Futbol nasıl ortaya çıktı ?

İnsanoğlunun “top” ile oynamaya başlamasının tarihi çok eskilere
dayanıyor. Mısır’da mezarlardaki duvar resimlerinde ayakla top
oynayan insan figürlerine rastlanmıştır. Hatta bu zamandan kalma,
7.5 cm çapında deri veya ketenden yapılmış toplar 2500 yıl önceden
günümüze kadar ulaşmıştır ve kimi müzelerde sergilenmektedir.
Homeros da “Odiesa”da top oyunlarından bahseder. M.Ö 2500
yıllarında da Çin’de yere dikilmiş iki mızrak arasından bir topu
tekmelemek suretiyle geçirmeye çalışarak talim yapıldığı
bilinmektedir.
Orta Asya Türklerinin de kız ve erkeklerden kurulu karma
takımlarla, topa elle dokunmadan, sadece ayak ve kafa ile vurularak
rakip kaleden içeri atmaya çalışarak bir oyun oynadıkları kaynaklarda
yer alıyor. İçlerinde Kaşgarlı Mahmut’un da bulunduğu pek çok
tarihçinin kitaplarında da Türklerin oynadığı “Tepük” isimli bir
oyundan bahsedilir. Bu oyunun söylenen kuralları günümüz
futbolununkilere oldukça benzer. Elle oynamak yasaktır, Faullü
hareketler tespit edilmiştir, top oyun alanının dışına çıkamaz…
Futbol tarih boyunca hemen hemen bütün medeniyetlerde benzer
biçimlerde boy gösterdikten sonra bugünkü haline en yakın seklini 17.
yüzyılda İngilterede almıştır. Daha sonraki gelişimi ise şöyle
gösterilebilir:
1841 – Futbol topunun tam bir küre biçiminde olmasının kabulü.
1848 – “Cambridge kuralları” adi altında futbol kuralları toplanmış ve
bu kurallarla ilk futbol maçı Cambridge’de öğrenciler arasında ilk
futbol maçının oynanması.
1855 – Bir İngiliz takımının ilk kez yurt dışına çıkarak futbol oynaması
ve böylece Almanya’da futbolun temelini atması.
1857 – İngilterede ilk futbol kulübü Sheffield Club’in kurulması.
1863 – İngiltere Futbol Federasyonunun ve böylece modern futbolun
doğuşu.
1870 – Portekiz’de oturan İngilizlerin burada futbolu yaymaya
başlamaları.
1871 – “Kral Kupası” veya “İngiltere Federasyon Kupası” nın
başlaması.
1872 – “İngiltere-İskoçya” , ilk milli maç.
1875 – Kalelere üst direk konulması ve topa kafayla vurulmasına izin
verilmesi.
1876 – Korner kuralının kabulü.
1879 – Glascowdan Darwen’e para teklifiyle futbolcu getirilerek
profesyonellik yolunun açılması.
1882 – Futbol kurallarında değişiklik yapmaya yetkili “International
Board”un kurulması.
1885 – Profesyonelliğin İngilterede resmen kabulü.
1886 – Ofsayt kuralının kabulü.
1889 – Danimarka ve Hollanda’da futbol federasyonlarının kurulması.
1890 – Futbol maçlarında tam yetkinin hakemlere verilmesi.
1891 – Penaltının kabulü.
1893 – Amerika’da ilk futbol federasyonunun Arjantin’de kurulması.
1895 – İngilterede bayanların ilk futbol maçını oynaması.
1899 – Sürenin 90 dakika, ölçülerin 118.4 x 91.4 olarak belirlenmesi.
1901 – Sheffield United – Tottenham Hotspur federasyon kupası
finalini 110.802 kişinin izlemesi.
1902 – İngiltere dışında oynanan ilk milli maçta Avusturyanın
Macaristanı 5-0 yenisi.
1903 – Averajın kabulü.
1904 – Belçika, Fransa, Danimarka, Hollanda, İspanya, İsveç,
İsviçrenin FIFA yı kurması.
1906 – Kıtalar arası ilk milli maçta Güney Afrikanın Brezilyayı
Brezilya’da 5-0 yenmesi.
1907 – Kendi sahasında bulunan bir futbolcunun ofsayt
sayılmamasının kabulü.
1908 – Londra Olimpiyat Oyunları’nda futbolun ilk kez olimpiyat
oyunlarında yer alması.
