Genel Olarak brokolini faydaları
Brassica oleracea türünün italica alt varyasyonundan olan Brokoli, son yıllarda hakkında yapılan bilimsel araştırmalarla yıldızı parlayan bir bitkidir. Akdeniz ikliminin hakim olduğu ülkelerde bolca yetiştirilen brokoli bütün dünyada ve ülkemizde yıldızı parlayan “şifalı bitkiler“ olgusundan nasibini almış ve tüketimi ciddi oranda artmıştır. Ülkemizde önceleri lüks tüketim reyonlarında yer bulabilen bu yararlı bitki günümüzde semt pazarlarında dahi bulunup alınabilir duruma gelmiştir.
Şekil olarak karnabahara benzeyen brokoli yeşil rengiyle beyaz olan karnabahardan ayrılır. Yılda 3-4 kere hasat edilebilen bu sebze tarım bakanlığı verilerine göre ülkemizde en az üretilen sebzelerden birisidir.
Yapısında Bulunan Etken Maddeler.
Glukozinolatlar, indoller, sülforafenler, beta karoten, c vitamini, Selenyum, ditiyoltiyonlar, Quersetin, Lutein ve E vitamini brokolinin etken maddelerinden önemlileridir. Ayrıca her sebze ve meyvede önemli sağlık faktörlerinden olan lifli yapı da bu sebzeyi önemli bir yere oturtmaktadır.
Yararlı Olduğu Hastalıklar ve Kullanım Alanları.
Brokoli YemekleriBrokoli; yapısında bulunan Glukozinolatlar sayesinde karaciğer kanserinin engelleyicisidir. Bu maddenin bir çok kanser türünün yanında karaciğer kanserini küçümsenemeyecek oranlarda engellediği klinik çalışmalarla kanıtlanmıştır.
Bu mükemmel bitkinin yapısında bulunan İndoller ise; bir tür bitkisel hormonlardır ki bu hormanlar insan vücudunda düzenleyici bir etkiye sahiptir. Yine bu hormonlar tümör oluşumunu engellemekte çok iyidirler.
Kadınlara has olan bir çeşit östrojen hormonu meme kanserinin oluşumunu artırmaktadır brokolinin yapısında bulunan indoller bu tür östrojen hormonu üzerinde baskılayıcı etkiye sahip olduğundan, meme kanseri riskini düşürmektedir(NOT: Bu bilgi şu anda araştırma aşamasındadır. Destekleyen veriler olmasına rağmen kesinliği kanıtlanamamıştır).
Bu mucizevi bitkinin etken maddelerinden birisi de Sülforafendir. Bu kimyasal bağışıklık sistemini kuvvetlendirmektedir. Aslında bu madde ABD ve bir çok Avrupa ülkesinde ticari bir ürün olarak satılmaktadır. Bu madde çimlenmiş brokoli tohumlarında 50 kat daha fazladır. Yine brokolinin özelliği olan kanserle savaşta bu madde gerçekten iyi sonuçlar vermektedir.
C Vitamini bilinen etkilere sahiptir; Bağışıklık sistemini güçlendirmek, oksidasyonu engellemek, demir emilimini hızlandırmak, bağ dokuyu kuvvetlendirmek ve çeşitli hastalıkların iyileştirilmesine destek görevi vermek c vitamininin bu bilinen etkilerindendir.
Bağışıklık sisteminin güçlü tutulmasında, üreme fonksiyonun güçlendirilmesi ve düzenlenmesinde, doğurganlık ve emzirme üzerine olumlu etkilerde, göz sağlığının düzenlenmesinde ve kemik oluşumunun hızlandırılmasında brokolide bulunan Beta karoten önemli fonksiyonlar icra eder.
Bu bitkinin yapısında bulunan selenyum; çok güçlü bir anti oksidandır. Bu madde kan hücrelerinin korunmasında, hücre duvarının güçlendirilmesinde ve bağışıklık sisteminin düzenlenmesinde görev yapar.
Ditiyoltiyonlar: Karnabaharımsı bitkilerde bulunan ve kanserin oluşumunun engellenmesinde rol aldığı düşünülen maddelerden birisidir.
