Aspirinin laboratuvarda elde edilişi

Aspirin en yaygın olarak kullanılan ağrıkesici ve ateş düşürücü bir ilaçtır. Etken maddesi asetilsalisilik asit (kısaca ASA) olan Aspirin, küçük çaplı ağrı ve sızılar için kullanılır. Aspirinin kan sulandırıcı etkisi nedeniyle kalp krizi riskinden uzaklaşmak için uzun dönem az dozajda kullanılması önerilir. Aspirinin kimyager Felix Hoffmann’ın 1897’de saf asetilsalisilik asit (ASA) üretmesiyle bulunmuştur. Aspirinin etken maddesi olan ASA’nın kaynağı ise her yerde rastladığımız söğüt ağacıdır.

Aspirinin etken maddesi olan asit ilk olarak 1853′te söğütten elde edilmiştir.

1895′te bugünkü aspirinin kimyasal sentezi Alman’lar tarafından bulundu. Hafif ekşi, acı bir toz olan beyaz asit, suda erimez ama sodyum karbonat içinde erir. Bağırsaklarda ya da alkali bir ortamda parçalanırsa salisilik ve asetik asitlere ayrışır. 135 derecede erir, tortu bırakmadan yanar.

Materyal Metodla Aspirin Sentezi

Aspirin salisilik asit ve aset anhidrit kullanılarak sentezlenir. Fakat asetik anhidritin uyuşturucu özelliği olduğundan  anhidritin yerine asetik asit ve asetil klorür alarak aspirin elde edilir. Asetil klorürle çalışırken ortamın nemli olmaması gerekir. Çünkü az su ortamında aktif asetil klorür asetik asite bozuluyor.

Asetik Asit İle Aspirin Yapımı

1. 2 mL salisilik asit tartılır ve 100 mL’lik erlene konur.

2. 5mL asetik asit yavaş yavaş salisilik asit üzerine eklenir ve karıştırılmaya başlanır.

3. Erlendeki karışım düzenli olarak karıştırılırken üzerine 8 mL sülfürik asit damla damla

ilave edilir. (Sülfürik asit oldukça tahriş edicidir, cildinize temas etmemesine dikkat

ediniz.)

4. Yaklaşık 5 dakika erlendeki sıvı çalkalanır.

5. Karışımı içeren erlen spor ve kıskaç yardımıyla, 250 mL’lik beherin 2/3’üne su doldurularak hazırlanan su banyosuna yerleştirilir ve su banyosu  üç ayak üzerine yerleştirilerek sistem ısıtılır. Beher içindeki su 15 dakika kaynayıncaya kadar ısıtmaya devam edilir. Isıtıcı söndürülür ve erlen su banyosundan alınır.

6. Erlen içindeki karışım hala sıcakken içine 5 mL buzlu su eklenerek, çözeltilir, soğuması sağlanır ve asetilsalisilik asit kristallenmeye başlar.

7. Kristallenme yavaşladığında üzerine 40 mL su ilave edilir ve erlen 2 dakika buzlu-su banyosunda bekletilir.

8. Karışım süzgeç kağıdıyla süzülür, süzgeç kağıdında toplanan aspirin kurutulmaya bırakılır.

Asetil Klorür İle Aspirin Yapımı

Kuru salisilik asit (4,2g) ve asetil klorür (50 ml) bir erlende karıştırılır. 5 damla derişik sülfirikasit katılır ve bir su banyosu üzerinde 50-60 derecede bir termometre ile karıştırılarak 15 dk. Isıtılır. Daha sonra soğumaya bırakılır, 20 ml su katılarak ham asetilsalisilik asit emilerek süzülür ve asetik asit-su 1-1 oranındaki karışımdan kristallendirilir.