NEDEN İHTİYACIMIZDAN FAZLASINI YERİZ?
“Kilonuzu Ayarlamak” başlıklı yazımda ideal kilo ve fazla kiloların tarifi ve hesaplanmasından söz etmiştim. Ama asıl sorun buradan sonra başlıyor. Diyelim ideal kilonuzu buldunuz ve bu kiloya inmek veya hep aynı durumda kalmak istiyorsunuz ama çok azımız bunu gerçekten becerebiliyor. Ancak bir başka nokta daha var, fazla yememize sebep olan dış faktörler. Bunlar da en az iştahımız kadar rol oynuyor. Gıdaların sunuluş şekli, porsiyonlar, paket boyları, tabak boyları hep istediğimizden fazla yememize sebep oluyor. Eğer sadece acıktığımız zaman yesek ve doyduğumuzda durabilsek obesite sorunu kalmazdı. Uzmanlar bu tür fazla yemeyi tetikleyen faktörlerin farkında olmanızı öneriyor. Diyet yapmamızı sabote eden bu dış faktörleri bilirsek onlara karşı koymamız mümkün olacaktır. En basitinden eve abur cubur gıdalar almamak, iş yerinde şeker çukulata bulundurmamak, buzdolabında ve evde meyve ve sebzeleri göz önünde tutmak, ve bilinçli ve yavaş yemek işe yarayacaktır.
Fazla kalori ve fazla kilo almamıza sebep olabilecek 8 çevresel faktör sayabiliriz.
1.Görüntü, ses ve kokular. Kızartılan sucuk kokusu, ızgaranın veya patlamış mısır makinasının sesi veya sınırsız gıda reklamları hep aşırı yemeğe neden olabilir.
2.Farkında olmadan yemek. Televizyon, sinema, bilgisayar veya kitap okumak gibi herhangi bir şey ile meşgul iken ağıza devamlı bir şeyler götürmektir. Yemek dışında başka şeylerle uğraşmak, yediğinize dikkat etmeyeceğinizden fazla yemeğe yol açar. Sadece yemeğe konsantre olursanız, daha iyi tat ve keyif alır ve daha çabuk doyarsınız. Yemek duyularınıza dokunmalıdır, sadece ağızı ve mideyi doldurmak yetmemelidir.
3.Heryerde yenilecek bir şeyler bulunması. Metroda, benzin istasyonlarında ve hatta arabanız ile geçerken bile alabileceğiniz her yerde yenilecek bir şeyler bulmak mümkün. Yemek gözümüzün önünde ise daha çok yiyoruz, otomatlardan, çekmecedeki şeker ve çukulatadan uzak durun.
4.Fast-food restoranlar. Ucuz,hızlı ve kolay erişilebilir bu tür yerler daha çok yemeği teşvik ediyorlar. Fast-food yemenin bir zararı da şu; bir süre sonra bütün tadlar karışıyor ve yavanlaşıyor. Arada aradığınız tadı bulmak için de daha fazla yemeniz gerekiyor. Bu tür yerlere haftada birden fazla gitmeyin ve tavuk ve salata çeşitlerini tercih edin.
5.Porsiyon boyutları. Restoran veya marketlerde, zamanla porsiyon miktarları da giderek arttırılıyor ve sanki bu da normal porsiyon gibi algılanıyor ve tüketiliyor. İhtiyacınız siz belirleyin, önünüze konulan miktarlar değil.
6.Dev paket boyları, ambalajlar. Büyük boylar indirimli veya fiyat avantajlı gibi sunuluyor. Daha çok satın alıyor ve daha çok yemiş oluyoruz. İlginç bir araştırma sonucuna göre, eğer büyük bir paketten yerseniz , küçük boylara göre %25-50 daha fazla yiyorsunuz! Öncelikle istirahat ederken, televizyon karşısında veya otururken bir şeyler yeme alışkanlığını terk edin. Mesela çayı tercih edin. Paketten yemek yerine, ayrı bir kaba koyarak,ölçerek yiyin.
7. Tabak boyları. Eğer büyük boyları kullanırsanız daha çok koyuyor ve yiyorsunuz. Halbuki küçük boy mutfak eşyası kullanmak hem daha çok göz doyuruyor hem de daha yavaş yemeğe yol açıyor.
8.Yemek çeşitliliği, açık büfeler. Elde olmadan, fazla seçenek hepsinden tatma isteği doğuruyor. Çeşitlilik tabii ki iyidir ancak seçimleriniz sağlıklı gıdalardan olmalıdır. Sebze, meyve, az yağlı süt ürünleri, tahıllar ve kepekli ürünler gibi.
Dr.Metin Okucu