BEBEKLERİN SALLANMASI VE SALLANARAK UYUTULMASI

İlk 3 ay bebekler günde aralıklı olarak ortalama 17-18 saat kadar uyumaktadırlar, bu uyku genelde 10-20 dakikalık sürelerde en fazla 3-5 saatlik devamlı uyku şeklindedir, uyku süresi 3 aydan sonra 15 saate düşer. Bebeklerin özellikle geceleri uykudan uyanmaları annelerin en çok zorlandıkları hususlardan biridir. Çünkü annelerde o saatte uyumaktadır, uyumak istemektedir ve bebek uyuması gerektiği halde uyumamaktadır. Bazen annelerimiz gece uyandıklarında bebeklerini tekrar uyutma isteğinin oluşturacağı stresle çocuğunu sallamaktadır. Bazen bu sallama kabul edilebilir sınırın üstüne çıkmaktadır ve çocuklarda beyinde bir çeşit sallanmaya bağlı sarsıntı olabilmektedir, bu da çocuk için zararlıdır. Aslında eskiden beri çocuklarımız sallanarak büyütülmüşlerdir, ve üstelik kültürümüzde beşikte uyutmakta bulunmaktadır.
Bebekler sallanarak nasıl uyurlar?
İç kulak, işitme ve denge organlarını içeren iki bölümden oluşur, işitmede hiçbir rol oynamayan ikinci bölüm yalnızca dengeyle ilgilidir. İçi sıvı dolu yarım daire biçiminde üç kanaldan oluşan bu bölüme ‘vestibular Labirent’ denilir. Buradaki hücreler, başın en küçük hareketi ile çalkalanan iç-kulak sıvısının çırpıntılarıyla uyarılarak başın açısal hareketini anında beyne iletirler. Görme duyusunun da yardımıyla dengenin sağlanmasına yardımcı olurlar. Çok hızla dönüp aniden durduğumuz zaman, iç kulak kanallarındaki sıvı hala dönmekte olduğundan baş dönmesi denilen durum meydana gelir. Vücut sallanırken gözler sabit bir noktaya baktığında onlardan beyine hareket olmadığı sinyali gider. Bu iki sinyal arasındaki fark, araba tutmasında olduğu gibi bir çeşit baş dönmesi yaratır ve uyku getirir. Uykunun gelmesi vücut ihtiyacı olarak değil tamamen beyinde oluşur. Devamlı hareket halinde olan, başka şeyle meşgul olan bebeğin sallanarak uyutulması zordur. Beşikte iken bebek sabit gözlerle bir noktaya baktığında yukarıdaki mekanizmanın yanı sıra hipnozda olduğu gibi (hipnozda baş sabit hareketli bir obje var beşikte baş sallanıyor objeler sabit) bir uyku hali olur.
Bazı araştırmalarda sallanarak büyüyen çocuklarda hızlı gelişme gösterdiklerini göstermiş olsa bile uykuda büyüme hormonunun fazla salgılanması ile gelişmenin sallamaya bağlı olmaktan çok uykuya bağlı olabileceği düşünülmektedir. Hiperaktif denilen aşırı hareketli, sürekli hayal gören ve yeteneklerini geliştiremeyen çocukların vestibular sistemlerinde bazı bozukluklararastlanmıştır. Mongoloid olan veya spastik olan çocukların vestibular uyarı(bebeklerin sallanarak uyutulması) ile daha iyi gelişebildiklerini gösteren bazı çalışmalar da olmasına rağmen günümüzde bebek ağladığında karnının tok, altının kuru ve sancısının olmadığından eminsek, yattığı odanın kapısını kapatıp yanından kararlı bir şekilde uzaklaşmalıdır, bebeğin bir süre sonra sesi kesilip uyuyacaktır görüşü daha ağırlıkta kabul görmektedir. Ancak bebek ağladığında da çok şiddetli olmamak kaydı ile hafifçe sallamanın da bir zararı yoktur.
Tüm çocukların sağlıklı olması dileğiyle…
Dr. Bülent Öztürk
Çocuk Sağlığı ve hastalıkları Uzmanı
Acıbadem Bursa Hastanesi