Bakirli Spiral Dogum Kontrolu

Bakırlı Spiraller, Doğum Kontrol Yöntemleri Spiral

Ağır metallerin, özellikle de bakırın gebelik önleyici etkisi hayvanlarla yapılan deneyler sonucunda ortaya çıkarıldı. Etken maddesiz spirallerle edinilen deneyimden, peserin yüzey alanı ne kadar büyükse güvenilirliğinin de o kadar yüksek olduğu biliniyordu. Böylece, az çok T harfine ben­zeyen rahim içi peserler geliştirildi. İki yatay (düz ya da eğri) kol, dikey bir ayağa bağlanmıştır, bunun üzerine ince bir bakır tel sarılmış ve böylelikle uzun süre yetecek büyüklük­te bir bakır deposu oluşturan büyük bir yüzey alam elde dilmiştir Ayağın alt ucuna kısa kontrol ipçikleri bağlıdır.

Bakırla çifte korunma etkisi

Bakirli spiraller sürekli olarak çok küçük miktarlarda bakır yayar. Önceleri gebelik önleyici etki bakirli spiralden yayı­lan bakır iyonlarına yoruluyordu, oysa bugün bilindiği gi­bi, gebeliği önleyen, her şeyden önce, bakır parçacıklarının rahimde ve yumurta kanallarında yol açtığı değişikliklerdir. Bakır iyonları dölyatağına ve yumurta kanallarına yayı­lır ve hem salgıların bileşimini, hem de dölyatağı sümük-derisinin yapısını değiştirir. Bu değişiklikler çifte koruma etkisi yapar:

Rahim boynundaki mukoza pıhtılarını aşmayı başaran spermler bu ortamda yumurtaya doğru ilerleyemez ve ol­gunlaşmaları engellenir. Böylece aslında döllenme bile olamaz.
Her şeye rağmen çok çevik bir sperm yumurta hücresine ulaşıp döllenmeyi başaracak olsa bile, yumurtanın değişmiş olan dölyatağı sümük derisinde yuvalanması imkânsızdır.

Bakır iyonlarının neden olduğu değişiklikler, spiral çı­karıldıktan sonra tamamen eski haline döner. İUP’un alın­masından sonraki ilk çevrim içinde bile gebe kalınabilir.

Ancak, spiralin güvenilirliği yalnızca bakır iyonlarına bağlı değildir. Spiralin uygun büyüklükte olması ve dölya­tağına doğru konumda yerleştirilmesi de önemlidir. Bu nedenle, spiralin konumunun kontrol edildiği düzenli muayeneler büyük önem taşır. Her kadın ara sıra, dölyoluna sarkan ipçiği eliyle yoklayarak kontrol edebilir. Ama kontrol ipçiği ele gelmiyorsa bile paniğe gerek yoktur: Gerçi bazen spiral kendiliğinden (çoğu zaman da âdet sı­rasında) ve farkına varılmadan dışarıya atılmış olabilir, ama çoğunlukla kontrol ipleri dölyatağına kaçmış ya da spiralin rahimdeki konumu değişmiş olur. Neyse ki, spiralin rahim duvarını delip karın boşluğuna geçtiği tehlikeli komplikasyonlara çok ender rastlanmakta­dır. Kontrol ipçiklerine dokunamadığınız durumlarda her ihtimale karşı doktoru­nuza gitmeniz iyi olur. Doktorunuz spi­ralin hâlâ rahimde olup olmadığını ultra-son muayenesiyle saptayabilir. İşi iyice sağlama bağlamak isterseniz, doktora gidin­ceye kadar ek korunma önlemine başvurmalısınız (örneğin prezervatif).

Bakirli spiralin takılması ve çıkarılması

Bazı kadınlar spiralle korunmayı aslında isteseler de spira­lin takılmasından ya da çıkarılmasından korkarlar, çünkü başka kadınlardan bunun acıttığını duymuşlardır ya da kendileri daha önce kötü bir deneyim yaşamışlardır. Aslın­da yazık. Çünkü deneyimli, özenli kadın doktorları spiral­leri kayda değer bir acıya meydan vermeden yerleştirip çı­karabilir.

Salt hukuki açıdan bakıldığında spiral takmak ameliyat­lı bir müdahaledir. Dolayısıyla, doktorunuz sizinle bir ön görüşme yapıp spiralin etkileme mekanizması, olası yan et­kileri, komplikasyonları, güvenilirliği ve yerleştirildiği yer­de ne kadar kalabileceği konusunda bilgi vermekle yü­kümlüdür. Geçirmiş olduğunuz hastalıklar ve aile öyküsü konusunda tam bir sorgulama ile rahim boynundan ve dölyolundan hücre örnekleri alarak yapılan jinekolojik muayene, risk faktörlerini ya da iltihaplanma olasılığını or­tadan kaldırmaya yarar.

Spiral nasıl takılır?