Quersetin: Antioksidan özellikli bir maddedir. Kansere yol açan çeşitli maddeleri engelleyici bir özelliği vardır. brokoli Çorbasıİnsan vücudundaki bazı tümörlerde apopitozis denilen programlanmış hücre ölümünü uyardığı gösterilmiştir.(kanser aslında hücrelerin planmayan ve dereksiz yere üreyerek çoğalmasıdır. Bu hastalığın tedavilerinden birisi de hücrelerin planlı bir şekilde öldürülmasidir. Bu öldürma işlemi radyo terapi veya kemo terapi yardımıyla yapılmaktadır.)
Lutein: Beta karotene benzer bir maddedir. Yeşil yapraklı bitkilerde bulunur ve antioksidan tesir gösterir. Özellikle mavi, yeşil ve ela gözlü insanlarda gözü güneşin zararlı tesirlerinden korur.
E vitamini: Güçlü bir antioksidandır. Kolesterolün zararlı tesirlerinden kalbi korur. Doğal olarak kanı sulandırıcı tesirleri vardır.( Kan aşırı sulanmadığı taktirde akıcılığı nedeniyle kalbi rahatlatır.)
Brokolinin özel selülozik yapısı: Brokolinin kendine özgü bir lif yapısı vardır. Bu yapı bağırsaklardaki zehirli maddeleri ve ağır metalleri uzaklaştırarak koruyucu tesir gösterir. Ayrıca bu lifli yapı kalın bağırsak kanserini en gelleyici bir etkendir.( Aslında lifli yiyeceklerin tamamı kalın bağırsak kanserini engellemektedir. Bu konuda en iyilerden birisi kepekli ekmektir.)
Brokoli Hakkında Yapılan Araştırmalar.Brokoli
Brokolinin insanlar üzerindeki kullanımı ile ilgili ilk önemli çalışmalardan birisi Kaliforniya Üniversitesi’nde yapılmıştır. Bu çalışmada endoskopik incelemelerinde kalın bağırsak polibi (iyi huylu tümör) bulunan 459 hasta ve 507 sağlıklı kişi incelenmiştir. Hasta ve sağlıklıların bir kısmına brokoli verilirken bir kısmı hiçbir şekilde brokoli tüketmemiştir. Brokoli kullanan kişilerde kalın bağırsak kanseri gelişme oranı brokoli kullanmayanlara göre anlamlı olarak daha düşük bulunmuştur.
ABD Tarım Bakanlığı Tarım Araştırmaları Servisi’nde yapılan bir araştırma ile brokolinin farelerde kalın bağırsak kanserinin oluşumuna karşı engelleyici bir tesir gösterdiğini bildirmişlerdir. Ayrıca meme kanseri oluşumunu engelleyebileceği konusunda ipuçları elde etmişlerdir. Bu tesirin brokolideki yüksek selenyum miktarına bağlı olabileceğini düşünerek yaptıkları başka bir çalışmada, tuz şeklinde alınan selenyum ile brokoli yapısındaki selenyumun tesirini karşılaştırmışlardır. Bu çalışma sonucunda da tuz şeklinde alınan selenyumun bağırsaklardan hızla emilip hızlı bir şekilde idrara geçtiğini; brokoli yapısındaki selenyumun ise çok az emilerek brokoli lifleri içerisinde kalarak kalın bağırsaklara kadar ilerlediğini gözlemişlerdir. Bu gözlemlerine dayanarak brokoli yapısındaki yüksek selenyum oranlarının kalın bağırsak kanserine karşı koruyucu tesir gösterdiğini ileri sürmüşlerdir.
ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nde P. Talalay ve ekibi uzun yıllardan beri brokoli üzerinde çalışmalar yapmaktadır. Bu ekip brokolinin kanser önleyici tesirinin brokolideki sulforafen denilen maddelere bağlı olduğunu düşünmektedir. Bu maddelerin çimlendirilmiş brokoli filizlerinde çok yüksek oranda bulunmaları nedeniyle çalışmalarında çoğunlukla bu filizlerden hazırladıkları tabletleri kullanmışlardır. Fareler üzerinde yaptıkları çalışmalarda brokolinin başta meme ve kalın bağırsak kanseri olmak üzere çeşitli kanserlerin oluşumunu önleyici tesire sahip olduğunu göstermişlerdir. Brokolinin kimyevî yapısını detaylı bir şekilde incelemişler ve ayrıca sağlıklı gönüllüler üzerindeki tesirlerini de araştırmışlardır. Bu çalışmaları ile hastalar üzerinde yapılabilecek çalışmalara ışık tutacak bilgiler sağlamışlardır.
