Altçene Kemiği, Alt Çene Kemik
Yüzün en alt bölümünde, insanlarda tek ve birçok memelilerde çift kemik halinde, bulunur.
Üç parçası vardır; ortada, altçene cismi yanlarda, iki altçene kolu.
Altçene cismi; Açıklığı arkaya bakan bir at nalı şeklinde olup, konveks bir ön yüz, konkav bir arka yüz, üst ve arka yüz, üst ve alt iki kenar gösterir.
Ön yüz; Orta çizgi üzerinde; iki yarım kemiğin, ilk yaşlarda birleşmesinden meydana gelen, tepesi yukarıda tabanı aşağıda, üçgen şeklinde bir çıkıntı, çeneucu üçgeni ve bunun altında orta çizgi üzerinde en çıkıntılı yeri, çeneucu çıkıntısı (Bu üçgenin biçimi şahsa göre değişik olup, tabanı geniş olan hallerde, yan açılar üzerinde görülen tüberküller tuberculum mentole adı alır). Bu çıkıntıdan başlayarak, yanlara, arkaya ve yukarıya, altçene kolunun ön kenarına doğru görülen ibik, linea obliqua adı alır. Bu çizginin üstünde ve altçene cisminin, üst ve alt iki kenarının ortasında görülen delik çeneucu deliğidir. Bu delik çok defa iki küçük azının arası hizasında bulunur.
Arka yüz; Orta çizgi üzerinde ve alt kenara yakın olarak, ikisi üstte ve ikisi altta, çok defa düzensiz olarak görülen, dört dikensi çıkıntı, spinae mandibulares adı alır. Üzerine yapışan kasların adını alan bu çift dikenlerden üstteki, spina musculi genioglossi; orta çizgide, dikine bir durumda, birbirlerine bitişik olarak bulunan alttaki dikenler de, spina musculi geniohyoidei adı alır. Bu dikenlerden başlayarak arkaya dışa ve yukarıya doğru giden çizgiye linea mylohyoidea denir ki, bu da alt çene kolunun, ön kenarının, iç dudağı ile uzanır. Bu çizgi, arka yüzü iki bölüme ayırmıştır; üst ve öndeki bölümün alt çene dikenleri yakınında gösterdiği çukur, fovea sublingualis ; arka bölümün üzerinde bulunan daha geniş ve önden arkaya daha uzun çukurluk da fovea submandibularis adı alır.. Altçene cisminin arka yüzünün üzerinde linea milohyoidea’nın arkasında ona yakın ve paralel olarak bulunan oluğa, sulcus milohyoideus denir ki, piyeste, içinde aynı addaki damar ve sinirler geçecektir.
Kenarlar; Altçene cisminin üst kenarında, altçene dişleri köklerinin içinde bulunduğu diş çukurları olduğundan bu kenara, margo alveolaris denir.
Alt kenar; kalın künt ve pürtüksüzdür. Bu kenar üzerinde, orta çizginin yanlarında oval olarak görülen basıklık, fossa musculi biventeris’dir ki piyeste, iki karınlı boyun kasının yapışmasından dolayı bu adı almıştır.
Altçene kolu; Cismin arka ve yanlarında görülen iki kol, dörtgen biçiminde, yukarıdan aşağıya ve arkadan öne doğrultuda ve yanlardan basık olarak, görülür. Böylece, dışyan ve içyan iki yüz ile dörtkenar gözden geçirilecektir.
Dışyan yüz; Kolun bu yüzünün, alt bölümünde görülen purtüklü yüzeye, maseter pürtükleri denir ki. aynı addaki kasın yapışmasından meydana gelmiştir.
İçyan yüz; Bu yüzün de alt bölümü üzerindeki purtüklü satıh, iç pterigoid kasın yapışma pürtüğü olup, tuberositas pterygoidea adı alır. Bu yüzün ortasında görülen delik, altçene kanalının ağzıdır. İçinden altçene dişlerine giden damar ve sinirlerin geçtiği, tabanı yukarıda bir yarım huni şeklinde olan bu deliğin ön sının üzerindeki sivri çıkıntı, Spîx dikeni adı alır. Bu delikten başlayıp aşağıya ve öne doğru, linea mylohyoidea’ya paralel olarak giden oluğu, cismin arka yüzünde gördük.
