Antidepresanlar

Ülkemizdeki Anti-depresanların en yaygın tiplerinin yani en sık olarak reçete edilenlerin bazıları şunlardır:
– Amitriptyline (Amitriptilin, Laroxyl)
– Imipramine (Toframil)
– Klomipramine (Anafranil)
– Maprotiline (Maprotil, Ludiomil)
– Fluvoxamin (Faverin)
– Fluoxetin (Prozac)
– Sertralin (Lustral)

Antidepresanların yan etkileri nelerdir?
Antidepresan tedavisine başlamadan önce doktor reçete edilen antidepresanın yan etkilerini açıklamalıdır. Eğer açıklamadıysa hasta onlar hakkında hekime soru sormalıdır.
Yukarıda örnekleri verilen trisiklik ve diğer heterosiklik antidepresanların en çok görülen yan etkileri:
– Ağız kuruluğu,
– Görme bulanıklığı,
– Terleme,
– Oturur durumdan ayağa kalkarken baş dönmesi (ortostatik hipotansiyon),
– Uyuklama, aşıkı uyku ya da aşırı uyanıklık durumu, uykusuzluk,
– İdrar yapma güçlüü, kabızlık,
– Nabız hızlanması ya da yavaşlaması, düzensiz kalp ritmi (aritmiler), Elektrokardiyografi de (EKG) zararsız geçici değişiklikler,
– Titreme (özellikle ellerde hafif ince tremor),
– Kilo alma, nadiren kilo kaybı,
– Dikkat ve konsantrasyonda bozukluk (özellikle araba sürmek gibi yoğun dikkat gerektiren işlerde sorun yaratabilir).
Bu yan etkiler sıklıkla zaman geçtikçe azalır ya da doz azaltılması veya yerine başka bir antidepresan verilmesiyle azaltılabilir. Genelde bu yan etkiler ilaca başlanmasının ilk 1-2 haftasında görülür. Bu nedenle ruh hekimi genellikle etki depresyon tedavi dozuna tedricen arttırarak ulaşmayı, böylece rahatsız edici yan etkilerin daha hafif düzeylerde hissedilerek ilaca uyumu sağlamayı tercih eder. Bu dönemde doktor hastasını muhtemel yan etkiler açısından ve uygun tedavi dozuna ulaşılana kadar düşük tedavi yanıtı açısından bilgilendirir. Bu nedenle bu tür antidepresan ilaç kullanımına başlayan hastalar rahatsız oldukları yan etkiler ya da ilaçtan bekledikleri mucizevi faydayı görememekten ötürü kendiliklerinden ilacı bırakma yoluna gitmemeli, böyle bir durumda mutlaka doktorlarına danışmalıdırlar.
Bu tür ilaçların intihar vb. sebeplerle aşırı dozda alımını önemli ve bazen ölümcül zehirlenme tablolarına neden olduğundan, bu gibi durumlarda hiç vakit kaybetmeden doktor ile temasa geçilmeli ve derhal en yakın acil tedavi ünitesine başvurulmalıdır.

Özel bir antidepresan çeşitli olarak serotonin geri alım önleyicileri
Yakın zamanda geliştirilen antidepresanlar arasında bulunan “serotonin geri alım önleyicileri” (Seretonin Reuptake Inhibitörleri=SSRİ) bir özel nörotransmitter (sinir hücresinin verdiği mesajı diğer bir sinir hücresine iletilmesini sağlayan beyindeki bir takım Seretonin, Noradrenalin gibi maddeler) sisteminde seçici etki gösterir. Citalopram 5cipram), Fluoxetine (Prozac, Depreks gibi), Sertraline (Lustral, Seralin, Serdep gibi), Paroxetine (Seroxat) ve Fluvoksamin (Faverin) serotonerjik sistemde direkt olarak etki gösterir; göreceli olarak daha az yan etkiye sahiptir ve bu nedenle yaygın olarak reçete edilmektedir. Antidepresan etki için genellikle 3-5 hafta kadar zaman gereklidir. Ama yine de bilinen tipik trisiklik antidepresanlara göre daha hızlı, fakat biraz daha az etkinlik ortaya çıkardıkları bilinmektedir.
Ülkemizde bulunan ve özellikle son 5 yıl içinde yaygın kullanıma giren diğer antidepresanlardan, Serotonin geri alınımını arttırarak etki gösteren Tianeptin (Stablon) hem Noradrenalin hem de Seretonin geri alınımını önleyen (=SNRİ) Venlafaxine (Efexor), Noradrenalin ve Seratonin seçici serbestleştirici (=NaSSA) Mirtazepin (Remeron) Nefazodon (Serzone) vb. sayılabilir. Bu tür ilaçların muhtemel yan etkileri baş ağrısı, bulantı-kusma, ellerde ve bazen vücutta titreme, iştahsızlık ve kilo kaybı, nadiren iştah artışı, uykusuzluk ve nadiren uyuklama hissi gibi gelip geçici, kalıcı sorun yaratmayan ve aşırı rahatsızlık vermeyen etkilerdir. Bazen cinsel fonksiyonlarda ve istekte azalma görülebilirse de, bu yan etki de tedavinin sonlandırılmasından sonra kendiliğinden geçeceği için hiçbir tetkike ve üdahaleye ihtiyaç göstermez.
Değişik ilaç gruplarından (Trisiklik, SSRİ, SNRİ vb. gibi) bir diğerine geçiş gerektiğinde eğer doktor değişikliği söz konusu ise, bazı ilaç etkileşimleri olabileceğinden, mutlaka yeni hekim, bir önceki hekimin tedavi şekli açısından hasta, hasta yakınları ya da önceki hekim tarafından bilgilendirilmelidir.
Sıklıkla Seretonin üzerinden etkili olan ilaçların aşırı doz alınımında (zehirlenmelerde), trisiklik antidepresanlara göre daha güvenli olduğu, yani ölümcül tablolara sebep olamayabileceği bilinmektedir. Fakat tüm ilaçlarla olduğu gibi, bunlarla da bireysel farklılıklar olabileceğinden, böyle zehirlenme durumlarında acil tedaviye mutlaka başvurulmalıdır