DAĞCILIK NEDİR ? DAĞCILIK SPORU

18.-19. yüzyılda Avrupalı (İngiliz ve Fransızlar başta olmak üzere) zenginlerin boş zamanlarını değerlendirmek ve hayatlarının rutinakışını yeni maceralarla süsleme arayışı neticisinde birsporsayılmaya başlanan dağcılık, 20.yüzyılın başında diğer ulusların da ilgisini çekmeyi başarmıştır.

Uluslararası bir spor haline gelmesi ise, 1931 yılında, merkezi Cenevre’de olan Uluslararası Dağcılar Birliği (UIAA)‘nin kurulmasıyla mümkün olmuştur. İzleyen yıllarda, belirli teknik ve emniyet yöntemlerinin geliştirilmesine paralel olarak kendine özgü disiplini ve ilkeleri olan bir spor dalı haline dönüşen dağcılık, birçok doğa sporunun da önünü açmıştır.

Günümüzde en çok rağbet gören doğa sporlarından biri olsa da, bu spora eklenebilecek yeniliklerin azalması, yeni neslin yeni doğa sporlarına daha fazla ilgi duyması, ya da bu tür sporlara yönelmesi nedeniyle, günümüzde dağcılık 20. yüzyılın başındaki popülaritesini kaybetmeye başlamıştır.

Türkiye’de dağcılık ise, Üniversite klüpleri ve Türkiye Dağcılık Federasyonu (TDF) bünyesinde canlılığını korumaktadır. Dağcılık sporunun Türkiye’deki popülaritesi ise her gecen gün yükselen bir grafik izlemektedir.

1 – DAĞCILIK STİLLERİ :

1.1 Alpin Stil
1.2 Doğa Yürüyüşü (Hiking)
1.3 Kamplı Etkinlik ( Trekking)
1.4 Ekspedition
1.5 Ferrata
1.6 Sportif Tırmanış ( Sport Climbing)
1.6.1 Bouldering
1.6.2 Kaya Tırmanışı
1.6.3 Uzun Duvar Tırmanışı
1.6.4 Yapay Duvar Tırmanışı

(*) Kaynakça
Türkiye’deki Dağcılık Kulüpleri
Türkiye’de Dağcılık ve Diğer Doğa Sporları Hakkında Tartışma Forumu

ALPİN STİL :

Dağcılar için kayalar ve buzlar üzerinde,hafifliğin ve hızın ön plana çıktığı ve aynı zamanda teknik tırmanış içeren dağcılık sporunun esas ruhunu temsil eden tırmanış sitilidir.‘Temiz tırmanış’ diye tabir edilen ve tırmanış sonrası rotayı değiştirmeyen ‘doğal’ yöntemler kullanılır.

Yapay yöntemlerden tamamen uzak olan bu tırmanış stilinde tırmanıcılar bütün zorluklar ve risklerle kendi başlarına başa çıkarlar. Temelindeki bu yöntemlerden dolayı ‘macera ruhu’ ile beslenir.

DAĞ YÜRÜYÜŞÜ – Doğa Yürüyüşü (Hiking) :

Sabah başlayıp akşam bitirilen günü birlik dağ yürüyüşüdür.

KAMPLI ETKİNLİK ( Trekking):

Kamp kurularak ve dağda konaklayarak yapılan dağ yürüyüşleridir.

EKSPEDİTİON :

Uzun süreli ve çok amaçlı içinde zirve tırmanışları da olan, araştırma gezileri ve tırmanışları ile kamplı konaklama gibi faaliyetleri kapsayan etkinliklerdir.

FERRATA :

Kayaya sabitlenmiş metal merdivenleri kullanarak tırmanma stilidir.

SPORTİF TIRMANIŞ ( Sport Climbing):

Genellikle kaya üzerinde ya da yapay duvarlarda kullanılan tırmanma stilidir. Kendi içinde dört ana kısma ayrılır.

