EGZEMA (ATOPİK DERMATİT)

Egzema kelimesi bir çeşit dermatit (deri enflamasyonu) tablosunu tanımlamak için kullanılır. Egzemanın erken evresinde deride kızarıklık, su toplaması ve sulantı görülür. Daha sonra deri pullu kahverengimsi kalınlaşmış bir hal alır. Genellikle egzama kaşıntılıdır. allerjik kontakt dermatit, seboreik dermatit ve numuler dermatit egzema grubu içinde yer alan hastalıklardır. Bu yazıda spesifik bir egzema olan atopik egzema veya atopik dermatitden bahsedilecektir.

Atopik Dermatit veya Atopik Egzema

Atopi kelimesi deri, burun veya akciğerin aşırı enflamasyona eğilimini gösteren bir tanımlamadır. Atopinin ailesel özelliği vardır. Bu ailelerde saman nezlesi, astım gibi hastalıklar, deri hassasiyeti veya atopik dermatit geçirme hikayesi mevcuttur. Atopik dermatit olan bir çok hastanın ailesinde de benzer sorunlar vardır.

Atopik dermatit dünyada yaygın bir hastalıktır. Hastalığa her yaşta rastlanılabilmesine rağmen, en sık bebeklikten gençliğe kadar olan yaş diliminde görülür. Deri döküntüsü oldukça kaşıntılı olup, yaygın veya sınırlı olarak görülebilir.

Bu tablo sıklıkla çocukluk döneminde veya en azından 25 yaşından önce iyileşir. Hastaların % 50sinde hastalık, çocukluk dönemindeki kadar ağır olmasa da, ömür boyu sürer. Atopik dermatit aileler ve tedavi eden hekimler için rahatsız edici olabilir.

Eğer hastalık bebeklik döneminde başlarsa infantil egzama adını alır. Kaşıntılı, sızıntılı ve kabuklanma olan döküntü özellikle yüzde ve saçlı deride görülebilirken, başka alanlarda da mevcut olabilir. Kaşıntı olması nedeniyle bebekler kafasını, yanaklarını elleri ile kaşır veya yastığa sürter. Bir çok bebekteki döküntü iki yaştan önce geriler. Uygun tedavilere problem çözülene kadar devam edilir.

Bebeklik döneminden sonra, döküntü daha az kırmızı, daha az sızıntılı ve kabukludur. Döküntü daha kuru, kahverengimsi gri renkte ve kepekli veya deri kalınlaşması şeklindedir. Kaşıntı şiddetli bir şekilde devam etmektedir ve özellikle geceleri belirginleşir. Bazı hastalar kaşıntı nedeniyle derilerini kanatır ve buna bağlı kabuklar oluşabilir. Bu nedenle bu alanlarda enfeksiyon gelişebilir.

Ergenlik döneminde döküntü tipik olarak el ve ayaklardadır. Ama bazen el bilekleri, diz ve dirseklerin arka yüzü, ayak bilekleri, yüz ve göğüsün üst bölümü etkilenebilir.

Atopik dermatit nasıl tanınır?

Yukarda tanımlanan bulgularla birlikte ailede allerjik hastalıklar var ise, tanı kolaylıkla konulur. Uygun, düzenli ve erken yapılan tedavi bulguları rahatlatır ve hastalığın şiddetini ve süresini azaltır. Hastalık bazen tipik olmayan bir şekilde avuç içleri el ve parmak sırtlarında veya ayakların üzerinde görülebilir.

Atopik dermatitle ilgili soru ve cevaplar

S. Bu durum diğer allerjilerle birlikte görülebilir mi ve bazı gıdalar hastalığa neden olabilir mi?
C.Evet , fakat nadiren. (Yaklaşık % 10 oranında) Bazı gıdalar atopik dermatitin oluşmasında etkili olmasına rağmen, özellikle astımı olan bebekler ve küçük çocuklarda bu gıdaların kesilmesi hastalıkta iyileşme sağlamaz. Ani cevaba neden olan gıdalar yasaklanmalıdır. Doktor kontrolünde bazı gıdalar kısıtlanıp, daha sonra yine doktor kontrolünde tekrar hastaya verilmesiyle egzemanın gıdalarla şiddetlenip şiddetlenmediği saptanabilir.

S. Çevresel faktörler etkili midir ve hastalığı iyileştirebilir mi?
C . Ara sıra toz ve toz tutan objeler ( yün yastıklar, yataklar, halılar, bazı oyuncaklar ve yün ve sentetik kıyafetler ) hastalığın kötüleşmesine neden olabilir.

S. Astım ve saman nezlesi için kullanılan allerji testleri hastalığa neden olan etkenlerin bulunması açısından faydalı mıdır?
C. Bazen, fakat her zaman değil. Pozitif bir test hastaların ancak % 20 sinde allerji olduğunu gösterir. Eğer test negatifse bu maddeye karşı kesinlile allerji olmadığını gösterir. Bu testlerin bu konuda tecrübesi olan bir hekim tarafından yapılması gerekir.

S. Saman nezlesi ve diğer allerjiler için kullanılan aşı tedavisi faydalı mıdır?
C. Genellikle değildir. Hatta bazı hastalarda hastalığın kötüleşmesine yol açabilir.

S. Hastalığı tedavi etmek için ne yapılmalıdır?
C. Dermatoloji uzmanınızın önerilerine uyunuz. Deriyi tahriş eden krem, losyon ve sabunlardan, kaba, pürtüklü ve sıkı saran giysiler ve yünlülerden uzak durun. Ani ısı değişikliği ve terlemeye neden olan aktiviteler atopik dermatiti şiddetlendirir. Hastalığı kötüleştiren duygusal değişiklikler gibi faktörler, banyo ve cildi nemlendirme konusunda doktorunuzun tavsiyelerine uyulmalıdır.

Doktorunuz deriye sürülen kortizonlu krem, merhem ve losyonları reçete edebilir. Ayrıca kaşıntıyı gideren antihistaminik dediğimiz hapları veya şurupları verebilir. Eğer ikincil olarak enfeksiyon gelişirse antibiyotik kullanılması gerekebilir. Bazen şiddetli olgularda ultraviyole(mor ötesi) ışık tedavisi uygulanabilir. Standart tedavilere cevap vermeyen olgularda yeni bir çok tedavi alternatifi bulunmaktadır.

Ağız yoluyla kortizon tedavisinden mümkünse kaçınılmalıdır. Fakat tedavisi başarılı olmayan olgularda hap veya enjeksiyon şeklinde kortizon kullanılabilir.

Son yıllarda bu hastalığa karşı bazı spesifik tedavi yöntemleri geliştirilmiştir. Topikal immunmodilatör adını verdiğimiz ilaçlar orta şiddetteki egzemalarda kullanılmaya başlanmıştır.Takrolimus ve pimekrolimus adındaki bu ilaçlar kortizon içermez. Yeni keşif edilen bu ilaçlar hakkında yapılan son çalışmalarda, bu ilaçların egzeması olan hastalarda iyileşme sağladığı ve de kortizonlu ilaçlar gibi yan etki oluşturmadığı saptanmıştır.

Atopik dermatit oldukça yaygın bir hastalıktır. Uygun yapılan bir tedavi ile hastaların büyük bölümünde hastalık kontrol altına alınabilir.