EKLEMLER
Lokal olarak sorunlu bölgeye orta derecede sıcak uygulama ağrıyı ve eklemdeki tutukluluğu azaltır. Sıcak banyo, sıcak su şişeleri ya da torbaları, infraruj lambaları ile hekimin önereceği krem ve jellerin sürülmesi hekimi rahatlatabilir. Hafif ve orta derecede ağrısı olan hastalarda krem ve jel şeklindeki preparatlar destekleyici tedavi olarak uygulanabilir. Hastalara hekim kontrolünde fizik tedavi ve rehabilitasyon servislerinde fizik tedavi ajanları uygulanabilir.Tutulan eklemlerin çevresindeki kasları güçlendirmeye yönelik egzersizler ekleme binen yükü azaltarak koruyucu etki gösterir.Kişinin yaşadığı ve çalıştığı ortamın koşullarının ona göre düzenlenmesi (sandalye boyunun arttırılması, tuvaletin yükseltilmesi, vb.) gibi günlük yaşamı kolaylaştırıcı bazı önlemler alınabilir.Bütün bu tedavilere yanıt vermeyen, ağrıları geçmeyen ve günlük yaşam aktivitelerini yapmakta zorlanan hastalara protez takılabilir.Çoğu yaşlı bireylerde osteoartrit mevcuttur, fakat rutin bir röntgen kontrolünde ortaya çıkana kadar kişiler bunun farkına varmazlar.Risk FaktörleriGenetik FaktörlerCinsiyetKemik ve eklemlerin kalıtımsal hastalıklarıIrk ve etnik özelliklerGenetik olmayan – Kişiye bağlı faktörlerYaşlanmaAşırı kiloKadın seks hormonlarında azalma (Menopoz sonrası)Kemik ve eklemlerde ortaya çıkan doğumsal ve edinsel hastalıklarÖnceden geçirilmiş eklem ameliyatı öyküsüÇevresel FaktörlerMeslek ve yapılan işe bağlı olarak eklemlerde aşırı zorlanmaEklemlerde büyük travma oluşmasıAşırı sportif aktiviteEklemdeki DeğişikliklerEklem darbelerine karşı destek oluşturan kıkırdağın incelmesi ve yapısının bozulması,Eklemin kıkırdak yüzeyinde pürüzlenme,Eklemin destek etkisini kaybetmesi,Eklemin kenarlarında mahmuz tarzında yeni kemik oluşumlarının gelişmesi osteoartritte eklemlerde görülen başlıca değişikliklerdir.BelirtilerHareket sırasında ve sonrasında eklemde ağrı,Hava değişiminden önce veya hava değişimi sırasında eklemde rahatsızlık,Eklemde şişme ve esneklik kaybı,Parmak ucu üzerinde kemiksel şişkinlikler oluşabilir. Benzer şişkinlikler parmağın orta ekleminde de ortaya çıkabilir.En önemli şikayet ağrıdır. Herhangi bir aktivite sonrası ilgili eklemde duyulan ağrı en sık rastlanan sorundur. Ağrı sızı tarzında ve tutulan eklemde hissedilir. Ağrı hastalığın başlangıç döneminde hareketle artar ve istirahatle azalır. Hastalık ilerledikçe ağrı basit günlük aktiviteler sırasında bile sorun olabilir. Daha ileri dönemlerde gece uyku düzenini bozan sürekli ağrı oluşabilir. Eklemin hareket kabiliyeti kısıtlanabilir. Ağrının şiddeti her zaman sabit değildir. Hiçbir nedene bağlı olmaksızın iyi ve kötü günler hatta aylar olabilir. Bazı hastalar bunu hava durumuna bağlar ya da daha çok fiziksel aktivite ile ilişkili olduğunu düşünür.Ağrı dışında eklemde şişlik, tutukluk, sertlik, krepitasyon (hareket ile eklemden gelen çıtırtı sesi), eklem hareketlerinde kısıtlanma, şekil bozukluğu olur ve sonunda sakatlık gelişebilir. Sabah tutukluğu ya da istirahat sonrası görülebilir. Sabah tutukluğu kısa sürelidir; 