Çatlak

Çeşitli organlarda, bir bölümün organın geri kalan bölümünden az da olsa ayrıldığı, eski sürerliliğini yerel olarak yitirdiği çizgiye verilen ad. Deri çatlakları, çeşitli hastalıkların saptanmasına yol açan bulgular arasında yer alır. Gebeliğin özellikle son aylarında, karın çeperinde görülen çatlaklar bir hastalık belirtisi olmamakla birlikte insanları estetik açıdan rahatsız eder.

Tıp dilinde striae gravidarum denilen bu deri çatlaklarına, gebe kadınların yüzde elli kadarında rastlanır. Bu çatlakların, karnın en fazla gerilen bölümlerinde olması, bunların, deri katlarından bazılarının, esnek gerilim sınırının üstünde gerilime uğramış olmaları sonucu ortaya çıktıkları görüşüne yol açmıştır. Gebelikte böbrek üstü iç salgıbezinin normalden daha fazla çalıştığı ve çeşitli değişiklikler yanında bu çatlakların oluşumuna sebep olduğunu savunanlar da vardır.

Böbrek üstü iç salgıbezinin kabuk bölümünün gereğinden fazla hidrokortizon ya da androjen yani erkekleştirici hormonlar salgılaması sonucu ortaya çıkan Cushing hastalığında da bu çatlaklar görülür. Özellikle karın çevresinin genişlemesi sonucu karın derisinde, kalçalarda, bazen memelerde ve hatta yüzde de bu tür çatlaklar belirir. Bunlar sedef rengi, bazen de çiğ pembe ya da kırmızı olurlar.

Gebelikte ortaya çıkan çatlaklardan korunmak için çeşitli kremlerin kullanılmasının bir yararı yoktur. İnsanın karın derisinin gerilime direnci, yani esnekliği kalıtsal bir niteliktir. Annelerinin karnında çatlak bulunmayan kadınlar gebe kalınca, genellikle karınları çatlamamaktadır. Annelerinin karnında eski gebeliklerden kalan çatlaklar olan kadınlar, gebelikleri süresince şişmanlamamalıdırlar. Bütün tedbirlere rağmen bu tür çatlaklar belirecek olursa, doğumdan sonra bunları gidermek için çeşitli estetik ameliyat türlerinden yararlanılabilir.

Derinin en üst tabakalarına dek ulaşan ve egzama, psöriasis gibi çeşitli deri hastalıkları yanında mikroplar gibi etkenlerle oluşan çatlaklar, bu alanda derinin derinliklerine birçok mikrobun ulaşmasına yol açarlar. Bu tür çatlakları iyileştirmek için ana etkenin giderilmesi yanında, bu alana mikrop öldürücü ve derinin onarımına yol açıcı maddeler içeren kremler, pomatlar sürülür.

Ağız kenarında mukoza zarla derinin birleştiği alanda, vitamin eksikliği sonucu bazı çatlaklar belirebilir. Bu çatlaklara tıp dilinde ragad denilir; B2 vitamininin kullanılması iyileşmelerine yardımcı olur. Frenginin geç ortaya çıkan belirtileri arasında bunlar da yer alırlar. Bu nedenle hastaların bu açıdan muayene edilmeleri gerekir. Deri dışında, kemiklerde de çatlamalar görülebilir. Çeşitli darbeler, burkulmalar vb. etkenlerle oluşan bu çatlaklar genellikle alçı, dinlenme gibi tedbirlerle iyileştirilir