Eritroblastoz nedir ?
Aynı zamanda Rh faktörü olarak da adlandırılmış olan eritroblastoz anne ve çocuğun kanlarının birbirine uymayışından dolayı yeni doğan çocuğun kırmızı kan hücrelerinin harap olmasıdır.
Eritroblastoz başka hangi isimlerle adlandırılır ?
a. Rh faktörü hastalığı.
b. Eritroblastoz fetalis.
c. Yeni doğan çocuklarda had sarılık.
d. Yeni doğan çocuklarda had anemi (kansızlık).
e. Yeni doğan çocuklarda hemolyfic hastalık.
Rh faktörünün anlamı nedir ?
Bütün insanlar ya Rh pozitif veya Rh negatif dirler. Bunun anlamı şudur: Rh pozitif insanların kanında bir madde (Rh maddesi) vardır ki bu Rh negatif insanlarda bulunmamaktadır.
İnsanların ne kadarı Rh pozitifdirler ?
Yüzde 85’i. Geriye kalan yüzde 15’i Rh negatif dirler.
Bu kan faktörleri irsî midir ?
Evet.
Hangi şartlar “altında bir ceninin veya yeni doğan “çocuğun Rh problemi olmaz ?
a. Anne Rh pozitifse.
b. Baba ve anne de Rh negatif ise.
Bir Rh negatif anneden ve Rh pozitif babadan doğacak bütün çocuklarda eritroblastoz gelişir mi ?
Hayır. Bu hastalık çok az bir oranında gelişir.
Bu durum neden ileri gelmektedir ?
Rh negatif bir anne rahminde Rh pozitif bir bebek taşımaktadır. Rh pozitif bebeğin kanından bir kısmı annesinin kanına karışarak Rh pozitif antikorların gelişmesine yol açmaktadır. Sırayla bu antikorlar bu sefer çocuğun kan dolaşımına girecekler ve bebeğin kendi kan hücrelerini harap edeceklerdir.
Bu durum yeni doğan çocuğa nasıl tesir eder ?
Çocuğun kırmızı kan hücreleri harap olduğundan çocukta önce anemi yani kansızlık ve bunun sonucunda da sarılık görülür.
Sarılık neden ileri gelmektedir ?
Bebeğin karaciğeri kan dolaşımı ile gelen bütün harap olmuş hücreleri atamadığından bu durum kan dolaşımına büyük miktarda safra boyasının girmesine yol açmaktadır.
Bu durum nasıl anlaşılıyor ?
Çocuğun hayatının ilk yirmi dört saatinde rengi solarak sarımtırak bir renk alır. Bundan başka çocuğun karaciğeri ve dalağının fazla şişmiş olduğu görülür. Kan testleri çocuğun kanında antikorların bulunduğunu gösterir.
Rh faktörü hastalığından ileri gelen sarılık yeni doğumlarda rastlanan normal sarılıktan nasıl ayrılır ?
Çok had safhada olmasından ve doğumdan sonra çok erken (ilk yirmi dört saat içinde) belirmesinden.
Hamilelik esnasında rahimdeki çocukta bu hastalığın olup olmadığı tespit edilebilir mi ?
Evet Her anne doğumdan önce Rh pozitif mi veya Rh negatif mi olduğunu öğrenmelidir. Eğer kanı Rh negatif ise hamileliğinin son aylarında ve haftalarında kanı sık sık muayene olmalı ve kanında antikor bulunup bulunmadığı tespit edilmelidir. Eğer antikorlar mevcutsa çocuğun bu hastalığa yakalanması ihtimali vardır.
Eritroblastozun tedavisi nedir ?
Doğumdan hemen sonra bebeğin kanı değiştirilmelidir.
Kan değiştirilmesinin anlamı nedir ?
Bebeğin bütün, veya bütüne yakın, kanı alınır ve bunun yerine bir vericinin kanı nakledilir. Vericinin kanında bu tehlikeli antikorlar bulunmadığı önceden tespit edilmelidir. Bu ameliyat ancak bir uzmanın nezaretinde ve kontrolü altında yapılmalıdır.
Kan değiştirilmesinde fazla kan verilmesi gerekebilir mi ?
Evet. Bazı hallerde sarılık iki veya üç gün sonra yeniden kendisini gösterebilir. Bu durumda ikinci bir kan değişimi ve bazı nadir hallerde bir üçüncü değişim bile gerekebilir.
Kan değiştirmeyle eritroblastoz tedavi edilebilir mi ?
Evet. Çok erken yapıldığı takdirde yaklaşık olarak her vaka tedavi edilebilir.
Eritroblastoz tedavi görmediği takdirde ne meydana gelebilir ?
