Gebelikte varis ve hemoroidler
Varis
Varis bir toplardamar veya damar grubunun genişleyerek içi kan dolu bir balon veya damar yumağı haline gelmesidir. Bu durum ağrı, ciltte renk değişiklikleri ve bazen damar içinde oluşan pıhtıların dolaşıma girmesiyle ciddi organ bozukluklarına (kalp,akciğer, beyin vb.) neden olur.
Gebelikte varis 4 kat daha fazla gözlenmektedir. Varis oluşumunda asıl neden damar duvarlarındaki bağdokusu direncinin azlığıdır. Gebelikteki değişiklikler nedeniyle bacaklarda genital bölgede damar yumaklarının ortaya çıkması kolaylaşmaktadır. Pek çok gebede hiçbir yakınmaya neden olmaz ve gebeliğin bitimiyle birlikte kaybolurlar. Çok az kadında gebelik sonrası takip ve tedaviye gerek duyulur.
Varis oluşumunda gebeliğin etkileri aşağıdaki gibi özetlenebilir;
· Gebelerde damar yatağı genişlemiştir.
· Gebe rahim, artan ağırlığıyla vena cava’ya (karın içindeki büyük toplardamar) bası yaparak bacaklardan dönen kanın akışını zorlaştırıp, geriye doğru birikmesine, damar içinde göllenmesine neden olur.
· Gebelik hormonlarından (özellikle) progesteron, ven (toplar damar) duvar kaslarını gevşetir, östrojen ise direnç azalmasına ve vücutta sıvı tutulmasına, böylece dolaşımdaki kan hacminin artmasına neden olur.
Bacaklardaki toplar damarlarda kalbe doğru kan akımının zorlaşması ve kan hacminin artması, ayrıca toplar damar duvarlarının gevşemesi, toplar damarlarda geriye doğru kaçışı önleyen kapakçık sistemini de bozarak kanın, toplar damarlarda kanın göllenmesine yani varislere neden olur. Varisler bacaklarda deri altında küçük mavi renkli damar genişlemelerinden deri altında tesbih tanesi gibi gözlenen ve sonrasında yılan şeklinde toplar damarlar boyunca kıvrımlı paketlere dönüşür. Böylece gebelerde vajen ve makat girişi, vajina, kasık, karın içinde varis paketleri ve makatta hemoroid oluşur.
Gerilmeye bağlı ağrılar özellikle ayakta dururken ve akşama doğru daha çok artar. Doğuma yakın gebelerde özellikle bacaklarda kramplar, vulva ve vajina varislerinde ise şiddetli kaşıntılar oluşabilir.
Tanıda, yukarıda tanımlanan özellikte damarların çıplak gözle görülmesi yeterlidir. Bu gözlemin yapılması için oluş mekanizması da göz önünde tutularak, varis muayenesi mutlak ayakta yapılmalıdır. Gebelerde köklü bir tedavi önerilmez. Çok yakınması olan hastalarda varis çorapları kullanılabilir. Gebelikten sonra yakınma devam ederse ilaç ve cerrahi tedavi önerilebilir.
Tüm varis hastaları ve gebelere;
· Uzun süre ayakta durmamaları
· Damarlara dolaşımı zorlaştıracak çorap lastiği kullanmamaları
· Dinlenirken ayaklarını yüksekte tutmaları
· Ciddi ağrılara neden olan varislerde elastik bandaj ya da varis çorabı kullanmaları
· Her gebelikte varisleri artanlara, gebelik dışında cerrahi tedavi önerilmelidir.
Hemoroid
Makat (anüs) iç kısmında oluşan ve sadece bu organa özel bir varistir. Benzer nedenlerle ortaya çıkarlar. Kabızlık ayrıca riski arttıran bir faktördür. Klinikte ele gelen kitle, kanlı defakasyon ve makatta (anüste) ağrı, (iltihaplanma olursa) ateş ve ağrıda artış gözlenir. Genel olarak makatın çıplak gözle muayenesinde gözlense de bazen iç kısımda, ancak parmakla muayenede tespit edilen şiş, içi pıhtılı yada pıhtısız kanla dolu damarlar halinde görülür.
Varisler için yapılan öneriler burada da geçerlidir. Ancak kabızlığa karşı daha etkin önlemler alınmalıdır. İçi pıhtılı (tromboze) hemoroid paketleri oluşmuşsa ılık oturma banyoları yakınmaları azaltır. Ayrıca lokal anestetik kremler kullanılabilir. Eğer iltihap gelişmişse uygun antibiyotik ve ılık antiseptikli oturma banyoları uygulanır. Çok şiddetli vakalarda acil cerrahi (hemoroidektomi) yapılabilirse de kökten çözüm için genellikle gebeliğin sonlanması ve gebelikten sonra da durumun devam edip etmediği görülmelidir.
