Enfeksiyon Kontrol ve Sureci

Enfeksiyon Süreci ve Enfeksiyon Kontrol

Patojen mikroorganizmaların varlığı her zaman hastalığın oluş­masına neden olmaz. Bir enfeksiyonun ortaya çıkması enfeksiyon süreci zincirinin tamamlanmasıyla gerçekleşir. Enfeksiyon süreci zinciri altı aşamalıdır.

1. Enfeksiyon ajanı (mikroorganizma)
2. Kaynak (rezervuar)
3. Çıkış kapısı
4. Taşınma yolu
5. Giriş kapısı
6. Uygun konakçı

Enfeksiyon Ajanı, Enfeksiyon Kontrol hemşireliği

Enfeksiyon oluşturma yeteneğine sahip organizmalara enfeksi­yon ajanı denir. Bu organizmalar ya kökenlerine göre bitkisel ve hayvansal ya da türlerine göre bakteriler, virüsler, funguslar, riket-siyalar, protozoonlar, helmintler olarak sınıflandırılabilirler.

Organizmanın hastalık yapması çeşitli faktörlere bağlıdır. Bunlar:
Mikroorganizmaların sayısı
Mikroorganizmaların hastalık yapma yeteneği
Bireyin bağışıklık sistemi
Bireyin bağışıklık sisteminin yeterliliği
Bireyin mikroorganizma ile temas süresi ve yakınlığıdır.

Enfeksiyon Kontrolü Programı

Mikroorganizma normal koşullarda hastalık yapmayabilir. An­cak yukarıdaki faktörlerin etkisiyle zararsız görünen mikroorganiz­malarda hastalık yapabilirler. Vücudun çeşitli bölgelerine yerleşen bazı mikroorganizmalar, vücudun doğal savunma sisteminin bir parçası olup normal flora adını alırlar. Örneğin; escheria coli, bar-saklarda normal olarak bulunur ancak, üriner kanala taşındığında enfeksiyona neden olur.

Vücutta deride, nazal pasajda, orofarenkste, ağızda, özofagusta, ince barsaklarda, kalın barsaklarda, üretral girişte, vajinada kalıcı bakteri floraları vardır. Bunlar genellikle nonpatojen olmak­la beraber, çoğunun patojen nitelik taşıdığı unutulmamalıdır. Di­ğer taraftan trakea, bronşlar, akciğerler, üretra, mesane, üreterler, böbrekler, sinir sistemi, kan ve lenf sistemi normal koşullarda ste­ril alanlardır.

2. Kaynak

Mikroorganizmaların büyüyüp çoğaldığı doğal ortamdır. İnsan­lar, hayvanlar ve toprak enfeksiyon ajanlarının başlıca kaynakları­dır. Aynı zamanda, su, süt veya cansız cisimlerde kaynak olabilir. Örneğin; birey HIV (Human Immune Defıciency Syndrome= İnsan İmmün Yetersizliği Sendromu) taşıdığı halde kendisi AİDS (Adult Immun Defıciency Syndrome) belirtilerini göstermeyebilir ancak, cinsel ilişki ve kan yoluyla hastalığı başkalarına taşıyabilir. Bu şe­kilde, vücudunun içinde veya üzerinde başkalarına bulaştırdığı pa­tojenleri taşıdığı halde kendisi hastalık belirtileri göstermeyen birey­lere taşıyıcı (portör) denir. Burada bireyin normal florası patojenle­re kaynak olmaktadır. Bazı hayvanlar kuduz virüsünün, toprak ise gazlı gangren ve tetanoza neden olan organizmaların kaynağı ola­bilir.

3. Çıkış Kapısı

Mikroorganizmalar orijinal kaynağından çıkmadıkça etkilerini göstermezler. Her organizma için kaynaktan bir çıkış kapısı vardır. Örneğin; insanlarda solunum, sindirim, üreme ve idrar kanalları, bütünlüğü bozulmuş deri ve kan mikroorganizmaların çıkış kapısı olur.

4. Taşınma Yolu ve hastane enfeksiyon kontrol

Enfeksiyon ajanının uygun konakçıya en yaygın bulaşma şekli direk, indirek ya da damlacık yoluyla olur. Çeşitli taşıyıcı­lar organizmayı bir yerden diğer yere taşırlar. Organizmalar vü­cuda; dokunma, öpme ve cinsel ilişki gibi direk temas yollarıy­la, kontamine gıda, su, bireysel eşyalar, sivrisinek ve bit gibi vektörlerle indirek olarak ya da öksürme, hapşırma ve konuş­ma sırasında damlacıklarla veya tozlarla tutunarak hava yoluy­la taşınabilirler.

5. Giriş Kapısı

Organizmanın konakçıya girdiği yoldur. Bu yol genellikle aynı zamanda çıkış kapısıdır.

6. Uygun Konakçı

Mikroorganizmaların varlıklarını sürdürebilmeleri için uygun bir konakçı bulmaları ve konakçının savunma gücünü kırmaları gere­kir. Toplumda bu tür konakçıları bulmak mikroorganizmalar için hiç zor değildir.

Enfeksiyon sürecindeki zincir bir yerinden kırılırsa enfeksiyon önlenmiş olur. Bütün patojenleri kaldırmak olanaksızdır. Ancak zinciri kırmak enfeksiyon kontrolünde temeldir.