Doğan çocuk kanının fazlasıyla harap olmasından birkaç gün içerisinde ölebilir veya had sarılık beynin bazı kısımlarını tedavi edilemeyecek ölçüde zedeleyebilir.
Beyinde ne gibi arızalar meydana gelebilir ?
Çocukta izpazmos (spacticity) ve had uyuşukluk meydana getirebilir. Bunlar daha sonra geri zekâlılığa, ihtilâçlara ve beyin felcine dönüşebilir.
Kan değişimleri beyin zedelenmelerini önleyebilir mi ?
Evet. Kandan antikorları ve sarılığa neden olan maddeleri çıkarmakla beynin zedelenmesi önlenmektedir. Ancak bu kan değişimi çok erken yapılmalıdır ve sarılık tekrarladığı takdirde yenilenmelidir.
Rh faktörü hastalığı ölü doğumlara neden olabilir mi ?
Evet. Bazı hallerde bu hastalık çocuğun daha rahimdeyken ölmesine, veya doğumdan hemen önce ölmesine neden olmaktadır. Bazı Rh negatif kadınlarda bu hastalıktan dolayısıyla ile birkaç ölü doğum olduğu görülmüştür. Doktorlar şimdi bu gibi ölü doğumları önlemek için doğumdan önce annenin karnını açarak rahimdeki çocuğa kan değişimi yapmaktadırlar.
Bu hastalığı olan çocukların canlı olarak doğması gerçekleşebiliyor mu ?
Evet. Hastalık doğumdan önce tespit edilebilinmişse çocuk, zamanından önce sezaryenle veya erken doğum yaptırmakla, canlı olarak dünyaya gelebilmektedir. Bu gibi hallerde çocuk doğar doğmaz kanı değiştirilmektedir veya bu çocuğun da ölü doğacağı korkusu mevcutsa o zaman kan değişimi doğumdan önce yukarıda gösterildiği şekilde yapılacaktır.
ilk doğan çocuklarda eritroblastoza rastlanmakta mıdır ?
Genellikle hayır. Çok vakalarda bu hastalık ilk çocuktan sonra doğacak çocuklarda .görülmektedir. Eğer anneye Rh pozitif kan ihtiva eden bir kan nakli veya enjeksiyonu ilk doğumundan önce yapılmışsa o zaman hastalık ilk dünyaya gelecek çocukta da görülebilecektir. Bunun nedeni de doğumdan önce annenin kanma yapılan Rh pozitif kan nakli veya enjeksiyonu ile kanında tehlikeli antikorların gelişmiş olabileceğidir.
Rh faktöründen başka eritroblastoz getirebilecek mekanizmalar var mıdır ?
Evet. Çok hallerde «ABO uyuşmazlığı» faktörü bu hastalığa neden olabilmektedir. Bu halde annenin kanı «O» grubundayken, çocuğun kanı «A» veya «B» grubundandır. Böylece bu hastalık başka bir nedenle meydana gelmiş olur.
Bu hastalığın ABO uyuşmazlığından ileri gelme oranı nedir ?
% 5 ile 10 arası.
Kan değişimi yapıldıktan sonra bebeğin ne kadar süre hastanede kalması gereklidir ?
Bir hafta kadar. Böylece anemi veya sarılığın tekrarlamaması garanti altına alınmış olacaktır. Başka özel tedavi usullerine neden yoktur.
Eritroblastoz hastalığından iyileşen bir çocuğa annesi süt verebilir mi ?
Evet. Eskiden bu antikorların (bunların bir kısmı anne sütünde bulunabilir) memeden emzirme yoluyle çocuğun kanma ulaşmalından korkulmaktaydı. Şimdi bu yolda çocuğa bulaşsalar bile, bu antikorların herhangi bir zarar vermeyeceğini tespit .edilmiştir.
Rh negatif kanı olan” bir annenin rahminde bulunan ve büyük bir ihtimalle Rh faktörü hastalıkla doğabilecek bir çocuğun tedavi usulü var mıdır ?
Evet, bu çocuk annesinin rahmindeyken kendisine kan nakli yapma yöntemleri mevcuttur.
Rh’e hassas olan bir annenin daha sonraki hamileliklerinin eritroblastoz ile sonuçlanmasını önleyebilmek için hassasiyet getiren antikorların gelişmesini önlemenin çareleri var mıdır ?
Evet. Günümüzde mevcut metotlarla bir Rh negatif anneyi ceninin Rh pozitif faktörüne karşı muaf kılmak için usuller vardır. İlk çocuk doğduktan 72 saat sonra Rh negatif, anneye Rhogam olarak adlandırılan bir madde enjeksiyon yoluyla verilmektedir.İkinci bir hamilelikten önce bu enjeksiyon yapılan annelerin, bundan sonra doğacak çocuklarında Rh faktörü hastalığı bulunmayacaktır.
