Çocuklarda Geç Konuşma Bozukluğu

Konuşma ve dil gelişimi iletişim ve sosyal hayat açısından çok önemli. Çünkü insanlar iletişim araçları ile kendini ifade eder ve hayatını devam ettirir. Dolayısıyla konuşma ve iletişimin eksik kaldığı bir hayatta birçok sıkıntı doğacaktır. Çocuk ilk doğduğu günden beri sürekli olarak psikososyal gelişim süreci içerisindedir. Dil gelişimi de belli ölçüde doğumdan itibaren gelişmeye başlar. En ideal olanı çocuğun yaşına uygun konuşma becerisine sahip olması ve bu yönde herhangi bir gelişimsel bir sıkıntı yaşanmamasıdır. Çocuğun zamanında konuşması, psikososyal gelişimin aşamalarının düzenli olması, çocuğun sosyal ilişkilerinin ve gelişiminin normal olması, zeka ve öğrenme kapasitesinin normal seviyeye gelmesi, ulaşması gereken gelişimsel dönemlere varması için önemlidir. Genelde bütün çocukların konuşması ve dil gelişiminin olması için yapısal olarak sinir sistemi, sinir sistemi ile dil kasları arası yollar, ağız – damak – dudak – diş yapısının doğuştan normal olması gerekmektedir. Bunlardaki herhangi bir doğumsal sıkıntı ve eksiklik veya sonradan oluşabilecek bozukluk, çocuğun konuşmasını negatif yönde etkileyecektir. Konuşmanın gelişme süreçleri Çocuklar genelde ilk altı ayında yavaş yavaş heceleri çıkarmaya başlar, 12 aydan itibaren kelimeleri dile getirmeye başlar, 18 aydan itibaren de cümle kurmaya başlar. Bu gelişim dönemlerinin çok gerisinde kalan çocukların genel olarak konuşma yönünden incelenmesi gereklidir. Çünkü gözden kaçırılacak bir durum çocuğun iletişim sorununa ikincil olarak, normal zeka gelişimini, sosyal gelişimini kötü yönde etkileyecektir. Bu arada bazı çocuklar hiçbir problemi olmadığı halde geç konuşmaya başlamakta ve konuşma geç olmaktadır. Buarad anne babanın yapması gereken, belli bir dönem bekledikten sonra hala konuşmayan çocuklar için gerekli incelemeleri sağlamak olacaktır. Konuşma problemlerinin nedenleri Konuşmaya negatif etki eden, yani geç konuşmaya neden olan ya da istenen konuşma seviyesini engelleyen durumlar nelerdir? Bunun en sık karşılaşılan nedenleri arasında zeka sorunları yer alır. Zeka olarak yaşıtlarına göre geri olan çocuklar, yaşıtlarından daha geç konuşmaya başlayacaklardır. İşitme sorunu olan çocuklar dış dünyadan hiç bir ses işitmedikleri ve uyaran almadıkları için konuşma sorunu onlarda da yoğun bir şekilde olacaktır. Çocuğun konuşma mekanizmasının ve yeteneğinin gelişmesi için dış dünyadan ses olarak uyarı alması, bunları algılaması, yorumlaması, ayırt etmesi ve bunun sonucunda ona benzer sesleri çıkartması süreci gereklidir Konuşmaya negatif etki edecek diğer bir durum ise çocuğun görme sorunu olmasıdır. Bu durum işitme sorunu kadar probleme yol açmasa da çocuğun etrafında olup bitenleri görmesi, nesneleri tanıması, isimlerini öğrenmesi, diğer çocuklara uyum sağlaması açısından, görme özrünün olması konuşma açısından sorun olabilmektedir. Bir başka neden olarak sık havale ve epilepsi geçiren çocukları örnek olarak verebiliriz . Bazı çocuklar normal konuşmaya başladıkları halde, hatta bazı cümleler kurmalarına karşın geçirdikleri havaleler ve epileptik nöbetler çocukların beynindeki işitme merkezi veya ilgili bölümlerde zarara yol açarak , konuşma açısından ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Bu nedenle anne babaların çocuklarının havale geçirmesini