Başımız neden döner?

Baş dönmesi ve diğer dengesizlik hisleri, her beş kişiden bir insanın yabancısı olmadığı bir durum.


İntermed’te sabah kahvaltısında nöroloğumuz Dr. Dilara Nuzumlalı ile baş dönmelerinin sebepleri hakkında konuşuyorduk. Dr. Dilara o kadar güzel özetledi ki kendisinden bir kez de siz okurlar için anlatmasını rica ettim.

Kişinin dengesini sağlarken karşılaştığı her sorun baş dönmesi olarak tanımlanabilir. Hastalar tarafından; dönme hissi, dönme olmaksızın sallanma, zayıflık, halsizlik, sersemlik hissi, sarsılma, kayma, yükselme, bir kuvvet tarafından itiliyor ya da çekiliyor hissi olarak tanımlanabilir.

-Beyne gelen eksik uyarı
Gözler, iç kulak yapıları, kas ve eklemlerden gelen algı uyarıları, beynimizi, vücudumuzun değişik parçalarının pozisyonu hakkında bilgilendirir. Bu uyarılara cevap olarak dengeyi korumak için gerekli uyum hareketleri yapılır. Bunların çoğu refleks düzeyinde çalıştığı için biz bu ayarlamaların farkında olmayız. Gerek algı organlarında oluşan bozukluklar nedeniyle beyine yanlış ve eksik uyarı gelmesi gerekse beyin yapılarının bozulmasına neden olan hastalıklar, baş dönmesi ve dengesizliğe neden olur.

-Meniere hastalığı
Baş dönmesinin en sık rastlanan nedeni, iç kulak hastalıklarıdır. Bunlardan biri Meniere hastalığıdır. Tekrarlayan baş dönmesi ataklarıyla birlikte işitmede azalma ve kulak çınlaması vardır. Genellikle 50 yaş sonrasında ve her iki cinste eşit sıklıkta görülür. Baş dönmesi kişinin ayakta durması ya da yürümesine izin vermeyecek kadar şiddetli olabilir. Genellikle bulantı ve kusma da tabloya eklenir. Ataklar ani başlar ve birkaç dakikadan birkaç saate kadar uzayabilir. Ataklar arası süre çok değişken olabilir. Haftada bir kaç  kere tekrarlayabildiği gibi birkaç yıl ara verdiği de olabilir.

-Pozisyona bağlı baş dönmesi
Yine bir iç kulak fonksiyon bozukluğu olan ‘pozisyona bağlı baş dönmesi’ne daha sık rastlanır. Baş dönmesi sadece başın belli pozisyonlarında ortaya çıktığı için bu ismi alır. En sık yatakta dönme sırasında ve yataktan kalkarken ortaya çıkar. Atakların süresi çok kısa olmakla birlikte günlerce ya da aylarca tekrarlayabilir. İşitme bozukluğu yoktur.

-Vestibüler nöronit
Sadece uzun bir baş dönmesi atağı ile karakterize olan baş dönmesine ‘Vestibüler nöronit‘ adı verilir. İşitme kaybı ve kulak çınlaması yoktur. Baş dönmesi hareketsiz kalmayı gerektirecek kadar şiddetlidir. Birlikte bulantı ve kusma vardır. Genç yetişkinlerde ve genellikle geçirilmiş bir üst solunum yolu enfeksiyonunu izleyerek ortaya çıkar. Birkaç gün içinde düzelir. Bazı hastalarda aylar ya da yıllar sonra tekrarlayabilir.

-İşitme sinirindeki tümör
İşitme ve denge sinirinin tümörleri ya da sinir üzerine bası yapan damar genişlemesi ve kıvrımları da baş dönmesi ve buna eşlik eden belirtilerle ortaya çıkabilir.

-MS, beyin tümörleri
Multiple Skleroz, beyin tümörleri ve enfeksiyonları, daha nadir rastlanan baş dönmesi nedenleri olmakla birlikte muayene ve incelemeler sırasında doktorunuz tarafından mutlaka göz önünde bulundurulur.

-İnme
İşitme ve dengeden sorumlu yapıların, özellikle beyincik ve beyin sapının kanamaları ve damar tıkanıklığı (inme) nedeniyle zarar görmesi de baş dönmesi, denge bozukluğu, bulantı ve kusma ile kulak çınlamasına neden olabilir.

-Kafa travmaları
Kafa travmaları da baş dönmesinin sık görülen nedenlerinden biridir.

-Migren atakları
Bazen baş dönmesi atakları, migren tipi baş ağrısının öncü belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Bazen de ‘baziler arter migreni’  denen tipte olduğu gibi baş dönmesi, tek taraflı baş ağrısı ve kusma ataklarıyla birliktedir.

-Tansiyon sorunları
Kan basıncında ani düşmelere neden olan dolaşım ve tansiyon sorunları beyne yetersiz kan ve oksijen gitmesi sonucu baş dönmesine neden olabilir. Aniden ayağa kalkıldığı zaman oluşan baş dönmesi hissi, dolaşım problemlerine ve kan basıncındaki değişimlere bağlıdır. Hipertansiyon ve şeker hastaları ile kan yağları yüksek olanlarda daha sık görülür. Ayrıca kalp fonksiyonları yetersiz olanlarda veya anemisi olanlarda da sıktır.

-İlaç yan etkisi
Bazı ilaçlar özellikle nikotin ve kafein, beyne giden kan akımını azaltarak baş dönmesine yatkınlık oluşturur.

GEÇER DiYE BEKLEMEYiN
Baş dönmesi kendisi bir hastalık olmayıp başka hastalığın bir belirtisi olduğu için öncelikle asıl sebebin tedavisi gerekir. Ancak birçok baş dönmesi hastasında net bir sebep bulunamayabilir. Organik bir neden bulunamadığında psikolojik nedenler de düşünülmelidir. Baş dönmesinden yakınan hastalar kendi doktorları veya Nöroloji, KBB gibi dalların uzmanları tarafından değerlendirilmelidir, bu şikayetler geçer diye beklenmemelidir.