Böbrek Taşı Tedavisi ve Önleme Yolları

Konuyla ilgili bilgiler veren Üroloji Uzman? Dr. Ömer Fatih Çelik, böbreklerin kanda bulunan a??r? mineral tuzlar? ve di?er eriyik haldeki maddeleri uzakla?t?rarak filtre görevini yapt???n? söyledi. ?drar içersinde eriyik halde tam eriyememi? a??r? doymu? olan minerallerin ta? olu?umuna neden oldu?unu kaydeden Çelik "Örne?in, içti?iniz so?uk çayda a??r? miktarda konulan ?ekerin erimeye çal??mas? gibi. Minerallerin çözülmemi? k?s?mlar?n?n bir araya gelerek gruplar olu?turur ve art?k sert ta?lar olu?ur. Böbrek ta?lar? genelde böbreklerde olu?ur. Fakat di?er idrar yollar? k?s?mlar?nda da görülebilir. Böbrek ta?lar? çok küçükse fark edilmeden idrar yollar? ile at?labilir. Oysa s?kl?kla onlar büyürler ve kenarlar? t?rt?ll? – keskindir. Bu ta?lar idrar yollar?ndan geçi?i esnas?nda çok a??r? a?r? olu?ur. Baz? ta?lar, idrar yollar?ndan kendileri geçemez ve cerrahi veya medikal tedaviye ihtiyaç duyulur. Pek çok insan için, böbrek ta?lar? çimenlikler içinde karahindiba gibidir. Onlar elimine edilebilir ancak, zaman al?r. Bu durumda tedavinin en önemli parças? tekrar ta? olu?umunu önlemek ?eklinde amaçlanmal?d?r. Böbrek ta?lar? çe?itli tipleri vard?r. Bu farkl?l?ktan dolay? ta??n tipinin tespiti hem doktorun yakla??m? hem de tedavi yakla??m? aç?s?ndan önemlidir. Önleyici tedaviler ilaçlarla yap?labilece?i gibi al?nan yiyecekler ile yap?lan de?i?ikliklerle de sa?lanabilir. Böbrek ta?lar?n?n yüzde 80’i kalsiyum ile di?er mineralleri içerir ve genellikle kalsiyum ve oksalat bile?imi ?eklindedir. Kimi vakalarda beslenmenin ayarlanmas? bu tip böbrek ta?lar?n?n olu?umunu önlemede yard?mc? olur" dedi.

"Kalsiyumu düzenleyen bir diyet pek çok sa?l?kl? yeti?kin için yeterli bir beslenmedir" diyen Dr. Ömer Fatih Çelik "Oysa kalsiyum için tavsiye edilen diyet, menopoz sonras?, gebe ve emziren kad?nlarda veya 25 ya? alt? pek çok ki?ide sorun olu?turabilir. E?er bir doktor önerisi yoksa, kalsiyum deste?i tavsiye edilmez" ?eklinde konu ?tu.

Dr. Ömer Fatih Çelik, böbrek ta?? tedavisinde beslenme ile ilgili ?u önerilerde bulundu:
"S?v? al?m?n? art?rmak: Bu böbrek ta?? olu?umuna yatk?n hastalar için en önemli önleyici faktördür. Mesela, daha fazla ?eker, yar?m barda?a göre bir bardakta daha iyi eriyebilir. Hastalar her gün 2 litre veya daha fazla idrar ç?kartabilecek kadar s?v? almal?d?r. K?lavuz kitapç?klara göre, gündüz al?nan her saat için bir bardak s?v? ve gece 1 defa bir bardak s?v? ?eklindedir. Al?nan s?v?n?n en az %50’si su olmal?d?r. S?cak hava ?artlar? ve fiziki aktivitesi fazla olan ki?iler için bu s?v? miktar?n?n art?r?lmas? önerilmektedir.

Kalsiyum: Yiyeceklerde bulunan kalsiyum ba??rsaklardan sindirim s?ras?nda emilir. Vücut bu minerali pek çok fonksiyon için kullan?r. Emilen fazla miktar böbrekler vas?tas?yla at?l?r. Kalsiyum en fazla süt ve süt ürünleriyle al?n?r. Bu besinlerdeki kalsiyum genelde kolayl?kla emilir. Di?er besinler, mesela koyu ye?il renkli sebzeler de önemli miktarda kalsiyum içerir. Oysa bu besinler kalsiyumun kolayca emilimini engelleyen maddeler de içerir.