Normalde spiral âdet kanaması sırasında takılır. Bu sırada rahim ağzı yumuşak ve hafifçe açılmış olduğu için spirali taşıyan tatbik borusu içeriye kolay sokulur, ayrıca kadının gebe olmadığı da kesinlikle bilinmektedir. Spiralin yerleş­tirilmesi doğumu izleyen ilk 48 saat içinde de yapılabilir, ama normal olarak doğumdan sonra rahmin küçülmesi için 6-8 hafta beklenir.

Spiral takılırken narkoz gerekli değildir. Yine de rahim ağzı dudaklarına lokal anestezi uygulanabilir, böylece zo­runlu esnetmede hiç acı hissedilmez. Spiral yerleştirilme­den önce dölyolu dezenfekte edilir ve ince bir sondayla dölyatağının ölçüsü alınır. Bu ölçüm değerine göre uygun bir spiral tipi seçilir. Spiral, kolları aşağıya katlanmış hal­deyken ince bir tatbik borusu vasıtasıyla dölyatağına itilir, boru geri çekilince kollar açılır. Kontrol ipi rahim boynun­dan sarkmış olmalıdır ve birkaç santimetre kalacak şekilde kısaltılır.

Bütün bu işlemin nasıl hissedileceği ilgili kişinin tutu­muna da bağlıdır. Gevşemeyi ve sakin kalmayı başaran ka­dınlar neredeyse hiç acı duymaz. Özellikle de doğum yap­mış kadınlarda böyle olur. Henüz çocuk doğurmamış ka­dınlarda, spiralin yerleştirilmesi sırasında ve bundan birkaç saat sonra epeyce şiddetli spazm türü sancılar olabilir. Hatta kan dolaşımı sorunları ve baş dönmesi de görülür.
Spiralin doğru konumda olup olmadığı ultrasonla kon­trol edilebilir. Kimi dok­torlar ilk kontrolü spirali yerleştirdikten hemen sonra, kimileri ise ancak iki hafta sonra yapar. Da­ha sonraki kontroller altı ayda bir ya da hiç olmaz­sa yılda bir kere yapılma­lıdır.

Spiral kullanan kadı­nın partneri dölyoluna sarkmış olan kontrol ipini cinsel ilişki sırasında normalde hissetmez. İpler hissediliyorsa, doktor tarafından biraz daha kısaltılabilir. Tampon kullanımına da devam edilebilir. Kontrol ipi yeterince kısa olursa, spiralin de tamponla birlikte çekilip alınma olasılığı ortadan kalkar.

Spiral nasıl çıkarılır ya da nasıl değiştirilir?

Bakirli spirallerin rahimde kalma süresi üç-beş yılla sınırlı­dır. Bir kadın artık spiralle korunmak istemezse ya da spiralin değiştirilmesi gerekiyorsa, bunu her an, âdet kanaması sırasında neredeyse hiç acısız olarak çıkarmak mümkündür.

Eskiden spiral değiştirildikten sonra tavsiye edilen bir aylık “dinlenme molası” fizyolojik açıdan gerekli değildir. Gelecekteki doğurganlığı olumsuz etkilemeden, spiralle korunmaya kesintisiz olarak devam edilebilir.

Bakirli spiral rahimde ne kadar kalabilir?

Spiraller üretici şirketin tavsiye ettiği süreden daha fazla rahimde kalmamalıdır, çünkü bu süre içinde spiral birçok değişikliğe uğrar. Spiral rahim boşluğundaki “bakir” du­rumunu uzun süre koruyamaz. Tam tersine, mercan resi­fine düşmüş yabancı bir cisim gibi, vücudun çeşitli madde­leriyle sarılır ve istila edilir. Bağladığı bu “kabuklar” nede­niyle bakır sarmalında tel tel köprücükler oluşur ve bu du­rum spiralin güvenilirliğini zedeleyebilir.

Bakırlı Spiralin Zararları ve Yan Etkileri

Özellikle henüz doğum yapmamış genç kadınlarda spira­lin iltihaplanmaya yol açma olasılığı doktorlar arasında sü­rekli tartışma konusudur. Bazı doktorların bu kadınlara gebelikten korunmak için spiral tavsiye etmemesinin bir nedeni de budur. Ama şunu da belirtmek gerekir ki, kul­lanılan korunma yönteminden bağımsız olarak, genç ka­dınlarda dölyolu, dölyatağı ve yumurta kanalı iltihaplan­malarına bir ya da birkaç çocuk doğurmuş kadınlara kıyas­la aslında daha sık rastlanır. Bu olgunun temelinde muh­temelen farklı yaşam tarzı ve farklı cinsel davranış yatıyor, bunun cinsel partner sayısıyla da ilişkisi var.

Hareketli spermlerin yumurta kanalı içindeki yumurta hücresine doğru yolculuğu sırasında, iltihaplara yol açan bakterileri de beraberinde sürükleyebildiği kanıtlanmış bir gerçektir. Bakirli spirallerin bunu önlemesi mümkün de­ğildir. O nedenle altı ayda bir düzenli jinekolojik muaye­ne gerekir. Akut ya da kronik alt karın iltihaplanması olan kadınlar spiral kullanmamalıdır.