Diyabet hastalığının tanısı, hastalığın belirtileri ve kan şekeri ölçümleri birlikte değerlendirilerek konur.
Normal açlık kan şekerinin 100 mg/dl’nin altında olması gerekmektedir. Açlık kan şekeri, en az 8 saat açlık sonrası ölçülür.
* Aşağıdaki durumlardan herhangi biri varsa diyabet tanısı konur:
1)Günün herhangi bir vaktinde ölçülen kan şekerinin 200 mg/dl’nin üstünde olması ve diyabete ait belirtilerin olması.
2)Açlık kan şekerinin 126 mg/dl veya üstünde olması.
3)75 gr. glukoz çözeltisi kullanılarak, Dünya Sağlık Örgütü kuralları ile yapılan şeker yükleme testinden (OGTT: Oral glukoz tolerans testi) sonraki 2. saaatte kan şekeri düzeyinin 200 mg/dl veya üstünde olması
* Gizli şeker nedir?
Bir kişinin kan şekeri düzeyi normalden yüksek olmasına karşın, diyabet tanısı koymaya yeterli yükseklikte değilse bu durumda kişi gizli şeker hastası olarak tanımlanır. Bu durumdaki kişilerin gün boyu kan şekerleri normaldir ve diyabetin klasik bulguları görülmez. Gizli şeker, kişinin tip 2 diyabete yakalanma riskinin arttığını gösterir. Bu kişilerde kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riski 1,5 kat daha yüksektir. Bir uyarı olarak gizli şeker ciddiye alınır ve kişiler yaşam tarzı değişikliklerini gerçekleştirebilirlerse diyabetin ortaya çıkışını geciktirebilir veya önleyebilirler.
* Gizli şeker tanısı nasıl konur?
Normalde açlık kan şekeri 100 mg/dl1nin altındadır. Açlık kan şekeri 100-125 mg/dı arasında ise şeker yükleme testi (OGTT: Oral glukoz tolerans testi) yapılarak gizli şeker araştırılmalıdır.
* OGIT nasıl yapılır?
Kişinin 10-12 saat açlıktan sonra kan şekeri ölçülür.
Özel hazırlanmış 75 gr. şeker içeren sıvı içildikten 2 saat sonra tekrar kan şekeri ölçülür. Şeker yükleme testi yapılan kişilerde, ikinci saatteki plazma glukoz düzeyinin 140 mg/dl’nin üzerinde, fakat 200 mg/dl’nin altında olması da bozuk glukoz toleransı olarak isimlendirilmektedir. Bu da diyabet riskinin arttığını gösterir.
* Gizli şekeriniz varsa bunu mutlaka bilmeniz gerekir mi?
Eğer gizli şekeriniz olduğunu bilirseniz tip 2 diyabetli olmanızı önleyecek önlemleri zamanında alma şansınız olur.
* Gestasyonel diyabet
Gestasyonel diyabet, ilk defa gebelik sırasında saptanmış kan şekeri yüksekliğidir. Gestasyonel diyabetlide gebelik öncesinde diyabet yoktur. Gebelik sırasında bazı hormonlar bebeğin gelişimi için normalden daha fazla salgılanır ve bu da kan şekerinin yükselmesine neden olur. Bu etki özellikle gebeliğin 24. haftasından sonra hızlanarak artar. Bu nedenle anne adaylarının, gebelikte ortaya çıkan diyabet ile ilgili gebelik öncesinde ve gebelik süresince bilgilendirilmesi, düzenli ve dikkatli izlenmesi gerekir. Görülme oranı % 2-4 olduğundan her gebeye, özellikle riskli olanlara gebeliğin 24. ve 28. haftaları arasında tarama testi uygulanması gerekir. Bu tarama testinde önce 50 gr. şeker yüklemesi yapılır. Test, günün herhangi bir saatinde suda eritilen 50 gr. şeker alındıktan 1 saat sonraki kan şekeri değerine bakılmasından ibarettir. Sonuç 140 mg/dl’nin altında ise gebede gestasyonel diyabet yoktur. Eğer kan şekeri 140 mg/dl’nin üzerinde ise gebeye 100 gramlık ikinci bir şeker yüklemesi yapılır. Bunun sonuçlarına göre karar verilir.
* Gestasyonel diyabet tanısı neden önemlidir?
Bebek, plasenta yoluyla annesinden aldığı besinler ile beslenir. Diyabetli annenin şekerinin yükselmesi, doğrudan bebeğin de kan şekerini yükseltir. Bebek bu duruma insülin salgısını artırarak karşılık verir. insülin büyümeyi de uyaran bir hormondur. Gebeliğin 24-28. haftalarından itibaren insülin salgısı artar. Bebeğin büyümesi hızlanır ve doğum ağırlığı 4000 gramın üzerine çıkar. İri bebek olarak adlandırılan bebek için doğum sırasında oluşabilecek omuz çıkıkları, sinir yaralanmaları, solunum sıkıntısı, şeker düşüklüğü ve sarılık gibi pek çok risk vardır. Ancak hem geliştirilen yeni testler hem de insülin sayesinde anne ve bebeğin karşılaştığı birçok risk ortadan kalkmıştır.
* Gestasyonel diyabet hastasının takibi
Bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişimi için bazı önlemlerin alınması gerekir. Gestasyonel diyabetli anneye, önce özel bir beslenme planı uygulanır ve kan şekeri düzenli biçimde izlenir. Insülin tedavisine başlandığında anne mutlaka bir şeker ölçme cihazı almalı ve kan şekerini doktorunun önerdiği biçimde takip etmelidir. Ölçülen değerler bir günlüğe kaydedilmelidir.
– Doğumdan sonra
Doğumdan hemen sonra insülin direnci ortadan kalkar. insülin kullanan annede doğum sonrası şeker takibi yapılmalı ve sonuçlarına göre karar verilmelidir. Ancak nadiren de olsa doğumdan sonra diyabet
kalıcı olabilir. Bu durumda anne süt verdiği sürece insülin tedavisi sürdürüıür. Daha sonraki tedavi şekline doktoru karar verecektir.
* Diğer özel diyabet tipleri
Bu grupta, insülin salgılayan hücrelerin kalıtsal bozukluklarına, ilaç, kimyasal maddeler ve enfeksiyonlar gibi çok farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan diyabet hastalığı yer alır. Brittle (değişken) diyabet Sıklıkla tip 1 diyabetli hastalarda, bazen de tip 2 diyabetli hastalarda ortaya çıkan ve kan şekerinin gün içinde aşırı düşmeler ve yükselmeler göstermesi durumuna değişken (brittle) diyabet adı verilir. Bu hastalarda, enfeksiyon, hormon bozukluğu, insülin direnci, mide ve bağırsaklarda gıda emilim bozukluğu, şafak fenomeni (gece büyüme hormonunun artmasına bağlı sabah şekeri myüksekliği), somogy etkisi (gece kan şekerinin istenmeyen şekilde düşmesine tepki olarak sabah vücudun kan şekerini yükseltmesi) ve psikolojik rahatsızlık gibi nedenler aranır.
