Damar İçi Katater Uygulama Talimatı

Amaç: Damar içi katater ile ilgili gelişebilecek hastane infeksiyonları önlemek için gerekli yöntemleri belirlemek.

Kapsam: Tüm hastane sağlık çalışanları

Tanımlar:

Katater kolonizasyonu: Klinik bulgu olmadan, katater ucu, subkutan katater segmenti veya katater birleşme yerinden alınan kültürde anlamlı üreme olmasdır.

Katater çıkış yeri infeksiyonu: Katater çıkış yerinin < 2 cm çevresindeki ciltte eritem veya endurasyon olmasıdır.

Klinik katater çıkış yeri infeksiyonu veya tünel infeksiyonu: Katater çıkış yerinden itibaren, katater boyunca > 2 cm’lik bir alanda hassasiyet , eritem veya endurasyon saptanmasıdır.

İnfüzyon sıvısına bağlı bakteremi: İnfüzyon sıvısından ve perkütan yolla alınan kan kültürlerinden aynı mikroorganizmanın üretilmesi ve başka bir infeksiyon kaynağının olmamasıdır.

Katatere bağlı kan dolaşımı infeksiyonu: DİK’i olan bir hastada en az bir periferik kan kültürü pozitifliği ile tanı konan bakteremi/fungemi ve eşlik eden klinik infesiyon bulgularının saptanması ve başka bir infeksiyon kaynağının bulunmamasıdır.

UYGULAMA
1. Damar içi katater kullanım endikasyonları
▪ Total parenteral beslenme
▪ Hemodiyaliz
▪ Hemoferez, aferez
▪ Santral venöz basınç ölçümü
▪ Santral venöz O2 ölçümü
▪ Özel ilaç uygulaması
▪ Venöz yol olarak

2. El hijyeni
▪ Her türlü katater işlemlerinden önce ve sonra hijyenik el yıkama yapılır.
▪ Eldiven kullanımı el hijyeni gerekliliğini ortadan kaldırmaz.

1. Katater özellikleri ve giriş yeri seçimi:
▪ Kataterin takılma yeri belirlenirken hem infeksiyon gelişme riski, hemde mekanik komlikasyon riski (pnömotoraks, subklaviyen arter zedelenmesi, subklavyen ven laserasyonu, subklavyen ven stenozu, hemotoraks, tronboz, hava enbolisi, kataterin yerinden oynaması vb.) dikkate alınarak, yarar-zarar göz önüne alınır ve infeksiyon gelişme riski en az olan bölge ve teknik seçilir.
▪ Periferik kataer erişkinlerde üst ekstremite venlerine takılması uygundur. Çocuk hastalarda ise el, ayak sırtı veya saçlı deri kullanılabilir.
▪ Santral katater giriş yeri olarak; erişkin hastalarda jugular veya femoral ven yerine subklavyen venler tercih edilir.çocuklarda SVK önerilmemiştir.
▪ Katater ihtiyacı olduğunda venöz stenoz gelişimini önlemek için hemodiyaliz ve ferezis amacıyla jugular veya femoral uygulama, subklavyen uygulamaya tercih edilir.
▪ Damar dışına kaçması durumunda doku nekrozuna neden olabilecek sıvılar ve ilaçlar için kelebek iğneler tercih edilmez.
▪ Antimikrobiyal veya antiseptik kaplı SVK’ların rutin kullanımı önerilmez.
▪ Uzun süreli ve aralıklı damar erişimine ihtiyaç dıyulan hastalarda kalıcı kataterler; sık veya sürekli damar erişimine gereksinim gösteren hastalarda ise periferik yoldan takılan santral katater veya tünelli SVK’ lar tercih edilir.
▪ Geçici hemodiyaliz kataterinin 3 haftadan uzun süreli kullanımı düşünülüyorsa, manşetli kataterler tercih edilir.

3. Katater takılması:
▪ SVK takılırken veya kılavuz tel üzerinden değiştirilirken, bone, maske, steril önlük, steril eldiven ve steril büyük örtüden oluşan maksimum bariyer önlemleri alınır ve aseptik teknik ile uygulanır.
▪ Periferik katater takılırken temiz eldiven giymek yeterlidir. Bu durumda cildin antiseptik solüsyonla temizliği sonrası, damar yolu tekrar palpe edilmez.
▪ Katater takılmadan önce cilde aseton gibi organik çözücüler asla uygulanmaz.
▪ Katater giriş bölgesine antibiyotikli pomat uygulanması önerilmez.
▪ Damar içi kataer takılırken cilt temizliği için %2’lik sıvı klorheksidin tercih edilir.
▪ Klorkesidin alerjisi olanlarda %10’luk povidon iyot kullanılır, iyotun 3 dk. kuruması beklenir.
▪ Katateri takan kişi takılma ve pansuman değişimi tarihini mutlaka kayıt eder.