engellemeleri önemlidir. Bu durumu olan çocuklarda EEG (elektroensefalografi) çekilerek kolaylıkla havale ye bağlı sorunlar tespit edilebilir. Bir diğer neden olarak kendi halinde olan, çok fazla uyarı almayan çocuklarda, geç konuşma ve iletişim sorunları olabilmektedir. Çocuğun doğduğu andan itibaren insanlar arasında olması, onunla konuşulması, sevilmesi, oyun oynanması onun gerekli çevresel uyarıları alarak konuşmasını hızlandıracaktır. Diğer yandan etrafında fazla insan bulamayan, kendi halinde kalan çocuklarda bu gelişim geri olabilmektedir. Yukarıda bahsedilen soruna paralel olarak özellikle 0-3 yaşta izlenen televizyona bağlı olarak çocuklarda dış dünyadan kopma, kendi halinde olma eğilimi, insanlardan ve insanlar arası ilişkilerden uzaklaşma, nesneler ile daha fazla ilgilenme, duygusal alışverişten vazgeçme, konuşmama, yaşıtları ile ilgilenmeme, seslenince bakmama gibi bir durumun olduğu bir psikiyatrik tablo gelişebilir. Buna bağlı olarak çocukların konuşması gelişmez veya geliştikten sonra gerileyebilir. Ayrıca evde konuşulan dilin niteliğinin bozuk olması, model olacak kişilerin azlığı, yanlış öğrenmeler ve alışkanlıklar, uyum problemleri, içe kapanıklık, kaza ya da benzeri şoklar, dilin sürekli tartışma aracı olarak kullanıldığı huzursuz ortamlar gibi durumlar da konuşma sıkıntılarının yaşanmasına neden olur. Tüm bunların yanı sıra düzenleme bozuklukları, yaygın gelişimsel gerilikler, kronik depresyon, çocukluk çağı psikozları gibi birçok hastalıkta ve çok merkezi sinir sistemini tutan hastalıklarda konuşma sorunları yaşanmaktadır. Çocuğun konuşma gelişimini hızlandırmak için yapılması gerekenler

• Çocuğa sevgi ve huzur dolu bir aile ortamı hazırlamak
• Daha ilk hece ve sesleri çıkartmaya başladığında söylediği sesleri ona tekrarlatmak
• Çocuk ile ilgilenmek ve sevildiğini hissettirmek
• Çocuğun bedensel ihtiyaçlarına (yemek, uyku, koruma, vb) cevap vermek
• Çocuk ile yaşı ne olursa olsun sık sık konuşmaya çalışmak
• Yaşına uygun bir şekilde onun ile oyun oynamak
• Çocuk ile birlikte vakit geçirmek
• Onun dengeli ve çeşitli beslenmesini sağlamak
• Onun kendi haline kalmasına izin vermemek
• Mümkün olduğunca yaşıtları ile birlikte oyun oynamasını sağlamak
• İnsanlar arasında sık sık bulundurmak
• Ona hikaye masal anlatmak, ninni söylemek
• Onun size gönderdiği konuşma ve ses mesajlarına cevap vermek
• Bir nesneyi eline aldığında onun ile ilgili ona bir şeyler anlatmak
• Televizyon karşısında çok uzun süre kalmasını engellemek (0-4 yaş)
• Onunla konuşurken ses tonunu iyi ayarlamak
• Konuşurken cümleleri kısa ve basit tutmak
• Onun işaret ile gösterdiği istekleri onunla konuşarak yönlendirmek, anlatmasını sağlamak (yaşına uygun olarak)
• Onun fikirlerine değer vermek onun ile sık sık dertleşmek (yaşına uygun olarak)
• Onun kendine güvenini artırmak
• Onun sık sık sosyal ortamlarda bulunmasını sağlamak
• Kalabalık içinde onun konuşmasını teşvik etmek
• Çeşitli parmak oyunları oynamak (anaokullarında oldukça sık kullanılır.)
• O konuştuğunda onu cesaretlendirmek, teşvik etmek
• Onun yaşına uygun bir eğitim almasını sağlamak
• Günlük belli bir zaman ayırarak resimler üzerinde bol bol konuşmak
• Ondan yaşına uygun olarak hikaye, masal anlatmasını istemek
• Konuşma zorlukları gördüğünüzde onun dikkatini konuşma zorlukları üzerine çekmemek