Bıttım sabunu nasıl yapılır?

Güzellik ve bakım sabunu olarak kullanılan Bıttım, aslında yöresel bir sabundur. Siirt taraflarında yetişen çitlembik adı da verileb bıttım ağaçlarının yapraklarında elde edilen yağdan yapılır. Tamamen ev yapımı hazırlanan sabun, günümüzde kozmetik amaçlarla büyük ilgi görmeye başladı. Bıttım sabununun ham maddesi Siirt’te bıttım ağaçlarında yetişen, ufak taneli fıstığın yabani halinden elde edidliyor. Kahvesi de yapılan menengiç meyvesinden bu mucizevi etkili sabun da yapılıyor.

Siirt’te Eylül ayında bıttımlar toplanır. Tane tane ayıklanır çürükler çıkarılır, yıkanır ve kuruması için 5-10 gün bekletilir. Kuruyan meyveler değirmende öğütülür. Un haline gelen bıttım, orta sıcaklıkta suyla yoğrulur. Yoğurma işlemi 2 saat sürer. Sabunun hammaddesi 2 saat boyunca yoğurduktan sonra bıttımlardan çıkan yağlar ayrı bir kaba alınır. Bıttımlar bir gün daha sıcakta bırakılıp yağının tamamen süzülmesi beklenir. Yağının tamamı salmayan bıttımlar için farklı bir yol denenir. Bu yol daha meşakkatlidir. Kazandaki su kaynatılarak içine kül konulur, kaynar su dolu kazana azar azar bıttım yağı katıp karıştırılır. Kazandaki, su buharlaştırılarak kazanda bıttımın kalması sağlanır. Yoğrulmuş bıttımlardaki yağlı karışım karıştırıldıkça su buharı uçarken; bir miktar su yüzüne çıkar. Bu da bir kaba konulur. Yağlı karışım su yüzeyine çıkmaya devam ettikçe bu işlem sürer. Bu işlem tamamlanınca kazan temizlenir.

Bıttım yağı bir tarafta kaynamaya devam ederken; bir başka kapta 24 litre su ile sabunlaşmayı sağlayan kimyasal olan 5 kilo Payet Kostik karıştırılarak bir çözelti hazırlanır. Bu işlem eskiden kül suyu ile yapılırdı. Kazandaki yağ kaynayınca hazırlanan çözelti belli aralıklarla katılarak karıştırılmaya devam edilir. Bu sıradan hamur sabunlaşma reaksiyonu gösterir. Karışım yaklaşık 12-16 saat boyunca kaynatılır. Sabunlaşma işlemi tamamlanır. Bu sırada toplanan sabunu daha sıcakken ve yarı sıvıyken kazandan alınıp şekil verilmek üzere kaplara konulur. Sabunlar açık havada 3 gün boyunca bekletilir. Büyük kalıplar halinde çıkan Siirt bıttım sabunu dilimlenerek satışa sunulur. Yüzde yüz menengiç yağından imal edilen bu sabunlar saçlara ve cilde çok yararlıdır. Doğal ve hoş bir kokulu bir sabun çeşididir. Vücuttaki bakteri ve mantar oluşumlarınıönleyen sabun, saç dökülmesini engeller, saçı besler canlandırır. Menengiç yağından yapılan sabun hoş ve ferah bir koku verir. Bıttım ilaç olmamasına rağmen, ilaç gibi saç ve cilt için yararlıdır.