Bebek Beslenmesinde Önemli Vitamin Ve Mineraller

Protein
Beslenme ile yetersiz miktarda protein alımı amino asit eksikliğine ve iştah kaybına neden olmaktadır. 1-3 yaş grubu çocuklar 1300 kalori enerji ve ortalama 13 gram protein almaları gerekmektedir. Protein kaynakları olarak kaliteli proteinler seçilmelidir. Yumurta, süt, yoğurt, balık, tavuk, yağsız kırmızı et çocukların mutlaka tüketmesi gereken besinler olmalıdır.
1-3 yaş grubu çocuklar günde ½ su bardağı süt, 1 köfte kadar et, ½ kase yoğurt ve 1 ince dilim ekmek yiyerek protein gereksinimlerini karşılayabilirler.

Demir
Hayat veren mineral de denilebilir, çünkü kanda oksijenin dokulara taşınmasını sağlar. Ayrıca vücutta oluşan karbondioksitin akciğerlere taşınıp solunumla atılmasının temel direğidir. Beyin fonksiyonları ve bağışıklık için gereklidir. Yetersizliğinde demir eksikliği anemisi gözlenir ve iştah kaybı, solukluk, yorgunluk ve mental performansta azalma en önemli belirtileridir. Besinlerle iki farklı formda demir alırız. Bunlara hem ve hem olmayan demir denilir. Bu iki demir kaynağını birbirinden ayıran en önemli özellik alındıktan sonra hem demirinin hem olmayan demire göre emiliminin daha fazla olmasıdır.
Hem demiri hayvansal kaynaklı besinlerde; kırmızı et, tavuk eti, balık eti, yumurtada bulunurken, hem olmayan demir bitkisel kaynaklı besinlerde; kuru baklagiller, börülce, ıspanak, havuç, patates, kuru meyveler, bezelye, semiz otunda bulunur. Pişirme ile hem demirinde değişiklik olmazken, hem olmayan demirin haşlama ile sebzelerdeki demirin % 20’si, işlem görmüş tahılların ise % 70-80’i kaybolur.

1-3 yaş grubu çocuklar günde 7 mg demir almalıdırlar.

HEM DEMİRİ

BESİN ADI
MİKTAR
DEMİR (mg)

Karaciğer
3 köfte kadar
5.5

Dana eti
3 köfte kadar
3

Sardalye
3 köfte kadar
2.4

Hindi ve kuzu eti
3 köfte kadar
2

Diğer balıklar
3 köfte kadar
1

HEM OLMAYAN DEMİR

BESİN ADI
MİKTAR
DEMİR (mg)

Soya fasulyesi (pişmiş)
½ kase
4.4

Mercimek (pişmiş)
½ kase
3.3

Patates (fırınlanmış)
1 orta boy
2.8

Kuru fasulye (pişmiş)
½ kase
2.6

Nohut (pişmiş)
½ kase
2.5

Kuru incir
5 adet
2.1

Ay çekirdeği
1 yemek kaşığı
1.5

Bezelye (pişmiş)
½ kase
1

Bu yaş grubunda demir eksikliği anemisi sıklıkla görülen bir sağlık sorunudur. Bu nedenle demir destekli beslenme çok önemlidir. Mutlaka yağsız kırmızı et, etli sebze yemekleri, kuru baklagillerle beraber C vitamininden zengin sebze veya meyveler beslenmesinde mutlaka bulundurulmalıdır.
Hem olmayan demir kaynaklarını hem demirine eşdeğer yapabilmek için neler yapmalıyız?
1. Sebze yemeklerine kırmızı et, tavuk eti, balık eti ekleyebilir.
2. Sebze yemeklerine malik asit, sitrik asit ve askorbik asit içeren havuç, patates, domates, karnabahar, lahana gibi sebzeleri ekleyerek.
3. Kuru baklagil yemeklerinin yanına C vitamini içeren sebze ve meyveleri tüketerek.
4. Tahıllardan kepeği ayrılmamış ve tam taneli ürünleri tercih ederek. Örneğin; beyaz pirinç yerine kepekli pirinç ve makarna, beyaz ekmek yerine tam buğday unundan yapılan ekmeği tüketmek gibi.

Çinko
Yaklaşık 100 enzimin yapısına giren ve vücutta oluşan biyokimyasal reaksiyonların devamı için gerekli vazgeçilmez minerallerden biridir. Çocuklarda büyüme ve gelişmede, bağışıklık sisteminde, tat ve koku almada, iştahın denetiminde, yaraların çabuk kapanmasında, erkeklerde gelişme çağında testislerin büyümesinde önemli rol oynar.
Yağsız kırmızı et, derisiz tavuk eti, kuru baklagiller, kuru yemişlerde fazla miktarda bulunur.

1-3 yaş grubu çocukların günde 3 mg çinkoyu diyetle almalıdırlar.

BESİN ADI MİKTAR ÇİNKO (mg)
Yağsız biftek 3 köfte kadar 8.9
Kuzu incik 3 köfte kadar 4.3
Yağsız dana eti 3 köfte kadar 4
Hindi eti 3 köfte kadar 3.8
Tavuk eti 3 köfte kadar 2.4
Yağsız yoğurt 1 kase 2.2
Kuru fasulye ½ kase 1.8
Bezelye (pişmiş) ½ kase 0.9
Levrek 3 köfte kadar 0.5
Tam buğday ekmeği 1 ince dilim 0.5

1-3 yaş grubu çocukların günde 2 köfte kadar yağsız kırmızı et veta derisiz tavuk eti ve yanına 1/2 kase yoğurt tükettirilirse günlük çinko gereksinimini karşılamış olurlar.