15-20 dakikayı geçmez. Osteoartritte en sık tutulan eklemler dizlerdir. Hastalar diz çökme, merdiven inip çıkma, sandalyeye oturup kalkma sırasında zorluk yaşarlar. Dizde şişlik, sıvı birikmesi ve şekil bozukluğu olur. Kalça osteoartritinde kasık bölgesinin dış kısmında, uyluk iç yüzeyinde ve kalçalarda ağrı olur. KomplikasyonlarHızlı kötüleşme: Genellikle ileri formda hastalığı olan yaşlı kişileri etkiler. Birkaç hafta ya da ay içerisinde ağrının şiddetinde belirgin artış ve hareket kaybı gelişebilir.Ağrıda ani alevlenmeler: Bazı durumlarda ağrı çok şiddetlenebilir ve uzun süreli olabilir. Buna eklem etrafındaki şişlik de eşlik edebilir.Eklemin dengesinin kaybolması: Kas gücü kaybı ya da bağların hasar görmesine bağlı olarak gelişir. Ekleme yük bindiği zaman eklemde boşalma hissi olur.TanıBir ya da birkaç eklemde ağrının olması osteoartrit teşhisi için önemlidir. Fizik muayene, dizin direkt radyografisi (röntgen tetkiki) ve diğer eklem hastalıklarını dışlayarak tanı doğrulanır. Osteoartritte kan (sedimentasyon, biyokimya, hemogram) ve idrar tetkikleri normaldir. Direkt grafi tanıda çok yararlıdır. Direkt grafide eklem yüzeyindeki hasara bağlı olarak kemikler arasındaki aralıkta daralma gözlenir. Aynı zamanda eklem kenarlarında osteoartritin varlığını gösteren “mahmuz” tarzında yeni kemik oluşumları (osteofitler) görülür.Radyolojik bulgular ile hastalığın şiddeti orantılı olmayabilir. TedaviOsteoartritin kesin tedavisi yoktur. Uygulanan tedavi ağrıyı geçirebilir, eklemdeki tutukluluğu azaltır ve eklemin daha fazla hasara uğramasını önler. Tedavide ilk basamak hastanın eğitimidir. Kişi öncelikle hastalığı konusunda bilinçlendirilmelidir. Ağır egzersizlerden ve zedelenmiş eklemin aşırı kullanılmasından sakınılmalıdır. Kilo verilmesi ile aşırı yük taşıyan eklemlerde osteoartrite bağlı şikayetler azalır.Ağrılı dönemlerde istirahat önerilir.Erken dönemde tedavi eklemdeki iltihabı gidermeye yöneliktir. Hekim kontrolünde ağrı kesici ve antiromatizmal ilaçlar kullanılabilir. Ancak her hasta bu ilaçlardan aynı şekilde yarar görmeyebilir. Günümüzde en sık görülen romatizmal hastalıktır. Ortalama yaşam süresinin uzaması ile birlikte toplumda yaşlı insan sayısı artmaktadır. Nüfusun yaşlanması ile birlikte dejeneratif eklem hastalığı toplum sağlığını tehdit etmektedir.Dejeneratif eklem hastalığı tıp dilinde “Osteoartrit” olarak da tanımlanır. “Osteo” kemik, “artrit” ise eklem hasarı ve iltihabı anlamına gelir. Osteoartrit halk arasında “kireçlenme” olarak bilinmektedir.Osteoartrit, eklemin üzerine yük binen yüzeyinde hasar oluşması ile başlar. Travma sonucu eklem kıkırdağının zedelenmesi ve eklemde yeni düzensiz kemiksi çıkıntıların( osteofit) oluşumu ile karakterizedir. Bu durum eklemlerin normal, ağrısız, yumuşak hareketlerini bozar. En çok orta yaşlı ve yaşlı kişiler etkilenir. Erişkinlerin üçte birinde, 65 yaşın üzerindekilerin ise %90’ında osteoartrit gelişir.Hastalık yıllar içerisinde sinsice gelişir. Gerektiğinde eklem içine enjeksiyonlar (steroid,vb.) faydalı olabilir.