Altçene kolunun içyan yüzü üzerinde damar ve sinirlerin geçmesine mahsus birçok küçük delikler vardır.
Kenarlar; Ön kenar; iki dudaklı, tepesi yukarıda, tabanı aşağıda bir üçgen yüzcük şeklinde olup; içdudak, aşağıda linea mylohyoidea ile uzanmakta ve dişbudağa bakarak daha silik bir durumdadır.
Dışdudak, keskin bir kenar halinde olup aşağıda linea obliqua ile uzanır.
Ön kenarın iki dudağı arasında görülen tabanı aşağıda üçgen şeklindeki yüzey, konkav olup içyan kenarının alt bölümünde, tabanı önde, daha süçük ve üçgen şeklinde bir çukurluk gösterir ki, buna trigonum etromolare adı verilir.
Arka kenarı; kalın ve kunt olup hafif bir S biçiminde ayrıntılıdır.
Alt kenarı; altçene cisminin, alt kenarı ile uzanır. Cismin alt kenarı ile kolun arka kenarının birleştiği açı, angulus mandibulae adı alır.
Alt kenarın üzerinde bazan görülen oluk, arteria facialis’e aittir.
Üst kenar; Ön ve arka iki çıkıntı ile arada bir çentik gösterir.
Ön çıkıntı, processus muscularis arka çıkıntı, processus arücularis aradaki çentik, incisura mandibulae adı alır.
Kas çıkıntısı; Üçgen biçiminde olup, dışyan yüzü pürtüksüz, içyan yüzü ise yukarıdan aşağıya doğru ibik gösterir ki, crista bucinatoria adı alan ve aşağıda ramus’un ön kenarının iç dudağı ile uzanan bu ibik üzerine, piyeste aynı addaki kas yapışır.
Bu çıkıntının ön kenarı, ramus’un ön kenarının dış dudağı ile uzanır. Arka kenarı incisura mandibulae’yi yapmaya yardım eder. Tepesi kunt olan bu çıkıntının tabanı ramus’la birleşiktir.
Eklem çıkıntısı; Boyu eninden fazla ve büyük ekseni dıştan içe, önden arkaya doğru olan bir çıkıntıdır. Aynı zamanda önden arkaya “basık olan bu çıkıntının önden ve arkadan görünüşü; tabanı yukarıda, kalın tepesi bir boyun haliyle ramus’ta birleşmiş bir üçgen, görünüşündedir. Bu üçgenin künt olan tabanı, öne ve yukarıya doğru eğik ve bunun doğrultusunda, büyük eksene uygundur. Çıkıntının ön yüzü konkav bir çukurluk; arka yüzü de hem enine hem dikine konvekslik gösterir.
Eklem çıkıntının (Processus arücularis) üç parçası vardır. 1) Altçene başçığı adı alan ve üçgenin tabanını yapan kunt ve lokmamsı parça; 2) başçığı ramus’a birleştiren dar parça, altçene boynu;
3) başçıkla boynun ön yüzünde bulunan çukurluk Başın ikinci bölümü olan yüz. kafanın ön ve alt kısmında bulunur. Yüz kemiklerinin bütünü üçgen prizma şeklinde kabul edilebilir. Bu prizmanın üst ve alt iki tabanı, iki yan ve bir arka olmak üzere üç yüzü, biri ön, ikisi arka üç kenarı vardır.
Üst taban; kafa tabanının ön bölümüne uyar ve onunla sık; olarak birleşir.
Alt taban; iskelette boşdur; burası altçene cisminin alt kenarı ile gonion’lar arasına çekilen çizgi ile sınırlatılır: burasını piyeste ağız döşemesini yapan organlar doldurur.
Yan yüzler üzerinde elmacık, üstçene, altçene ve burun kemiklerinin dış yüzleri vardır.
Arka yüz, açıklığı arkaya bakan bir konkavlık gösterir; ortada vomer’in arka kenarı, yanlarda burun boşluklarının arka delikleri, pterigoid çıkıntılar, şakak altı çukurları ve altçene kolunun içyan yüzü vardır.
Ön kenar üzerinde burun kemikleri arasındaki dikiş, burun boşluklarının ön delikleri, burun dikeni, çene ucu çıkıntısı vardır.
Arka kenarları da altçene kemiği kolunun arka kenarları yapar.