FUTBOLUN TÜRKİYE’YE GELİŞİ
Modern futbolun İngiltereden çıkarak yayılması sırasında Osmanlı
İmparatorluğu’nun belli başlı ticaret limanlarındaki kentlere yerleşen
İngilizler futbolu ülkemize sokan kişiler olmuşlardır. İstanbul, İzmir,
Selanik futbolun oynandığı ilk 3 şehir olmuştur. Buralarda İngilizler
futbol oynarken Rumlar da onlara katılmışlar ve hem futbol
oynayanlar hem de takımlar önemli sayıda artmıştır. Osmanlı
topraklarında ilk futbol maçının 1875’te Selanik’te oynandığı
bilinmektedir. 1877 yılında ise İzmirin Bornova çayırlarında futbol
maçları yapılmıştır. Ancak, bu sıralarda Müslüman gençlerin futbol
oynamaları hoş karşılanmayacağı için Türklerin futbol oynamaları için
biraz daha süre geçmesi gerekmiştir. İzmirde ilk futbol kulübü 1894
yılında İngilizler tarafından kurulmuş ve adı “Football Club Smyrna”
olmuştur. İstanbulda futbol oynanmaya başlanması ise ancak 1895
yılında Kadıköy ve Moda’da olmuştur. İzmirden İstanbula göçen
İngilizler burada futbol oynamışlardır. Buradaki Rumlar da futbola
merak salmışlardır ve futbol İstanbulda çok büyük bir hızla
yayılmıştır. 1897, 1898, 1899, 1904 yıllarında İzmir karması ve
İstanbul karması 4 maç oynamışlar ve bunların tümünü İzmir karması
kazanmıştır. 1906 yılında Atina’da düzenlenen “Ara Olimpiyat”ta İzmir
karması ve Selanik Karması yer almıştır. İzmir karması bu turnuvada
2., Selanik karması da 3. olmuştur. İzmir karması İngilizlerden,
Selanik karması ise Rumlardan oluşuyordu.
TÜRKLERİN FUTBOL OYNAMASI
Futbol oynayan ilk Türk 1898 yılında İzmirde İngilizlerle beraber
futbol oynayan Selim Sırrı Tarcan olmuştur. Ancak kendisine “İlk Türk
futbolcusu” diyemeyiz. İlk Türk futbolcusu Fuat Hüsnü Beyedir.
İstanbulda futbolu İngilizlerden görerek merak salan Fuat Hüsnü Bey,
daha sonra arkadaşlarını ikna ederek ilk Türk futbol takımını
kurmuştur. “Black Stocking” adi alan takım Rumlarla bir maç yapmış
ve bu maçı 5-1 kaybetmiştir. Kaçabilenler kaçmış, kaçamayanlar
yakalanmıştır ve böylece ilk Türk futbol takımının ömrü uzun
olmamıştır. Fuat Hüsnü Bey daha sonra İngilizlerin kurduğu Kadıköy
takımında “Bobby” takma adıyla oynamıştır.
TÜRK FUTBOLUNDA İLK KULÜPLER
“Black Stocking” takımının başarısızlığından sonra Türkler uzun
süre futbol oynayamamışlardır. Ancak, kimse de bu oyunun
cazibesinden kendilerini kurtaramamışlardı. Türkiye’de kurulan
kulüplerin hemen hepsi futbol kulübü olarak kurulmuştur. Bir önemli
istisna “Beşiktaş Jimnastik Kulübü”dür. İlk futbol kulübü ise
“Galatasaray”dır.
İSTANBUL KULÜPLERİ :
GALATASARAY SPOR KULÜBÜ
Mekteb-i Sultani (Galatasaray Lisesi) öğrencileri tarafından 1905’te
kurulmuştur. İlk baslarda Kırmızı-Beyaz renkleri seçen Galatasaray,
daha sonra Sarı-Siyah ve son olarak da Sarı-Kırmızı renklerle sahaya
çıkmıştır. İlk maçını Barhau İngiliz gemisiyle yapan Galatasaray
1906-1907 sezonunda İstanbul Futbol Ligine katılmıştır. 1908-1909
sezonunda da bu ligde şampiyon olmuştur. 1911 yılında Romanya ve
Macaristan’a giderek yurt dışında Türk futbolunu temsil eden ilk takım
olmuştur. Bükreşte Bükreş karmasını 11-1 yenmiştir.
FENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ
1907’de Kadıköyde kurulmuştur. İlk olarak Sari-Beyaz renkleri
seçen Fenerbahçe daha sonra Sari-Lacivert renkleri kullanmıştır.
1908-1909 sezonunda İstanbul Ligine katılan Fenerbahçe ilk
şampiyonluğunu 1911-1912 sezonunda kazanmıştır. İşgal yıllarında
düşman askerlerin takımlarına karşı aldığı başarılarla gönüllerde taht
kuran Fenerbahçe Galatasaray’la birlikte en çok taraftara sahip iki
takımdan biri olmuştur.