BOULDERİNG : 

Yerden fazla yükselmeden, kaya tırmanma tekniklerini kullanarak yapılan antrenmandır.

KAYA TIRMANIŞI : 

Önceleri dağcılığın bir kolu olarak tanınan kaya tırmanışı, uzun süredir rüştünü ispatlamış, bağımsız bir spor dalı. Bu spora, doğayla baş başa, fit ve sağlıklı kalmak, biraz da adrenalini damarlarında hissetmek için başlayanlar, tırmanmanın kısa süre sonra bir tutku halini aldığını söylüyor;

Doğayla iç içe olmaktan, trekking gibi sporlardan hoşlanıyorsanız, kendinizi biraz zorlamaya ne dersiniz ?

Kaya tırmanışı, iyi bir seçenek olabilir. Her ne kadar ekstrem bir spor olarak kabul edilse de gözünüz korkmasın. Kaya tırmanışı, heyecan duygusu veriyor ve stratejik karar verme yeteneğinizi geliştiriyor. Denge, estetik, esneklik ve gücü bir araya getiren bu sporda doğaya rağmen değil, ona uyum sağlayarak ilerleniyor. Fiziksel güç ve zekayı aynı anda kullanmak gerekiyor. Bir nevi insan kendi kendine meydan okuyor! Kaya tırmanışında, kol ve bacak kasları başta olmak üzere, vücudun hemen hemen bütün kasları çalışıyor. Kayaya yaklaşılan pozisyonlar ise karın kaslarına fayda sağlıyor.

Doğa ile iç içe olmak ve temiz hava, tabii ki beden ve ruh sağlığımızı olumlu yönde etkiliyor. Kaya tırmanışı, Sportif tırmanış ve Uzun duvar tırmanışı olarak ikiye ayrılıyor. Yeni başlayanlara sportif tırmanış tavsiye ediliyor. Yıllardır T.C Dağcılık Federasyonu çatısı altında Dağcılık ve Kaya tırmanışı Eğitmenliği yapan Nevin ÖZTÜRK, bu sporun, kişinin özgüvenini geliştirmesine faydası olduğunu,bu sporu yaparken kendini daha özgür hissettiği ve stres attığı için bu sporu severek yaptığını anlatıyor.İçinde az da olsa tehlikeyi barındırmasını ise bu sporu daha zevkli hale getiriyor şeklinde açıklıyor.

Kaç kategori var ? 

Kaya tırmanışının bir çok çeşidi var. Her bir tırmanışın kendine özgü tekniği ve zorluğu var. Bir çok şeyi aynı anda düşünmek zorundasınız. Denge, esneklik, güç, doğayla uyum, dikkat edileceklerin başında geliyor. Farklı kategorilerin içinden kişinin kendine uygun olanını seçmesi gerekiyor.

Bouldering Özelikle kaya tırmanışına yeni başlayanlar için çok faydalı bir antrenman. Teknik, kuvvet ve dayanıklılık gibi becerilerin geliştirilmesine katkı sağlıyor. Kaya tırmanışı ayakkabısı ve toz torbası kullanılıyor.Tecrübeli tırmanışçılar da uyguluyor.

Top-rope Tırmanış: Tırmanış ipi, rotanın tepesindeki istasyondan geçerek tırmanışçıya gidiyor. İpin diğer ucu da emniyet alan kişide bulunuyor.Tırmanışçı tırmandıkça, ipte oluşan boşluğu emniyetçi alıyor. İpli tırmanışlar içinde en güvenlisi Top-rope. Çünkü burada düşülen mesafe, ipin esnemesi dolayısıyla birkaç santimi geçmiyor.

Serbest Stil :En çok kullanılan tırmanış türü. Free climbing denilen bu tırmanışta, yükselmek için yapay tekniklere kesinlikle başvurulmuyor. İp ise tırmanan kişiyi, düşüş ihtimaline karşı, tehlikeden korumak için kullanılıyor.

