayıdır. Miyopide gözün kırıcılık gücünü azaltmak olanaksız olduğundan, hasta uzağı net göre­mez. Genellikle 6-18 yaşları arasında başlar. Miyopi ne kadar erken yaşta başlarsa ilerlemesi de o kadar fazla olmaktadır. Birey en sık okulda, tahta veya yol işaretleri gibi uzaktaki objelerin yetersiz görülmesin­den şikayet eder. Tedavide kalın kenarlı mercekli (konkav mercek) gözlükler kullanılır.

Astigmatizma; Nokta şeklindeki bir cismin görüntü­sünün, nokta şeklinde olmamasına denir. Gözün kırıcı ortamlarından kornea ve lensin kıncıklannın meridiyenlerin tümünde ayni olmamasıdır. Hafif astig-matizmada hastalar görme yönünden yakınmasalar da, sürekli çalışmalardan sonra yorgunluk belirtileri gösterirler.
Tedavi, görüntü çizgilerinin ayni düveme getirilerek, görüntünün noktasallaştırılması silindirik camlarla yapılır. Görüntü çizgisi arkaya kalın kenarlı silindirik mercekle, öne ise ince kenarlı silindirik mercekle ge­tirilir.

Gözün kırılma kusurların düzeltmek için kornea ön yüzüne yerleştirilen merceklere temas camları (kon-takt lensler) denir. Sert temas camları, yumuşak te­mas camlan, renkli temas camları, bifokal temas camları gibi değişik tipte temas camları vardır. Kon-jonktivit gibi komplikasyonların gelişmesini önlemek için temas camları sağlık koşullarına uygun sak­lanmalı, üstü çizilmiş eski temas camları yenileriyle değiştirilmelidir.