BEŞİKTAŞ JİMNASTİK KULÜBÜ
1903 yılında “Beşiktaş Bereket Jimnastik Kulübü” adıyla kuruldu.
Barfiks, paralel, halter, güreş, boks ve aletli jimnastik, eskrim
dallarında faaliyet göstermişlerdir. Bir süre sonra adi “Beşiktaş
Osmanlı Jimnastik Kulübü” olmuştur. Futbolun oynanması ise 1910’lu
yıllarda başlamıştır. Önceleri Kırmızı-Beyaz olan renkleri daha sonra
Siyah-Beyaz olarak değiştirilmiştir. Çeşitli dallarda büyük basarılar
kazanmasına rağmen Beşiktaş futbolda 1920’li yıllarda aldığı seri
başarılarla adını duyurmuştur.
KADIKÖY FUTBOL KULÜBÜ
İngilizlerin kurduğu Kadıköy, İstanbulun ilk futbol kulübüdür. 1905-
1906 ve 1906-1907 yıllarında İstanbul Liginde şampiyon olmuştur.
MODA FUTBOL KULÜBÜ
1903 yılında İngilizlerce kurulmuş, 1907-1908’de şampiyon
olmuştur.
ELPİS FUTBOL KULÜBÜ
1904 yılında Kadıköylü Rumlar tarafından kurulmuş, ligde hiç bir
zaman başarılı olamamıştır. IMOGENE FUTBOL TAKIMI İngilizlerin
aynı adı taşıyan gezi gemisinin mürettebatının oluşturduğu bir
takımdı. 1904-1905 şampiyonu oldu.
TATAVLA HERAKLİS JİMNASTİK KULÜBÜ
1896 yılında önceleri jimnastik, atletizm, güreş dallarında faaliyet
göstermek üzere kurulmuştur, 1910’lu yılların sonunda futbol da
oynanmaya başlanmıştı. Halen “Kurtuluş Gençlik Kulübü” olarak
faaliyetinin sürdürmektedir.
ANADOLU SPOR KULÜBÜ
1908 yılında Burhan Felek ve arkadaşlarının girişimiyle
kurulmuştu. Halen faaliyetlerini sürdürmektedir.
VEFA TERBİYE-İ BEDENİYYE KULÜBÜ
1908’de, üç takımın birleşmesiyle oluşan kulüp İstanbul’un belli
başlı kulüplerinden biri olmuştur.
BEYKOZ ZİNDELER İDMAN YURDU
Beykoz Sark İdman Yurdu ve Beykoz Zindeler Yurdu’nun
birleşmesiyle oluşan kulüp, uzun yıllar başarılar kazanmıştır.
SÜLEYMANİYE TERBİYE-İ BEDENİYE KULÜBÜ
1911 yılında kurulmuştur.
ANADOLUHİSARI İDMAN YURDU
1912 yılında kurulmuştur.
HİLAL SPOR KULÜBÜ
1912 yılında kurulmuştur.
TELEFONCULAR
İstanbul Telefon Şirketinin İngiliz teknisyen ve isçileri 1912’de
kurmuştur, 1914’te harp hali nedeniyle hükümetçe kapatılmıştır.
ALTINORDU İDMAN YURDU
1910 yılında Galatasaray’a kardeş kulüp olarak kurulan Progress
International, 1914 yılında bu adi almıştır. Dahiliye Naziri’ni
başkanlığa getirerek hem mali destek sağlamış hem de hükümetten
destek alarak cepheye asker yollamayan tek kulüp olmuştur. Mali
yönden kuvvetlenince yaptığı transferlerle İstanbul liginde
şampiyonluk da kazanmıştır.
PERA SPOR KULÜBÜ
1914 yılında bir Rum kulübü olarak kurulmuştur. Kurtuluş Savası
sonunda kaçmayan Rumlar “Beyoğluspor” adıyla kulübün yaşamını
sürdürmüşlerdir.
İTTİHAT SPOR KULÜBÜ
1920’de Altınordu’dan ayrılanlar tarafından kurulmuştur. Ömrü pek
uzun olmamıştır.
DARÜŞŞAFAKA
Darüşşafaka Lisesi öğrencileri tarafından kurulmuştur.
BEYLERBEYİ SPOR KULÜBÜ
1919 yılında kurulmuştur.
MAKABİ SPOR KULÜBÜ
1913 yılında Museviler tarafından kurulmuştur. 1930’lu yılların
sonunda faaliyetini bitirmiştir.