Free-solo :Hiçbir emniyet aleti kullanılmadan, kaya tırmanış ayakkabısı ve toz torbasıyla yapılıyor. Free-solo fazlasıyla deneyim gerektiriyor. Zaten bu türde tırmanan sayısı oldukça az. Bu stilde tırmanmak için fiziksel olduğu kadar psikolojik olarak da hazır olmak gerekiyor. Çünkü, yapılan hata çoğunlukla ölümle sonuçlanıyor. Çıplak ayakla da tırmananlar var.

Yapay tırmanış :Yükselmek için çeşitli aletlerden faydalanılarak yapılan tırmanış türü. Yapay tırmanışta, sikke, jumar, hook, ip, merdiven gibi aletler kullanılıyor. Çıkışta, lider tırmanıcının örneğin sikkeye (tutunmak için kayaya çakılan çivi) basması durumuna yapay çıkış adı veriliyor.

Nasıl eğitim alınıyor ? 

Kaya tırmanışı eğitimi veren bir çok doğa sporu merkezi var. Eğitimin ilk aşaması teorik dersler;Öncelikle, tırmanış teknikleri, stilleri, tırmanış ve iniş istasyonlarının kurulması, top- rope (tırmanış ipi) ve malzemeler hakkında ayrıntılı teorik eğitim alınıyor. Bir sonraki aşamada uygulamaya geçiliyor. Malzeme takıp çıkartmak, yerden birkaç metre yükselerek yapılan egzersizlerle ip inişi ve top rope tırmanış uygulaması yapılıyor. En son aşamada lider tırmanışın (eğitim alındıktan sonraki uzmanlaşılan tırmanış) temel bilgileri alınıyor ve tecrübeli bir kaya tırmanışçısıyla beraber uzun rotalarda tırmanışlara başlanıyor.

Uzun Duvar Tırmanışı :

Kaya tırmanma tekniklerini ve emniyet malzemelerini kullanarak bir ip boyundan daha yüksek olan kaya üzerinde yapılan tırmanış şeklidir.

Yapay Duvar Tırmanışı:

Genellikle kapalı alanlarda (bazen açık havada) kimyasal malzemeler kullanılarak yapılan sabit veya ayarlanabilen duvar sistemlerine (genellikle yarışmalara yönelik olarak yapılmış farklı boyutlarda duvarlara) tırmanma etkinliğidir. Yapay duvarlar, farklı biçimlerde ve aralıklarda basamak ve tutamakları içerir.

Yapay duvar tırmanışlarında, duvara dagcılıkta kullanılan teknik malzemelerin yerleştirilmediği “top rope” (üstten emniyetli ip) tekniği de kullanılmaktadır.

