Dış kanamalarda ilk yardım

Kılcal damar kanamaları dezenfekte edildikten sonra, kanın kendiliğinden pıhtılaşması sonucu, problem çıkarmadan kısa zamanda iyileşirler. Ancak atar ve toplar damar kanamaları -hele açılan yara derin ve geniş ise- bizim müdahalemiz olmadan, ken­diliğinden durmazlar. Atar (temizkan) damar kanamalarını toplar (kirli kan) damar kanamalarından kolayca ayırdedebiliriz.

Atar­damarlarda kalp basıncı, 120 mm (kasılma anında) ila 80 mm (gevşeme anında) civa basıncı arasındadır. Eğer bir atardamar kesilmiş ise, kanama bu basınç farkına uyarak arahkh fışkırma­lar şeklinde olacaktır. Toplardamar kanamalarında fışkırma ol­maz.

√ Ne Yapmalı?
• İster atar ister toplardamar kanaması olsun ilk önce elinizin ayasını yara üzerine sıkıca bastırınız ve on dakika kadar böylece bekletiniz.

• Kanamaların çoğu bu şekilde duracaktır. Eğer hâlâ devam ederse; “sargı kompresyonu” dediğimiz metodu uygulayınız. Te­miz bir sargı bezini veya mendili dörde katladıktan sonra yara üzerine koyup avuç içi ile üzerinden bastırınız. Bu şekilde onbeş­yirmi dakika bekleyiniz.

• Kanama bu müddetin sonunda yine devam edecek olursa, kompresyonda kullandığınız bezin üzerine bir sargı sarınız.

• Kanamanın kol veya bacakta olduğunu farzedelim. Bir yar­dımcı kişi kompresyona devam ederken, siz de beş santim eninde bir metre boyunda bir bez parçası temin ediniz. Bulduğunuz bezi iki ucundan (ortalı olarak) makasla yaranın üzerine gelecek olan orta kısmı sağlam kalacak şekilde kesiniz.

• Bezin kesilmeyen orta kısmını yaranın üzerine gelecek şekil­de -kompresyon için kul]andığınız katlanmış bezin üstüne- koyu­nuz. Kestiğiniz parçaları bandaj gibi kullanarak, karşılıklı bağla­yınız. Parçaları yaranın iki yanına sararken ve bağlarken fazla sıkmayınız. Fazla sıktığınız takdirde kan dolaşımını boğar; kol ve­ya bacaklarm alt bölgelerine kanın gitmesini engellemiş olursu­nuz.

Dikkat: Eğer kompresyon ve sargı işi de netice vermez yani kanama kesilmezse; ciddi bir atardamar kanaması ile karşı karşı­yasınız demektir. Bu durumda hastayı doktora yetiştirmekten başka çare yoktur.

Ancak aşırı kan kaybından dolayı hastanın şo­ka girmemesi için yarayı üst tarafından kravat veya esnemeyen bir bez parçası ile boğdurabilirsiniz. Düğümü yara üzerine gelme­yecek şekilde bağlayınız. Vakit kaybetmeden hastayı bir acil ser­vise yetiştiriniz.

Boğdurulmuş bir yarayı uzun zaman bekletmek ve kanamanın durmasını gözlemek çok tehlikeli ve hatalı bir yol­dur. Zira bir saatten fazla kan almayan bölgenin hücreleri ölecek ve boğdurulan uzuv kangren olacak; kesilmek zorunda kalınacak­tır. Bu sebeple kompresyon ve sargı işlemini denemeden sakın ya­rayı boğdurmayınız.