Etken Corynebacterium diphtheria’dır. Polimorf şekilli gram pozitif basildir. Basilin uç kısımlarında koyu boya alan metakromatik cisimciklerin olması karakteristiktir. Difteri basilinin gravis, mitis ve intermedia adı verilen üç tipi vardır. Bunlardan gravis ve mitis suşlarının virulansı fazladır. Basil sistemik etkilerden sorumlu bir eksotoksin salgılar. Bu toksin kalp, sinir ve böbrek dokularında patolojik değişiklikler meydana gelir. Hastalık en sık 2-5 yaşlarında görülür, ilk 6 ayda nadirdir. Hastalık, taşıyıcılardan damlacık infeksiyonu ile geçer. Nasofarinkste yerleşen basil lokal olarak çoğalarak toksin salgılar.
Klinik: Kuluçka dönemi 1-7 gündür. Lezyonun yerleşim yerine göre klinik bulgular değişir. Difteri Anjini : Hastalığın en sık rastlanan tipidir. Tonsillerin üzeri kirli beyaz renkte bir membranla örtülüdür. Membran kaldırılınca kanar. Difteri tek veya çift taraflı tonsili tutabilir. Membran, tonsillere, yumuşak damağa, uvulaya ve larenkse yayılabilir. Ateş iştahsızlık ve boğaz ağrısı vardır. Submaksiller lenfadenopati ve ödem nedeniyle boyun şiş görünümdedir. Difteri, bazen toksik tablo ile seyredebilir. Dolaşım Bozukluğu ve kollaps gelişebilir. Bu tip difteri genellikle fatal seyirlidir. Larinks Difterisi : Genellikle farinks difterisinden sonra gelişir. Akut obstrüktif larenjit tablosu ortaya çıkar. Ateş, öksürük ve ses kısıklığı meydana gelir. İnspiratuar dispne ve substernal, supraklaviluler çekilmeler meydana gelir. Toksin larinks mukozasında absorbe olmadığı için sistemik bulgular meydana gelmez. Burun Difterisi : Tek veya çift taraflı kanlı, irinli akıntı olur. Tedavisiz kalan vakalar kronikleşir, toksemiye yol açmaz. Bu insanlar infeksiyon kaynağıdır.
Bunların dışında göz. kulak, deri difterisi olabilir.
Komplikasyonlar : Toksik myokardit, difteri nöriti, bronkopnömoni, nefrit, plörezi, artrit, tromboz ve otitis media görülebilir.
Tanı : İnfeksiyon yerinden direkt yayma ile basil aranır. Membran kenarından alınan materyal Löeffler besiyerine ekilerek 12-24 saat içinde sonuç alınabilir.
Ayırıcı tanı : Diğer etkenlerle meydana gelen tonsillitler, krup, burunda yabancı cisim düşünülmelidir.
Tedavi : Difteride erken tanı ve tedavi önemlidir. Şüpheli durumlarda kültür sonucu beklenmeden tedaviye başlanmalıdır. * Antitoksik tedavi : Difteri antiserumu ile kandaki toksin nötralize edilir. Vakaların ağırlık durumuna ve lokalizasyonlarına göre 500-1000 İÜ/kg dozlarda IM olarak verilir. * Antibiotik tedavisi : Difteri basillerini ortadan kaldırmak için Prokain Penisillin 400-8000 Ü/gün IM yapılır. * Semptomatik tedavi
Korunma : Hastalar izole edilir. Portörlerin tedavisi antibiotikle veya tonsillektomi ile yapılabilir. En etkin yol aktif immünizasyondur