Kalsiyum
Yeni doğmuş bebeğin vücudunda ortalama 30 g kalsiyum bulunur. Vücuttaki kalsiyumun %99 u kemik ve dişlerde yerleşmiştir.Büyümenin hızlı olduğu çocukluk döneminde kemik yapımı çok hızlıdır ve kalsiyumun birinci görevi kemik ve dişlerin yapımı, gelişimi ve sağlığının korunmasıdır. Bunun yanısıra sinir iletimi için gereklidir.
En iyi kalsiyum kaynakları süt ve ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, fındık-fıstık trevleri, pekmez, susam ve kurubaklagillerdir. .
Bebeklik ve çocukluk döneminde günlük 400-700 mg. kalsiyum alınması gerekmektedir.

BESİN ADI MİKTAR KALSİYUM (mg)
Süt veya yoğurt 2-3 su bardağı 600-700 mg
Beyaz Peynir 4-5 kibrit kutusu kadar 555-660
Sebze yemeği 1 kase 70-80
Taze meyve 2 porsiyon 40-60
Maydanoz ½ demet 35-40
Ekmek 3-4 orta dilim 30-40
Pilav, makarna 1 porsiyon 10-15
Kurubaklagil ½ porsiyon 25-30
Pekmez 2 yemek kaşığı 60-80

Magnezyum
Kemik ve diş yapısında kalsiyum ve fosfor ile birlikte değişmeyen mineral olarak bulunur. İnsan vücudunda yaklaşık 300’den fazla metabolik reaksiyona eşlik eder. Kas ve sinir sisteminde etkindir. Yetersizliğinde huzursuzluk, mental bozukluk, sinir ve kas çalışmasında sorunlar ve iştah kaybı başlıcalarıdır. Magnezyum hipertansiyon, preeklemsi, eklemsi, kalp hastalıkları, şeker hastalığı, osteoporosiz, migren ve baş ağrıları, astım tedavisinde kullanılmaktadır. Bunun dışında yüksek miktarda magnezyum alımı B6 vitamini yetersizliği nedeniyle oluşan okzalat taşlarının birikimini önlediğini gösteren çalışmalar bulunmaktadır.
En iyi kaynakları, badem, ceviz, fındık, kuru baklagiller ve yeşil yapraklı sebzelerdir.

1-3 yaş grubu çocukların günde 80 mg magnezyumu beslenmeyle alması gerekmektedir.

BESİN ADI MİKTAR MAGNEZYUM (mg)

Buğday ekmeği 3 orta dilim 117
Kepekli pirinç 1 kase 84
Badem 1 çay bardağı 81
Ispanak (pişmiş) ½ kase 78
Pazı (pişmiş) ½ kase 75
Kuru fasulye (pişmiş) ½ kase 63
Fındık ½ çay bardağı 49
Bamya (pişmiş) ½ kase 45
Muz 1 orta boy 34
Portakal 1 orta boy 17

1-3 yaş grubu çocuklar günlük magnezyum gereksinimlerini günde ½ kase kuru baklagil ve ekmeğini buğday ekmeği olarak tükettirilirse karşılayabilmektedirler.

Fosfor
Kemik ve diş yapımında görevli mineral olup, hücre zarının yapısında, yüksek enerji oluşumunda da rol oynar. D vitamini ve kalsiyumun emilimini kolaylaştırır. Genelde proteinden zengin besinler fosfordan da zengindir. Genelde besinlerde yaygın olarak bulunması nedeniyle yetersizliğine sık rastlanmaz. Ancak yetersizliğinde iştah kaybı, kansızlık, kaslarda kasılma, kemik yapısında bozulma, infeksiyonlara kaşı aşırı duyarlılık ve yürümede zorluk görülür.
Et, tavuk, balık, kuru baklagiller, yağlı tohumlar, süt ve süt ürünleri en zengin kaynaklarıdır.

1-3 yaş grubu çocuklar günde 460 mg fosforu diyetle alınması önerilmektedir.

BESİN ADI MİKTAR FOSFOR (mg)
Yoğurt 1 kase 383
Mercimek (pişmiş)* ½ kase 356
Balıklar (pişmiş) 1 orta boy 252
Yağsız süt 1 kase 247
Dana eti 3 köfte kadar 173
Hindi eti 3 köfte kadar 173
Tavuk eti 3 köfte kadar 155
Badem* ½ çay bardağı 139
Peynir 1 karper kadar 131
Yumurta (pişmiş) 1 adet 104
Tam buğday ekmeği* 1 ince dilim 64

*Yağlı tohumlar, tam taneli tahıllar ve bitkisel kaynaklı fosforun emilimi diğer kaynaklara göre % 50 daha azdır.

1-3 yaş grubu çocuklar günde 1 kase yoğurt ve 1 adet yumurta yiyerek günlük fosfor gereksinimlerini karşılarlar.

İyot
İyot, insan vücudunda çok az miktarda bulunan normal büyüme ve gelişme için gerekli bir eser elementtir. Beyin ve sinir hücrelerinin normal büyüme ve gelişmesini sağlar.yetersizliğinde gelişim gerilikleri, guatr başta olmak üzere bazı hastalıklar görülür.En iyi kaynakları Tuzlu su balıkları, kabuklu deniz mahsülleri ve tahıl ürünleridir. Günlük alınması gereken iyot miktarı bebek ve çocuklarda 40-70 mcg dır.

BESİN ADI MİKTAR İYOT (mcg)
Süt 1 çay bardağı 4,15
Yumurta 1 adet 13,40
Beyaz peynir 1 kibrit kutusu kadar 4,56
Tavuk 1 porsiyon 62,75
Ispanak 1 kase 40,20