EYÜP SPOR KULÜBÜ
1917’de kurulmuştur. Halen faaliyetlerini sürdürmektedir.
KASIMPAŞA SPOR KULÜBÜ
1921’de kurulmuştur. Halen faaliyetlerini sürdürmektedir.
TOPKAPI İDMAN YURDU
1921’de kurulmuştur.
ARMSTRONG-VİCKERS
1912’de Ayni adli İngiliz firmasının memur, teknisyen ve isçileri
tarafından kurulmuştur. 1914’te hükümetçe kapatılmıştır.
TÜRK İDMAN OCAĞI
1912’de kurulmuştur. 1.Dünya Savaşı sırasında kapanmıştır.
SARIYER SPOR KULÜBÜ
1923’te kurulmuştur.
İSTANBUL SPOR KULÜBÜ
İstanbul Erkek Lisesi Öğrencileri tarafından 1926’da kurulmuştur.
KARAGÜMRÜK SPOR KULÜBÜ
1926’da kurulmuştur. Halen faaliyetini sürdüren kulüp büyük
başarılar kazanmıştır.
FERİKÖY SPOR KULÜBÜ
1927’de kuruldu.
GÜNEŞ SPOR KULÜBÜ
1923’te çok güçlü futbolcularla kurulan kulüp 10 yıldan fazla bir
süre varlığını sürdürdü.
İZMİR KULÜPLERİ :
KARŞIYAKA SPOR KULÜBÜ
1912 yılında “Karşıyaka Terbiye-i Bedeniyye Kulübü” adıyla
kuruldu. İzmirin işgali sırasında tüm İzmir takımları gibi faaliyetlerini
bir süre kestikten sonra yeniden canlanan Karşıyaka , öncelikle
“Karşıyaka Gençlerbirliği” , daha sonra “Karşıyaka Spor Kulübü”
adlarını aldı. ‘K’ , ‘S’ , ‘K’ harflerinin eski dilde okunuşlarından oluşan
“KAF-SIN-KAF” sözüyle ölümsüzleşti ve Türk futbolunun en başarılı
kulüplerinden oldu.
ALTAY SPOR KULÜBÜ
1914’te “Hilal” adıyla kuruldu. Kısa süre sonra “Altay” adını aldı.
İşgal sırasında faaliyetlerine ara verdikten sonra yeniden çok güçlü
bir şekilde futbola başlayan Altay, 1923-1924 sezonunda ilk İzmir
Futbol Ligi’nin şampiyonluğunu kazandı. Daha sonraki yıllarda da
başarılarına devam eden Altay 1. Profesyonel Futbol Ligi’nde 3
büyüklerden sonra en çok kalan takım ünvanına sahiptir. 2. lige
düştüğü 2 sezonda da hemen o sene 2.lig şampiyonluğunu
kazanarak 1. lige dönmüştür.
İZMİR İDMAN YURDU
1919’da Yunan işgali sırasında işgalcilere karşı bir hırsla kurulan
kulüp, Rum takımlarına karşı aldığı başarılarla adını duyurmuştur.
Çok ünlü kişilerin oynadığı futbol takımında eski başbakanlarımızdan
Adnan Menderes de yer almıştır. İzmir kurtulduktan kısa süre sonra
dağılmıştır.
ALTINORDU SPOR KULÜBÜ
1923’te Altay’dan ayrılan bazı futbolcular tarafından kuruldu ve
kısa sürede büyük başarılar kazandı. İzmirin en başarılı
kulüplerinden biri olan Altınordu, günümüzde yaşadığı bazı sorunlara
rağmen Türk futbolunda çok önemli bir yere sahiptir.
GÖZTEPE SPOR KULÜBÜ
1925’te Altay’dan ayrılan bazı futbolcular tarafından Göztepe
semtinde, Sarı-Kırmızı renklerle kuruldu. Kazandığı sayısız
şampiyonlukların yani sıra Avrupa Kupalarında da çok büyük
başarılar elde etti. Türk futbolunun en güçlü kulüplerinden biri olan
Göztepe son yıllarda 2. ligden 1. lige çıkma uğraşı vermektedir.
ÜÇOK SPOR KULÜBÜ
1937’de Altay, AltInordu, Buca kulüplerinin birleşmesiyle oluştu, 2 yıl
sonra kapandı.
DOĞANSPOR KULÜBÜ
1937’de Göztepe, İzmirspor, Egespor kulüplerinin birleşmesiyle
oluştu, 2 yıl sonra kapandı.

YARARLANILAN KAYNAK:
http://www.raksnet.com/tarihce.htm