DAĞCILIK ve DAĞLAR’a GİDERKEN… Dağcılık faaliyetlerine katılabilmek ve katıldıgınız faaliyetlerden zevk alabilmeniz icin hayatınızı dağcılığa adamanıza gerek yok. Yeterli bilgi,fiziki hazırlık ve uygunluk,ruhsal hazırlık,uyum,karar verme ve sorun cözme konularında kendinizi hazır hissediyorsanız dağlara gidebilir,dağcılık faliyetlerine katılarak deneyim kazanır ve bütün bunları da zevk alarak yapabilirsiz.. Gerek kendi hayatınızı, gerekse dağlara birlikte gittiğiniz arkadaşlarınızın hayatını ve programladığınız faaliyetin gercekleşmesini riske etmemek için iyi bir hazırlık yapmanız gerek. Başarılı ve zevkli bir faaliyet için, bazı beceri ve yeteneklerinizi geliştirmek,yeterli bilgiyle donanmış olmaktan sorumlusunuz. Bu bilgilerin ana başlıkları : Antrenman,Kampcılık,doğada yön bulma,beslenme,ilk yardım… Daha ileri aşama faaliyetler için ise ; emniyet,ip kullanma,güvenlik,doğada ilk yardım,kurtarma,Kar,buz ve kayada tırmanış ve hareket etme konularında bilgilenmek.Ve bu faaliyetler esnasında size lazım olabilecek teknik malzeme,araç ve gerecleri kullanmayı öğrenmek.. Antrenman Dağcılık alışık olduğunuz spor dallarının otesinde bir zorluk derecesine sahiptir.Bu nedenle de özel bir hazırlık ve antrenman temposu gerektirir.Eğer iyi bir kondisyon gücüne sahip değilseniz, faaliyetin başarısını,hepsinden de önemlisi ekip arkadaşlarınızın güvenliğini de etkileyebilirsiniz. Günde bir ya da iki saatlik bir antrenman, sizi amacınıza yaklaştırır. Koşmak,bisiklete binmek,yüzmek,merdiven çıkmak şeklinde, haftada en az üç kez yapacağınız antrenmanlar, iyi bir fizik kondisyon edinmenizi sağlar. Hafta sonlarında yapılacak doğa yürüyüşleri antrenmanın otesinde doğada belli bir deneyim kazanmanızı da sağlar…Bu yürüyüşlerde ağır sırt çantaları ile yokuş yukarı yapılacak kısa mesafeli tırmanışlar iyi bir antrenman metodudur.Bunların dışında Aerobik,kas gücünü artırmak için ağırlık,esneklik kazanmak içinse gerdirme hareketleri yapılabilir… Fiziki kondisyon yeterliliğinizin üst seviyelerde olması ne kadar önemliyse ruhsal durumunuz ve psikolojik faktörler de başarınızı etkileyebilecek önemli bir sebeptir…Dağlarda karşılacağınız en büyük zorlukların, bir çoğunun özünde, sizin ruhsal sorunlarınız vardır. Dağların zirvelerinde özgürlüğü ararken, coğu zaman kendinizle de yüz yüze gelirsiniz.Dağların koynunda bilinmeyenlere yapılan bir keşif, aslında sizin kendi sınırlarınızı da keşfetme turudur…Dağcılıkta sizi sıkıntıya sokacak en önemli ruhsal faktör, “doğru karar verme ve verdiğiniz kararı bilgi ve becerilerinizle bir araya getirip uygulama yeterliliğinizdir…” Sırt çantanızda taşıdığınız hayati malzemeler ne kadar önemliyse,beyninizde ve zihninizde sahip olduğunuz,özellikle de vahşi doğa koşullarıyla mücadele etme ve sorun çözme becerileriniz de bir o kadar önemlidir…Karşılaşılan zorluklara otomatik tepki vermek yerine dikkatlice kararlar alarak trajik olayların önüne gecmelisiniz.. Dağcılıkta hayat kurtaran ilkeler • Eğer lojistik bir destek merkeziniz yoksa, ekibinizi en az üç kişiden oluşturun. • Düşme olasılığı olan riskli geçişlerde ve buzul üzerinde mutlaka emniyet alıp ipe girin. • Her faaliyet için ekip uyumu şartdır.Lider veya coğunluğun kararına uyun. • Bilgi ve yeteneklerinizin üzerinde zorluk dereceleri olan faaliyetlere tek başınıza katılmayın… • Rota secerken veya başka kararlar alırken asla hırslarınızın ve ihtiraslarınızın esiri olmayın.Faaliyetin planlamasını bilgili ve sorumlu bir kişinin yapmasına bırakın. • Faaliyetinizin özelliklerine göre, gerekli olan malzeme,giyecek ve yiyecekleri yanınızdan ayırmayın.. • Benzer faaliyetlere daha önce katılmış arkadaşlarınızın bilgilerinden yararlanın onların uyarılarını dikkate alın. • Faaliyetiniz esnasında, bölgedeki hava durumu tahminlerini öğrenin ve meterolojik bilgileri edinin. • Rota bilgilerinizi ve gidişi dönüş tarihlerinizi geride kalan birine veya bir yakınınıza mutlaka bırakın.