Doku Nedir Bitkisel Hayvansal Dokular

Doku Nedir, Doku Bilimi

Bir hücreli canlılarda yaşamsal olayların sürdürülebilmesinde organel adı verilen yapılar görev alır.» Çok hücrelilerde ise belirli görevleri yapmak üzere özelleşmiş hücre toplulukları vardır. Bir canlıda aynı kökenden gelmiş aynı görevi yapmak üzere farklılaşmış benzer hücre topluluklarına doku de­nir. Dokuları inceleyen bilim dalına histoloji adı verilir. Dokular bitkisel ve hayvansal dokular olmak üzere iki bölümde incelenirler.

Doku Çeşitleri

Bitkisel Dokular

Yüksek yapılı bitkilerde kök, gövde, yaprak ve çiçek gibi organlar do­kulardan oluşur. Bitkisel doku bölünür (meristem doku) ve bölünmez do­ku olmak üzere iki bölümde incelenirler.

Bölünür Doku ( Meristem Doku ):

Bitkinin yaşamı boyunca bölünme yeteneğini devam ettiren meristem­lerdir. Bunlar bitkinin kök ve gövde uçlarıyla yanal organlarının (yaprak ve yan sürüngen) uç kısımlarında bulunurlar. Bölünür doku hücreleri küçük, iri nükleouslu, stoplazmalan boldur. Kofulları küçük ve az sayıdadır. Meristem doku hücreleri genellikle sık ve sürekli bölünme gösterdikleri için daima ye­ni yavru hücreler oluştururlar. Bunların gelişip farklılaşmasıyla sürekli doku­lar meydana gelir. Meristem (bölünür) dokular kökenlerine ve bulunuş yerle­rine göre ikiye ayrılırlar.
a) Primer meristem (öncül, birincil)
b) Sekonder meristem (ikincil)

a) Primer meristem

Bitkinin yaşamı boyunca bölünme yeteneğini devam ettiren meristem­lerdir. Bunlar bitkinin kök ve gövde ucunda bulunurlar, bitkinin boyca uza­masını sağlarlar. Bulundukları bölgeye büyüme noktası (büyüme konisi) de­nir. Özellikle uç kısımlarda büyüme noktaları sayesinde bitkide büyüme sı­nırsızdır. Büyüme noktası bitkinin hem büyümesini sağlar hem de doku ve organların temel yapısını oluşturur. Bu büyüme noktaları kökte kaliptra, gövde de ise genç yapraklar tarafından korunur. Kaliptra, kökü toprağın sert kısımlarına karşı korur. Kaliptra zedelendiğinde içteki bölünür doku çoğala­rak kaliptrayı onarır. Kök ve gövdede bölünür doku geliştikçe büyüme noktalarında dıştan içe doğru üç bölge ayırt edilebilmektedir. Bu bölgeler epidermisi oluşturan dermotegen (dermatojen), korteksi oluşturan periblem, merkezi silindiri oluşturacak olan pleuromdur.

b) Sekonder meristem

Sekonder meristem bölünmez dokuların yeniden bölünme yeteneği kazanmasıyla oluşur. Böylece kambiyum ve mantar kambiyumu (fellogen) oluşur. Kambiyum kök ve gövdede bulunur. Ilıman bölgelerdeki çok yıllık dikotil bitkilerde ilkbaharda büyük hücreler, sonbaharda küçük hücreler olu­şur. Her yıl tekrarlanan bu yapılar bitkinin yaşının hesaplanmasını sağlar. Bölünür mantar doku bitkide mantarlaşma oluşturarak bitkinin dış etkenler­den korunmasını sağlar.