4. Katater giriş bölgesi bakımı:
▪ Çok lümenli katater kullanılıyor ise lümenlerden biri sadece paranteral beslenme için kullanılır.
▪ Katater giriş yeri örtüsü olarak steril gazlı bez veya steril, şeffaf ,yarı geçirgen örtü kullanılır.
▪ Katater giriş yeri düzenli olarak kontrol edilir.
▪ Katater pansuman değişimi yapılırken;cilt temizliği için %2’lik sıvı klorheksidin tercih edilir.
▪ PVK pansumanının değişimi, katater değişimi sırasında yapılır.
▪ Kısa süreli SVK larda katater pansumanı için gazlı bez kullanılmış ise 2 günde bir, şeffaf örtü kullanılmış ise pansuman 7 günde bir yapılır.
▪ Katater pansumanları nemlendiğinde, gevşediğinde veya gözle görünür kirlenme olduğu taktirde hemen değiştirilir.
▪ Fungal infeksiyonları ve antimikrobiyal direnci arttırdıkları için hemodiyaliz katateri dışında ,katater giriş yerine antibiyotik içeren krem uygulanmaz.
▪ Katater su ile temas ettirilmez.katater yeri su geçirmez bir örtü ile kapatıldıktan sonra duş almasına izin verilebilir.

5. Kataterlerin değiştirilmesi:
▪ İnfesiyon sıklığını azaltmak için SVK, PVK, hemodiyaliz kataeri veya pulmoner arter katateri rutin olarak değiştirilmez.
▪ Erişkinlerde PVK’lar 72-96 saate bir değiştirilir.çocuk hastalarda gerek olmadıkça değiştirilmez.
▪ Aseptik teknikle takılmadığından şüphelenilen durumlarda katater en kısa sürede değiştilir.
▪ Katater yerinde pürülan materyal görülen her tür kısa süreli SVK değiştirilir.
▪ Hemodinamik yönden stabil olmayan katater hemen değiştirlir.
▪ Bakteriyemi şüphesi düşünülen katater değiştirme işlemi kılavuz tel üzerinden yapılmaz.

İnfüzyon setleri;
▪ Katatere bağlı infeksiyon kanıtlanmadığı veya bu yönde şüphe olmadığı sürece katater 72 saaten önce değiştirilmez.
▪ Kan ve kan ürünleri verildiği takdirde katater hemen sonrasında değiştirilir.
▪ Lipit solüsyonlarının verildiği setler uygulama yapılmasından 24 saat içinde değiştirilir.
▪ Propofol infüzyonu için kullanılan setler 6-12 saatte bir değiştirilir.

Parenteral sıvılar:
▪ Lipit içeren solüsyonların infüzyonu 24 saat içinde tamamlanır.
▪ Lipit emülsiyonunun infüzyonu 12 saat içinde tamamlanır.
▪ Kan ve kan ürünlerinin tranfüzyonu 4 saat içinde tamamlanır.

İntravenöz karışımların hazırlanması
▪ Bütün parenteral solüsyonlar aseptik teknik ile hazırlanır.
▪ Son kullanım tarihi geçmiş, bulanık, içinde paryikül bulunan, kabında çatlak olan hiçbir parenteral solüsyon kullanılmaz.
▪ Multidoz kullanılacak ise üretici firmanın talimatı doğrultusunda buzdolabında saklanır.
▪ Kullanım öncesinde flakonların giriş diyaframı %70 alkol ile silinir.
▪ Giriş diyaframına steril iğne ile girilir ve dokunularak kontamine edilmez.
▪ Sterilitesi bozulan flakon atılır.

Umbilikal kataterler ile ilgili uygulamalar:
▪ Bakteriyemi bulgusu, vasküler yetmezlik veya tronboz varlığında umbilikal kateterler çekilir ve bir daha takılmaz.
▪ Umbilikal takılmadan önce giriş bölgesi temizliğinde povidon iyot kullanılabilir, ancak tentürdiyot kullanılmaz.
▪ Umbilikal kateter giriş yerine antibiyotik içeren krem sürülmez.
▪ Umbilikal katater, katater ihtiyacı ortadan kalkar kalkmaz veya alt ekstremite ile ilgili herhangi venöz bir yetmezlik bulgusu varlığında çekilir.
▪ Optimum koşullarda, umbilikal venöz kataterler 14 gün ve arter kataterleri 5 gün kullanılır.
▪ Umbilikal arter kataterindenden verilen sıvıya düşük doz heparin eklenebilir.