Çocuğunuz altını ıslatıyorsa

İdrar kaçırma yani tıbbı adıyla enüresiz, çocuklarda karşılaşılan en önemli üriner sistem sorunlarından biri olarak gösteriliyor. M.Ö. 1500’lü yıllardan beri kullanılan enüresiz terimi ”gündüz ya da gece yatağını veya elbiselerini istemsiz olarak ıslatmak” olarak tanımlanıyor. Enüresiz aslında çok çeşitli hastalıkların yol açtığı ortak bir semptom. Ama pratikte gece ve gündüz idrar kaçırma olarak iki gruba ayrılıyor.

İdrar kontrolü çocuğun büyümesine paralel olarak sağlanıyor. Örneğin iki yaşındaki çocukların yüzde 25’inde gündüz idrar kontrolü sağlanırken, bu oran dört yaşına gelindiğinde yüzde 98’lere kadar çıkıyor. Peki idrar kaçırma ne zaman sorun olarak kabul edilip, tedavi edilmesi gerekiyor?

Acıbadem Hastanesi Bakırköy Pediyatrik Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Salim Çalışkan, beş yaşından büyük çocuklarda istemsiz olarak idrar kaçırma mevcutsa bu durumun sorun olarak ele alınması gerektiğini söylüyor. Çalışkan, ailelerin sabırlı davranması gerektiğinin altını çizerek şu bilgileri veriyor:
”Gündüz idrar kaçırma çok ayrıntılı tetkik ve tedavi gerektiren bir grup hastalık. Bu sorunu yaşayan çocuklarda özellikle iki yaşından sonra dikkat edilmesi gerekiyor. Gece ve gündüz idrar kaçırma sorununu birlikte yaşayan çocukların da daha ayrıntılı incelemesi gerekiyor. Daha yaygın gözlenen Gece idrar kaçırma (Enuresiz nokturna) çok fazla inceleme yapmayı gerektirmiyor. Sorun ya tedaviyle gideriliyor, ya da kendiliğinden geçiyor. Bu tip sorun biraz sabır gerektiriyor.

Ne zaman sorun olur?

Aslında beş yaşından sonra çocukların yüzde sekizi idrar kaçırabiliyor ve bu da normal kabul ediliyor. Çünkü idrar kaçırarak doğuluyor ve zamanla mesane kendini topluyor. Bazı çocuklarda bu fonksiyonun yerine gelmesi gecikiyor. Bu süreci yaşla sınırlamak zor olmakla birlikte pediyatristler beş yaşı sınır yaş olarak kabul ediyor.

Genetik faktörler

Erkeklerde, kız çocuklara oranla iki kat daha fazla görülen enüresiz nokturnada genetik faktörler de çok önemli. Ebeveynleri enüresiz nokturna geçirmiş çocukların aynı sorunla karşılaşmalarının beklenen bir sonuç olduğunu hatırlatan Prof. Çalışkan, ”Gece idrar kaçırma hem annesinde hem de babasında olan çocukta bu sorunun ortaya çıkma oranı yüzde 77. Sadece babada olduğunda bu oran yüzde 44, tek başına annesinde yaşanmışsa bu oran yüzde 15 civarında” diyor.Aileler genellikle hekimlerin karşısına yılgın bir şekilde geliyor. Doğuştan gelen idrar kaçırma probleminin psikolojik olmadığının altını çizen Prof. Çalışkan şu bilgileri veriyor: ”Doğuştan idrar kaçırma sorunu olmamasına rağmen beş – altı yaşında bu sorunu yaşamaya başlayan bir çocukta neden psikolojik olabiliyor. Örneğin yeni bir kardeşin doğuşu ya da anne baba arasında yaşanan sorunlar çocuğun birdenbire idrar kaçırma sorunu yaşamasına neden olabiliyor.”

Cezalandırmayın

Aileler olayın psikolojik olduğuna inandığı için korkutma ya da cezalandırma gibi yöntemlerle geçebileceğini düşünebiliyor. Prof. Dr. Çalışkan bunun yanlış olduğuna dikkat çekerek şu bilgileri aktarıyor: ”Çocukların hiçbir suçunun olmadığının ailelere anlatılması gerekiyor. Çocuklar her sabah kalktıklarında karşılaştıkları manzaradan hoşlanmıyorlar. Üzerine tepki alınca hem çok mutsuz oluyor hem de özgüvenlerine zarar geliyor.”

Tedavi yaklaşımları

Uygulanan farklı tedavi yaklaşımları ile başarılı sonuçlara ulaşılabiliyor. Öncelikli olarak yapılması gereken çocuğun akşam sıvı alımının azaltılması. Prof. Dr. Çalışkan bu noktada aileleri uyararak, akşam sıvı azaltılması adına çocuklarda tüm gün sıvı kısıtlamasına gidilmesinin yanlış olduğunu söylüyor.
Farmakolojik tedavi: Tedavide birkaç yaklaşım söz konusu. En çok kullanılanı bu çocukların bir bölümünde eksik olduğu gözlenen antidiüretik hormonun verilmesi. Antidiüretik hormon idrar miktarını azaltıyor. Ancak hormon kesildiği anda, asıl neden ortadan kaldırılmadığı için sorun devam ediyor.
Alarm yöntemi: Çocuğun çamaşırına ucu bir alarm saatine bağlı prop yerleştiriliyor. Altına yaptığında alarm çalıyor ve çocuk uyanıyor. Birkaç ay içerisinde çocukta şartlı refleks gelişiyor ve artık altını ıslatmadan uyanmayı öğreniyor.