Danimarka’daki Roskilde Üniversitesi’nden O. Vang ve ekibi brokolinin fareler üzerindeki tesirlerini inceleyerek özellikle hangi maddenin tesirli olduğunu anlamaya yönelik araştırmalar yapmışlardır Brokolinin değişik hazırlanış ve kullanım şekillerinin farklı tesirler gösterdiğine dikkat çekmişlerdir.
Almanya, Belçika, İtalya ve İngiltere gibi ülkelerde de brokoli ile ilgili çeşitli çalışmalar yapılmakta ve sonuçları yayınlanmaktadır. Genel olarak brokolinin faydası üzerinde fikir birliği vardır. Ancak hangi kullanım şeklinin daha faydalı olacağı ve hangi mekanizmalarla vücutta tesir gösterdiğini açıklayabilmek için daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır.
Genel Olarak Hangi Hastalıklara İyi Gelmektedir?
1. Prostat kanserine iyi gelmektedir. Şifalı Meyveler
2. Kanın yapısını düzenlemektedir.
3. Kadınlarda meme kanserini engellemektedir.
4. İyi huylu tümör oluşumunu baskılamaktadır.
5. Yücut hormonlarını düzenlemektedir.
6. Kolesterolün zararlı etkilerini azaltmaktadır.
7. Yücutta iyi bir anti oksidandır.
8. Kanser gelişimini baskılamaktadır.
9. Bağırsakları düzenler bunu lifli yapısı sayesinde yapar.
10. Kanı sulandırır kalp üzerinde rahatlatıcı etkisi vardır.
11. Fertilite (üreme ve doğurganlık) üzerinde olumlu etkileri vardır.
12. Hamilelik sonrasında emzirme ve süt oluşumunda destekleyici etkileri vardır.
13. Kadınlarda oluşan demir eksikliğine bağlı kansızlığı azaltır. Bunu demir emilimini kuvvetlendirmesi sayesinde yapar.
Nasıl Tüketilmelidir?
Brokoli SalatasıBirinci yaklaşım Prof. Dr. İ. Adnan Saraçoğlu tarafından önerilen doğal kullanım şeklidir. Bu araştırmacı brokolinin basit bir yöntemle günlük olarak hazırlanan kullanım şeklini önermektedir. Hastalıklardan koruyucu ve tedavi edici tesirinin en üst düzeyde olması için brokolinin taze ve bütün olarak kullanılmasını önermektedir. Brokoliden elde edilecek maddelerin ilâç hâline getirilmesine ve bir ticarî meta hâline dönüştürülmesine karşı çıkmaktadır. Özellikle iyi huylu prostat büyümesi ve prostat iltihabına karşı önerdiği kullanım şekli internetteki kişisel web sayfasından öğrenilebilir.
İkinci yaklaşım şekli ise özellikle Prof. Dr. P. Talalay tarafından önerilmekte olan aktif madde kullanımıdır. Bu kullanım şekli brokoli içerisindeki aktif maddelerin ayrıştırılmasına, bunların sentetik yollardan çok miktarda üretilmesini ve ilâç şekline getirilerek piyasaya sürülmesini öngörmektedir.
Bu iki kullanım şeklinin de avantajları ve dezavantajları zamanla daha da belirginleşecektir
Sonuç Olarak
Brokolinin bizi en çok ilgilendiren yönü iyi bir gıda olmasıdır. Tarım Bakanlığı ihtiyaç fazlası ürün veren fındık, tütün ve şeker pancarı alanlarında sınırlandırmaya gidilmesini ve bu ürünlere alternatif ürünlerin ekiminin yapılmasını tavsiye etmektedir. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi tütün alanlarında alternatif ürün olarak brokoli tarımı yapılması konusunda bir çalışma yapmıştır. Eşme İlçesi’nde gerçekleştirilen bu çalışma brokoli tarımının çok kârlı bir alternatif olduğunu göstermiştir. Öyle görülüyor ki yıllardır insanları zehirleyerek çeşitli hastalıklara yol açan tütün gibi zararlı bir bitkinin yetiştirilme alanları bu kez de insanlığın faydası için çok çeşitli özellikler gösteren brokoli ile tanışacaktır.
