Bronşektazi

Bronşektazi, bronşların elastik dokusunun ve kas yapısının bozulmasına bağlı olarak bronşların bir daha normal şeklini alamayacak şekilde oluşan bronş genişlemesi ve distorsiyonudur.

Etyoloji: 19. yy.’da tanımlanan ve yaygın olarak görülen hastalığın görülme oranı; günümüzde çocukluk dönemi enfeksiyonlarının kontrolü, sosyo-ekonomik şartların düzelmesine bağlı olarak özellikle gelişmiş ülkelerde azalmıştır.

Günümüzde, tek taraflı ve bronşların alt kısımlarında bronşektazi daha çok görülmektedir.

Enfeksiyon, genellikle nazofarenjial floradaki bakterilerden kaynaklanır. Bu bakteriler, uzun süre hava yolları mukozasının normal savunma mekanizması ile birlikte dengededir. Viral bir enfeksiyonda bu denge hızla bozulur, alevlenmeler gelişir. Bu da kalıcı enfeksiyonlara ve sürekli iltihabına neden olur.

Bronşektazinin oluşumundan sorumlu üç mekanizma vardır:

• Bronş lümeninin yabancı cisim yada bening tömürle tıkanması
• Tüberküloz ya da fungusla enfekte olmuş bir lenf nodunun dıştan bronşa basınç yapması
• Lober rezeksiyon sonrası hava yollarının bükülmesi

Bronşektazinin nedenleri arasında konjenital yatkınlık da söz konusudur (bronş ve bronş duvarındaki anomaliler).

Bronşektaziye neden olan diğer faktörler:

• Enfeksiyonlar (tüberküloz, boğmaca gibi)
• Bağışıklık sistemindeki bozukluklar
• Çocukluk döneminde sık geçirilen solunum yolu enfeksiyonlarıdır. 

Belirti ve Bulgular:

• Kronik öksürük vardır.
• Balgam çıkarma; özellikle sabahları çok fazla olarak çıkarılır.
• Balgam, kötü kokulu ve pürülandır. 
• Balgam, bazen kanlı olabilir.
• Nefes darlığı vardır. 
• Morarma olur.
• Çomak parmak bulgusu vardır.
• Ekspirasyonda zorlanma vardır (nefes vermede)
• Alevlenme dönemlerinde hemoptizi vardır.
• Göğüs ağrısı olur.
• Yorgunluk vardır. 

Hastaların yaşam beklentileri azalmış, yaşam kaliteleri bozulmuştur. Hastalığın seyri, bazen yıllarca aynı kalmakta ise de bazı hastalarda kısa sürede solunum yetmezliği gelişebilir.

Tanı: Düz akciğer grafileriyle bronşektazi tanımlanamayabilir. Bilgisayarlı tomografilerle rahatlıkla tanı konulabilir.

Bronşektazi nedenini araştırmak için kanda immünglabilin G tiplendirmesi yapılabilir.

Bronşektazide alevlenmeleri izlemek için eritrosit sedimentasyon hızı, CRP (C-re-aktif protein) gibi testler yararlı olmaktadır.

Günümüzde tanı için bronkoskopi ve bronkografiye fazla baş vurulmaktadır. Ancak fokal bronş obstrüksiyonu ve hemoptizi gelişmişse kaynağı araştırmak için bronkoskopi yapılabilir.

Balgam sitolojisiyle eozinofil sayılarak alerjik köken araştırılır.

Tedavi ve Bakım: Postüral drenajla bronşların temizlenmesi, tedavinin önemli basamağıdır. Postüral drenajda yer çekiminden yararlanarak hastanın sekresyonu boşaltılmaya çalışılır. Hastanın bulunduğu ortamın nemli olması, perküsyon ve vibrasyon drenajını kolaylaştırır. Ayrıca hastaya bol sıvı verilerek sekresyonu rahat çıkarması sağlanır.

Postüral drenaj, hastalara fizyoterapistler tarafından uygulanmalı ve aileye öğretilmelidir.

Alevlenme dönemlerinde hastalara antibiyotikler başlanır. Ancak miks bir enfeksiyon söz konusuysa bu duruma göre antibiyotik tedavisi uygulanır.

Ağır vakalarda İV olarak antibiyotikler verilir. Enfeksiyon tekrarlarında profilaktik tedavisi uygulanır.

İmmünglobilin eksiklerinde, bunların yerine konması yoluna gidilir. Ancak anaflatik reaksiyonlara karşı dikkatli olunmalıdır.

Bronşektazili bölge sınırlıysa cerrahi tedaviye başvurulabilir. Yaygın bronşektazilerde cerrahi tedavi uygulanmaz. Ciddi hemoptizi ve kontrol edilemeyen enfeksiyonlar söz konusuysa paliatif olarak cerrahi rezeksiyon düşünülebilmektedir.

Solunum yetmezliğine giden vakalarda akciğer transplantasyonu yapılmaktadır.