Anne sütünün içeriğinde neler var?

Tüm dünyada son 20 yıldır bebek beslenmesinin ana kaynağı, anne sütü olarak kabul ediliyor. Bu nedenle bebeğin doğar doğmaz (ilk 30 dakika) anne sütü emmesi ve ilk altı ayda beslenmesinde sadece anne sütü verilmesi gerekiyor.

Dünya Anne Sütüyle Beslenme Akademisi üyesi, Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF Emzirme Danışmanlığı kurslarında danışmanlık ve yöneticilik görevleri bulunan Prof. Dr. Gülbin Gökçay anne sütü ve emzirmenin önemini anlattı.

Anne sütüyle besleme ne durumda?
Ülkemizde anneler bebeklerini emzirmek istiyor ancak erken dönemde (altı aydan önce) tamamlayıcı besinlere başlıyorlar. Oysa bilimsel araştırmalara göre önerilen beslenme şekli, doğumdan sonra ilk altı ay su bile verilmeden yalnız anne sütüyle bebeği beslemektir. Daha sonra altıncı ayda uygun tamamlayıcı ya da ek besinlere başlandıktan sonra emzirmenin iki yaşına kadar devam ettirilmesi gerekiyor. Buna doğal beslenme deniyor.

Bir annenin günlük ortalama ürettiği süt kaç mililitredir?
Her anne iki bebek büyütecek kadar süt üretme kapasitesine sahiptir. Annenin günlük ürettiği süt miktarı 500 – 1500 mililitre arasında değişir. Başlangıçta memelerden damla damla gelen süt, doğumdan sonra üçüncü günde artmaya başlar ve beşinci günde ortalama 500 mililitre düzeyine ulaşır.

İlk aylarda bebeğin alması gereken miktar nedir?
Bu miktar her bebeğin gereksinimine, büyüme kapasitesine göre değişir. Günde altı kez bezini ıslatan, doğumdan sonra 15’inci günde doğum kilosuna ulaşan, ilk altı ayda, aylık en az 500 gram alan bir bebek yeterli miktarda anne sütü alıyor demektir.

Anne sütünün içeriğinde neler var?
Anne sütünün içeriği bebeğin gereksinimlerine göre düzenlenir. Her anne bebeği için en uygun sütü üretir. Örneğin prematüre bebeklerin annelerinin sütleri, bu bebekler için uygun özellikler içerir. Anne sütünün içeriği sabit değildir. Doğumdan sonra ilk 7 gün memelerden gelen süte ‘kolostrum’ veya ‘ilk aşı’, halk arasında ‘ağız sütü’ denir. Sarımsı renkte ve koyu kıvamdaki bu süt özellikle protein, mineral ve vitaminlerden zengindir. Sarımsı rengi yüksek beta karoten düzeyinden kaynaklanmaktadır. Kolostrumdaki proteinler bebeği hastalıklara karşı koruyucu antikorlar ve bağırsak epitelinin direncini artırıcı maddeler içerir.

Doğumdan sonraki 7 – 15 gün arasında memelerde gelen süte ‘geçiş sütü’ denir. Bu sütte protein miktarı azalırken laktoz, yağ ve toplam kalori içeriği artar. Doğumdan sonraki 15’inci günde ‘olgun anne sütü’ yapımı başlar. Olgun anne sütünün içeriğini değerlendirmek güçtür. Çünkü anne sütünün içeriği emme sırasında değişir. Anne sütünün yüzde 90’ı sudur. Bu nedenle sadece anne sütüyle beslenen bebeğin ayrıca su ihtiyacı yoktur.

Süt emzirdikçe geliyor. Peki en çok kaç gün emzirilmediğinde süt yapımı durur ya da olumsuz etkilenir?
Bu da anneden anneye değişebilir. Ancak 2 – 3 gün için de önce süt yapımı azalır, ardından 7 – 10 gün içinde kesilir. Bazı kadınlarda bu süre uzayabilir. Anne tekrar emzirmeye başlarsa süt yapımı yeniden başlayabilir. Aşırı gergin ve boşaltılamayan memelerde de süt yapımı durur. Bu nedenle bebeğin emmediği zamanlarda göğüsleri sağarak boşaltmak, süt yapımının devamı için gereklidir.

İlk altı ayda bebeğe su vermenin sakıncası ne?
Su bebeğin doymasına yol açarak anne sütü almasını engeller ve anne sütünden yararlarını olumsuz etkiler.

Doğumdan sonra süt yapımını nasıl hızlandırırız?

• Doğumdan sonra en geç bir saat içinde bebeğinizi göğsünüze yatırın.
• İlk dört saat, saat başı bebeğinizi memenize koyun.
• Daha sonraki ilk 12 saat içinde her 2 saatte bir emzirin.
• Hastanedeyken günde en az 8 kez, tercihen 10 – 12 kez emzirin.
• Bebeğiniz memedeyken 2 – 3 emme hareketinde bir yutkunma yapmıyorsa, memenize nazikçe bastırarak masaj yapın.
• Bebeğinizin düzenli olarak her iki memeyi de emmesine dikkat edin.
• Kendiniz için yatak istirahatına özen gösterin.

Prof. Dr. Gülbin Gökçay