Sonuçta koyu ye?il yaprakl? besinlerdeki kalsiyum miktar? süt ve süt ürünlerine göre daha azd?r. Baz? ilaçlardaki kalsiyum da vücut taraf?ndan emilebilen veya emilemeyen formda olabilir. Genellikle vücut ihtiyac?ndan daha fazla kalsiyumu emer. Oysa belirli durumlarda, absorbe edilen miktar çok çok fazla veya böbreklerden at?lan miktar a??r? derecede fazla olabilir. ?drarda a??r? miktar kalsiyum hiperkalsiüri olarak adland?r?l?r. Hiperkalsiürisi olan vakalarda kalsiyum al?m?n? kontrol alt?na almak kalsiyum ta?lar?n?n olu?umunu önleyebilir. E?er doktor kalsiyum al?m?n? kontrol eden bir diyet tavsiye ediyorsa, amaç ne çok fazla ne de çok az olan dar bir aral?k içersinde kalsiyum al?m? ?eklinde olmal?d?r. Çünkü vücudun belirli bir miktarda kalsiyuma ihtiyac? vard?r. Bir diyette, erkekler için günlük 800mg kalsiyum al?m? tavsiye edilmektedir. Menopoz sonras? kad?nlara ise 1200 mg önerilmektedir. Kalsiyum kontrolü alt?ndaki hastalar vitamin veya di?er destek tedavileri almadan önce doktora ba?vurmal?d?rlar. Çünkü kalsiyum çok rahat emilen bir mineraldir.

Oksalat: Oksalat en fazla bitkisel g?dalarda vard?r. Kalsiyum ba??rsaklarda oksalat ile birle?ir.

Böylece emilebilecek kalsiyumun emilme yetene?ini azal?r. Çünkü bazen oksalat veya kalsiyum oksalat ta? formlar?nda ba??rsaklarda yeterince kalsiyum yoktur. Sonras?nda a??r? miktarda olan oksalat böbreklere gider ve oradan at?l?r. ?drarda bu kadar a??r? miktarda oksalat olmas?na hiperoksalüri denir.

Oksalat veya kalsiyum oksalat ta?lar? olan ki?iler için, hekim hafif kalsiyum miktar?n?n yüksek oldu?u oksalat miktar?n? dü?üren diyet tavsiye ederler. Bu hastalara günlük 50 mg oksalat? a?mayan diyet tavsiye edilir. Bunu yapmakla, oksalat?n yüksek veya orta derece miktarda olan besinlerin azalt?lmal? veya diyetten ç?kart?lmal?d?r. Oksalat?n oldu?u pek çok miktarda besin olmas?na ra?men 8 çe?it yiyecek idrardaki oksalat miktar?n? artt?raca?? gösterilmi?tir. Bunlar; ravent bitkisi, ?spanak, çilek, çikolata, bu?day-kepek, f?nd?k, pancar ve çay.

?eker, tuz ve hayvansal proteinler: Bu ve bunun gibi pek çok madde kalsiyum ve kalsiyum oksalat ta?lar?n?n olu?umunu artt?rd??? bilinmektedir. Baz? ?ekerler, yiyecekler içerinde do?al olarak bulunur ve endi?e verdici gibi görülmemektedir. Oysa böbrek ta?? olan insanlar a??r? ?eker bulunduran paketlenmi? yiyeceklerden kaç?nmal? ve yiyeceklerini haz?rlarken ?ekeri azaltmal?d?rlar. Diyette tuzu azaltma idrardan at?lan kalsiyum miktar?nda da azaltma olu?turdu?u görülmü?tür. Sonuç itibar?yla; kalsiyum içeren ta?lar? bulunan hastalar günde 2300 ile 3500 mg aras?nda sodyum al?n?m?ndan fayda bulurlar. Diyet içersindeki yüksek miktarda hayvansal proteinler böbrek ta?lar?n?n olu?umunu destekleyen idrarda yüksek miktarda mineral olu?umunu etkiler. Böylece, böbrek ta?lar? geli?imine yatk?n olan insanlar ihtiyaçlar?ndan fazlas? hayvansal protein al?n?m?ndan kaç?nmal?d?rlar. Bir diyetisyen taraf?ndan o ki?i için günlük protein al?m? olu?turabilinir.

Erimeyen lifler: Lifler bitkilerin sindirimi zor k?s?mlar?d?r. ?ki tip lif vard?r; suda eriyebilenler ve erimeyenler. Vücuda her ikisinin önemli katk?lar? vard?r fakat bu?day, çavdar, arpa ve pirinçte bulunan erimeyen lifler idrardaki kalsiyumu azaltmas?na yard?mc? olabilir. Bunlar ba??rsaklarda kalsiyum ile birle?ir ve böbreklerden at?lmas? gereken kalsiyumu d??k? ile at?l?m?n? sa?lar. Erimeyen lifler ba??rsaklardan maddelerin geçi?ini h?zland?r?r ve sonuçta; ba??rsaklardan emilen kalsiyum miktar? daha azal?r.

Vitamin C: Vitamin C vücut taraf?ndan kullan?ld???nda oksalat olu?umu sa?lan?r. Böylece; e?er doktor diyetince oksalat k?s?tlamas?n? tavsiye ediyorsa vitamin C deste?i önemli bir fikir de?ildir. Bu durum doktor hasta aras?nda tart???labilir.

?HA