aşırı terleme

Çocuk ve bebeklerde aşırı terleme(hiperhidrozis) bozukluğu nedenleri ve tedavisi
Terleme: Sportif aktivite esnasında, sıcak veya soğuk havalarda vücut sıcaklığını ayarlamak için çevredeki ortamla vücut arasındaki ısı değişimine uyum sağlamak için gerekli fizyolojik(normal) bir mekanizmadır. Bunların dışında stres ve heyecan nedeniyle terlemede artma olabilir.İnsan vücudunda bulunan iki sinir sisteminden biri olan otonom (istemsiz) sinir sistemi ise solunum hızı, kalp atışı ve vücut ısısının ayarlanmasında önemli olan ter üretimi gibi bedensel fonksiyonların şuur dışı kontrol edilmesini sağlar. Otonom sinir sistemi sempatik ve parasempatik sistem adı verilen iki bölümden oluşur.Sempatik sinir sistemi vücudun her yerinde ter salgılanmasını kontrol eden sistemdir. Bu sistemin bazen hiçbir nedene bağlı olmadan kendiliğinden çok yüksek seviyede çalışması belirli bölgelerde(koltukaltı, el içi, yüz…) aşırı terlemeye neden olur. Günlük hayatı etkileyen aşırı terleme durumuna hiperhidrozis adı verilmektedir.Nedenleri Bazı özel durumlar dışında aşırı terlemenin nedeni bilinmemektedir. Çocuklarda aşırı terlemenin en önemli nedeni genetik yada ailesel olarak tanımlanır. Aileler terleme ile ilgili sorgulandığında mutlaka ya birinci derece akrabalarda ya da daha uzak akrabalarda mutlaka aşırı terlemenin olduğu birileri olduğu öğrenilmektedir. Terleme çoğunlukla ailesel olmakla birlikte yapılan araştırmalar tetkikler sonucunda hiçbir şey bulunamadığı çoğunlukla karşılaşılan bir durumdur. Genelde sağlıklı olan ve terlemenin diğer sebepleri ekarte edilen hastalarda terleme için çok endişe edilmemelidir. Bu diğer sebeplerden bahsedecek olursak:
Hipertiroidi(guatr bezinin aşırı çalışması),
Beyin ile ilgili bazı hastalıklar,
Psikiyatrik hastalıklar,
Obezite (Şişmanlık),
Diyabet(şeker hastalığı),
Hipoglisemi(kan şeker düşüklüğü),
Rikets( d vitamini -kalsiyum eksikliği ve kemik bozukluğu ile giden bir hastalık),
Böbreküstü bezi hastalıkları,
Kalp yetmezliği,
Romatolojik hastalıklar(bazı eklem hastalıkları),
Vücutta oluşan bazı enfeksiyonlar(tuberkuloz, brucelloz, sıtma),
Bazı kanserler (lenfoma),
Bazı ilaçlar kendini aşırı terleme ile gösterebilir.
TEDAVİ ZAMANLAMASI
Aşırı terleme normalde sağlığa zarar vermeyen bir rahatsızlıktır.Ancak çocukların ve adölesanların sosyal yaşantısını, öğrenimini, iş hayatını, psikolojik durumunu etkiliyorsa tedavi edilmelidir. Öncelikle terlemeye sebep olacak bir rahatsızlığı olmadığı kanıtlandıktan sonra hasta Dermatoloji Uzmanına yönlendirilmelidir. Dermatoloji uzmanı hafif ve orta derecede şikayeti olan hastalara öncelikle terlemeyi önleyen pomad ve spreyler önerebilir.Bu tedaviden yarar görmeyen ve ileri derecede şikayeti olan hastalarda diğer tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.
TEDAVİ YÖNTEMİ SEÇİMİ
Primer (bir nedene bağlı olmayan) aşırı terlemede uygulanan temel tedaviler:İlaç tedavileriTerleme önleyici pomad ve losyonlarİyontoforezBotox enjeksiyonuCerrahi tedavi (sempatektomi)’dir.İlaç TedavileriTerlemeyi etkileyen birçok ilaç mevcuttur.Psikotrop (sedatif) ve antikolinerjik (atropin) gibi ilaçlar bir süreliğine faydalı olabilirler. Ancak bunların sedasyon, ağız kuruluğu, görme bulanıklığı, üriner problemler ve hatta kalp krizi riskini artırma gibi yan etkileri bulunduğundan genellikle önerilmezler.Terleme önleyici merhemler ve spreyler ilk önerilen basit tedavi şeklidir.El ve ayak terlemelerinde hafif ve orta şiddetteki olgularda kullanılabilir.Sıkıştırma etkisi ile ter kanalının ağzını fiziksel olarak tıkar ve ter bezlerinden ter atılımını önler.
İYONOFOREZ TEDAVİSİ
Aşırı el ve ayak terlemesinde kullanılır.Eller ve/veya ayaklar içinde elektrolit solüsyonu veya metal plaka bulunan küvete konulur. Solüsyon veya plakadan insanı rahatsız etmeyen düşük şiddette elektrik akımı verilir.Etki şekli elektrik akımının oluşturduğu iyonlarının ter kanallarını (basit olarak su musluğunu) belirli bir süre kapatılması olarak tanımlanabilir.
BOTULİNUM TOKSİN TEDAVİSİ (BOTOX)
Özellikle koltuk altı terlemelerinde kullanılır. El ve ayak terlemelerinde de uygulanabilir.Terlemeye neden olan sempatik sinirleri felç ederek ter bezlerinden ter üretimini önlemek için kullanılmaktadır.
CERRAHİ TEDAVİEndoskopik Torakal SempatektomiÖzellikle el ve koltuk altı terlemelerinde uygulanmaktadır. Kalıcı çözüm sağlar.Cerrahi tedavinin esası aşırı çalışarak fazla terlemeye neden olan sempatik sinirlerin kesilmesi veya çıkarılmasıdır. Bazen sempatik zincir ve dalları klips ile sıkıştırılabilir veya koter ile yakılabilir.

Dr. Bülent Öztürk
Çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı
Acıbadem Bursa Hastanesi