Antibiyotik bu, her zaman kullanılmaz

Antibiyotik bu, her zaman kullanılmaz
Son yıllarda tüm dünyada bakterilerin antibiyotiklere karşı gösterdiği direnç, tedavide sorun yaratmaya başladı.

Türkiye`de de birçok bakteride antibiyotiklere karşı direncin çok yüksek olduğu, uzmanların önemle vurguladığı bir konu. Özellikle üzerinde durulmasının nedeni de, antibiyotiklerin Türkiye`de çok yaygın ve kontrolsüz kullanılması. Eczaneden istenildiği zaman alınması, kolay ulaşılabilir olması, antibiyotiklerin kontrolsüz kullanımının yolunu açıyor.

Araştırmalar gösteriyor ki, antibiyotiklerin kontrolsüz kullanıldığı ülkelerde direnç çok daha yüksek. Metisiline dirençli “stafilokok”un neden olduğu hastane enfeksiyonuyla eski bakan Veysel Atasoy`un hayatını kaybetmesi de, bu direncin yol açtığı önemli sonuçlardan biri olarak gösteriliyor.

Antibiyotiklere direnç konusunda Aventis firmasının desteğiyle gerçekleştirilen ve önceki hafta yapılan Mikrobiyoloji Kongresi`nde sonuçları açıklanan “e – Baskett” çalışması da, solunum yolu enfeksiyonlarına yol açan bakterilerin antibiyotiklere direnç durumunu ortaya koydu.

Çalışmanın koordinatörü Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İ. Doğramacı Çocuk Hastalıkları Klinik Mikrobiyoloji Laboratuvarı Başkanı Prof. Dr. Deniz Gür, direncin antibiyotik kullanımıyla doğrudan ilişkili olduğunu söylüyor.

Antibiyotik kullanımının yaygın olduğu ülkelerde antibiyotiklere direncin daha yüksek olduğunu belirten Gür, bu nedenle gereksiz kullanımından kaçınıp, hastaların hekim yazmadıkça antibiyotik kullanmaması gerektiğini söylüyor.

Gereksiz kullanmayın
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sercan Ulusoy da konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.

Gereksiz ya da yanlış antibiyotik kullanımının boyutları nedir?
Türkiye`de antibiyotiklerin yüzde 40 – 50`si gereksiz kullanılıyor. Yani neredeyse yarısı. Gelişmiş ülkelerde de dünyanın her yerinde gereksiz ve yanlış kullanım var. Ama gelişmişlik düzeyiyle paralel olarak bu azalıyor. Gelişmiş ülkelerde değişik kontrol önlemleriyle antibiyotik yazma ve reçeteleme politikalarıyla, sağlık bakanlıklarının kısıtlamalarıyla bu oranlar yüzde 10 – 15`lere düşebiliyor.

Yanlış antibiyotik kullanımının beraberinde getirdiği direnç oluşumu nelere yol açıyor?
Antibiyotiklere direnç gelişmesi sonucunda ilaçlar (antibiyotikler) etkisiz kalıyor.
Dolayısıyla bu dirençli bakteriler oluşan enfeksiyonların tedavisinde ilaçların yetersiz kalması ve buna bağlı ölüm oranlarının, hastalıktan doğan marazların artması, hastanede tedavi başarısızlıkları nedeniyle yatış sürelerinin uzaması, dolayısıyla tedavi maliyetlerinin ve tedavi başarısızlığına bağlı komplikasyonların artması gibi birçok sorun ortaya çıkıyor.

Tedavi süresini ne kadar uzatıyor?
En az 1 hafta ile 10 gün arasında uzatır. En son Veysel Atasoy`da yaşadık. Ciddi hastane enfeksiyonları anlamına geliyor. Direnç oluşması hem toplumda hem de hastanede önemli. Ama hastanede çok daha önemli. Toplumdaki enfeksiyonlarda direnç problemini bir şekilde çözebiliyoruz. Hastanelerde mevcut bütün antibiyotiklere dirençli bakteriler var. Kullandığımız tüm antibiyotiklere dirençli. Onlarda çaresiz kalıyoruz.

Antibiyotiklerin suiistimal edilmesinden en çok kimler zarar görüyor?
Tüm sağlıklı insanlar zarar görebilir. Ancak en sık yeni doğanlar, çocuklar ve yaşlılar zarar görüyor. Karaciğer ve böbrek fonksiyonlarının henüz olgunlaşmaması sebebiyle yenidoğanlar, yine ileri yaşlarda bu organların fonksiyonlarının azalması nedeniyle yaşlılar daha fazla zarar görüyor.

Tüm ilaç tüketimi arasında antibiyotikler kaçıncı sırada yer alıyor?
Son 6 yıldır hep birinci sırada. Bilinçsiz ve denetimsiz kullanımından kaynaklanıyor. Oysa Avrupa ülkelerinde dördüncü, beşinci sıradadır.

Antibiyotiklere harcanan para ne kadar?
Türkiye`de yıllık ilaç masrafı toplamda 4,5 milyar dolar. Bunun yaklaşık yüzde 20 – 25`i antibiyotik. Yani yaklaşık 1 milyar dolar civarında antibiyotiklere harcandığını söyleyebiliriz.

Doğru ve akılcı antibiyotik kullanımında hem doktora hem de hastaya ne gibi görevler düşüyor?
Antibiyotiklerin en çok suiistimal edildiği hastalık grubu solunum yolu enfeksiyonları. Her antibiyotik her enfeksiyonda kullanılmaz.
Hekimler arasında da hata yapanlar var. En sık görülen enfeksiyonlar olan solunum yolu enfeksiyonlarının yüzde 60 – 70`i virüslerden oluşur. Antibiyotik verildiğinde, yüzde 60 oranında antibiyotik gereksiz kullanılmış oluyor.

Antibiyotiklerin doğru kullanılması konusunda hastalar, doktorlar ve devlet politikalarının ortak stratejiler üreterek başarıya ulaşabilir.

Bunu sadece hastalarla hekimlerden beklemek mümkün değil. Halkın bilinçlendirilmesi, hekimlerin üzerine düşen görevi yapması, ama bunun için de devlet politikalarının da bu işi kolaylaştırıcı önlemler alması gerekiyor. Neden etkisiz kalıyorlar? Sadece bakterilere karşı etkili oldukları halde, virüslerin yol açtığı ya da bakterilerden kaynaklanmayan diğer yaygın hastalıklarda (nezle, soğuk algınlığı, grip vs.) kullanılması Doktorların, farklı enfeksiyonlara cevap veren farklı antibiyotikler yerine sık sık “genel etkili” antibiyotik reçete ederek yanlış kullanımı yaygınlaştırmaları Hastanın antibiyotiği doktorun tavsiye ettiği şekilde ve sürede kullanmaması, dolayısıyla tedavinin yetersizleşmesi, uzaması ya da tekrarlaması Antibiyotiklerin reçetesiz de satın alınabilmesi sonucu hastanın doktora danışmadan kullanması
Doğru ve akılcı antibiyotik kullanımı için Doğru dozda Doğru endikasyonda (sadece bakterilerin yol açtığı enfeksiyonlarda) Doğru sürede Doğru antibiyotik Doktor gözetiminde almak şart
Kaynak: www.saglikvakfi.org.tr