Ekosistemde canlıları etkileyen biyotik faktörler

Doğadaki tüm canlılarla, bunları saran cansız çevrelerinin karşılıklı ilişkileri ile meydana gelen ve süreklilik arz eden ekolojik sistemlere ekosistem denir. Ekosistem içerisinde canlıların varlığını sürdürebilmelerini sağlayan faktörler bulunmaktadır.

Canlı varlıkların hayatını sürdürmesinde, etkili olan besin faktörü, yırtıcılık, rekabet, parazitlik gibi faktörlere biyotik faktörler denir.

Ekosistemde canlıları etkileyen faktörler iki grupta değerlendirilir.

Abiyotik (cansız) faktörler

Abiyotik faktörler, canlıların yaşamlarını devam ettirebilecekleri çevresel koşullardır. Belirli bir çevrede hangi türlerin yaşayabileceğini belirler. Güneş ışığı, iklim, sıcaklık, su, ph, toprak ve mineraller gibi.

Biyotik (canlı) faktörler

Tabiattaki canlı varlıkların hepsine biyotik faktör denir. Ekolojik sistemdeki biyotik faktörler Ekolojik nişlerine göre üreticiler, tüketiciler ve ayrıştırıcılar olmak üzere üçe ayrılır. Ekosistemde canlılığın devamı biyotik faktörler arasındaki olumlu ilişkiye bağlıdır.

a. Üreticiler

Mavi- yeşil algler, öglena, siyanobakteriler ve bitkiler üretici canlılardır.

İnorganik maddeleri organik maddelere dönüştürerek kendi besinleri üreten bu üretici canlılara ototrof denir.

Besin üretirken güneş enerjisi kullanan üretici canlılar fotosentetik, kimyasal enerjiyi kullananlar ise kemosentetik canlılar olarak ikiye ayrılır.

Birçok besin zincirinin ilk basamağını oluşturan üreticiler, atmosferdeki oksijen ve karbon dioksit dengesini koruma bakımından ve erozyonu önlemede etkilidir.

b. Tüketiciler 

Biyolojide heterotrof olarak adlandırılan tüketiciler besinleri dışarıdan hazır olarak alan canlılardır. Hayvanlar, mantarlar, bazı protistler ve bazı bakteriler bu gruptadır. Heterotroflar tükettikleri besin tipine göre otcullar, etciller ve karışık beslenenler olarak sınıflandırılırlar.

Herbivorlar (otçullar) tavşan, sincap, deve, herbivor gibi bitkisel besinler ile beslenen canlılardır.

Karnivorlar (etçil) aslan, pars, leopar, kaplan, kartal gibi hayvansal besinler ile beslenen canlılardır.

Omnivorlar ( karışık beslenenler) insan, domuz, ayı, fare hem bitkisel, hem hayvansal besinlerle beslenen canlılarıdır.

c. Ayrıştırıcılar

Canlıların atık organik moleküllerini ve ölü kalıntılarını inorganik moleküllere parçalayan organizmalara ayrıştırıcılar (saprofitler) denir. Bakteri ve mantarlar ayrıştırıcıdır. Ekosistemde madde döngüsüne katkıda bulunan yararlı organizmalardır.