AKNE VULGARİS NEDİR NASIL OLUŞUR TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Akne Vulgaris Nedir?
Akne Vulgaris kil – yag bezi biriminin kronik inflamatuar hastaligidir.

Akne Vulgaris Kimlerde Görülür?
12-25 yas grubunun % 85’inde görülür. Ender olarak 8 yas civarinda baslayip, 30 yastan sonra da devam edebilir. Erkeklerde daha siktir ve daha agir klinik seyir görülebilir.

Akne Vulgaris Niçin Olur?
Son yillarda üzerinde en fazla durulan nedenler arasinda sebum yapiminda artis, anormal folliküler keratinizasyon ve mikrobiyal kolonizasyon sayilabilir. Mikrobiyal kolonizasyondan sorumlu mikroorganizmalar propinibakterium acnes, stafilococcus epidermidis ve pitrosporum oveledir.
Akne vulgaris olusumunda genetik faktörler de suçlanmaktadir. Hastalarin çogu aile öyküsü verirler ancak özel bir geçis sekli saptanmamistir.

Akne Vulgarisin Klinik Görünümü Nasildir?
Primer yerlesim yeri yüz, sirt, gögüs ve omuzlardir. Gövdedeki lezyonlar orta hatta yogunlasir. Herhangi bir lezyon agirlikli olabilmekle birlikte genellikle bir çok lezyon biraradadir.

Non-inflamatuar lezyonlar komedonlardir. Komedonlar açik veya kapali olabilir. Açik komedon deriden hafif kabarik, ortasinda koyu renkli folliküler keratin ve lipid birikimi olan lezyondur. Kapali komedonlar ise inflamasyonsuz beyaz renkli papüller seklinde görülür. Özellikle kapali komedonlar inflamatuar lezyonlarin prekürsorlaridir.

Inflamatuar lezyonlar, çevresinde eritem inflamasyon bulunan küçük papüllerden püstül ve büyük nodüllere, kistlere kadar degisebilir.
Aktif lezyonlar disinda iyilesmis lezyonlara ait skarlar da bulunabilir. Akne skarlari küçük agizli derin deprese skarlardir. Nadiren gövdede hipertrofik skarlar olabilir.

Akne Vulgariste Laboratuvar Incelemeleri Gerekli mi?
Hiperandrojenizmden süphelenilmiyorsa akne vulgarisli hastada laboratuar tetkik gerekli degildir. Ancak menstruasyon düzensizligi, hirsutismus, androgenetik alopesi gibi hiperandrojenizm belirtileri varsa hastalarin bir dermatologa ve daha sonra gerekirse bir endokrinologa basvurmalari gerekebilir.

Akne Vulgaris Tanisi Nasil Konulur?
Tani genellikle kolaydir. Hastanin yasi, lezyonlarin yerlesim yerleri ve komedonlarin varligi ile follikülitler, rosasea, lupus miliaris disseminatus fasiei’den ayrilabilir.

Akne Vulgaris Tedavisinde Amaç Nedir?
Amaç, folliküler keratinizasyonu düzeltmek, sebase bezlerin aktivitesini, folliküler bakteriyel popülasyonu ve inflamasyonu azaltmaktir. Bu sekilde lezyonlarin skar birakmasi ve hastada güvensizlik, degersizlik duygularinin olusmasi engellenir.

Akne Vulgaris Tedavisinde Neler Kullanilir?

• Temizleyici ajanlar
Islem abartilmadigi sürece temizlik için kullanilan pH degeri 5.5 olan sabunlar follikül içindeki lipid ve bakterileri uzaklastirabilirler, ancak komedon giderici ve tedavi edici etkileri yoktur. Tedaviye yardimci ajanlardir.

• Topikal ajanlar
Vitamin A asiti (Tretinoin): Folliküler keratinizasyonu düzenler. Komedonlarin hakim oldugu aknede tercih edilir. Irritasyon yapici etkisi vardir. Özellikle günese maruz kalindiginda bu etki artar. (Acnelyse krem, Retino jel).
Benzoyl peroksit: Güçlü bir antibakteriyel ajandir. Kuruluk irritasyon ve allerjik dermatite neden olabilir. (Aknefug BP losyon, Aksil krem, Benzac AC jel).
Antibiyotikler: Klindamisin ve Eritromisin p. acnes’e etkilidir. Uzun süreli kullanimda rezistans bildirilmistir. Klindamisin % 1, eritromisin % 1-2 kullanilabilir. Eritromisin, benzoyl peroksitle kombine edildiginde etkisi artar. (Cleocin-T losyon, Clamine-T losyon, Benzamycin jel).
Azelaik asit: Keratinizasyon ve folliküler bakteri kolonizasyonuna etkilidir. Genellikle % 20 krem seklinde kullanilir. Yanma hissi olusturmasi disinda bir yan etkisi yoktur. (Azelderm krem, Skinoren krem)
Salisilik asit: Keratolitik etkisi nedeniyle kullanilabilir, retinoik asit kadar güçlü degildir (Salsil-2 jel).

• Sistemik Ajanlar
Antibiyotikler
* Tetrasiklin, 250 mg-1 g/gün dozlarda serbest yag asitlerini ve p. acnes’in sayisini azaltir. 1 g/gün baslangiçtan sonra 250 mg/gün ile 6 ay idame edilebilir. Dislerde diskolorasyon ve iskelet sistemini baskilayici etkileri nedeniyle 8 yas altinda kullanilmamalidir. (Devasiklin, Tetra, Tetramin 250 mg-cap, Tetralet 500 mg-cap).
* Doksisiklin (Doksin, Monodoks, Tetradoks 100 mg-cap) ve minosiklin (Türkiye’de preparati yok) en az tetrasiklin kadar etkilidir. Ancak fotosensitivite nedeniyle yaz aylarinda kullanimi sinirlidir.
* Trimetoprim-Sulfametoksazol kombinasyonu hematolojik yan etkileri nedeniyle ancak diger antibiyotiklere cevap vermeyen hastalarda kullanilabilen bir seçenektir. (Bactrim, Bakton, Baktrisid DS, Bibakrim, Cotrirer Kemoprim, Metoprim, Mikrosid, Septrin, Trifen, Trimoks).

Hormonlar:
Mutlaka Dermatolog veya endokrinolog tarafindan kullanilmalidirlar.
* Antiandrojenler: Siproteron asetat ve etinil östradiol kombinasyonu bir oral kontraseptiftir. Sebum salgisini ve komedon olusumunu azaltir. (Diane-35).
* Östrojenler, glukokortikoidler ve gonadotropin salgilatici hormon (GnRH) kullanilabilen diger seçeneklerdir.

Isotretinoin:
Dermatologlar tarafindan kullanilmali ve hastalar izlenmelidir.
Siddetli ve tedaviye dirençli aknede çok etkilidir. Sebum üretimini azaltir, keratinizasyonu düzeltir, p. acnes’i azaltir ve antienflamatuar etkisi vardir. 1-2 mg/kg/gün dozda 18-20 hafta kullanilir. Teratojenik potansiyeli nedeniyle tedavi boyunca ve tedaviden sonraki bir ay içinde hamile kalinmamalidir. Deri kurulugu, keilit, konjunktivit, hipertrigliseridemi, epistaksis ve saç dökülmesi yapabilir. (Ro-accutan).

Hangi Tip Aknede Hangi Ajanlar Kullanilmalidir?
Hafif aknede daha çok topikal ajanlarin kullanilmasi yeterlidir. Orta derecede aknede ise topikal ajanlara bir sistemik antibiyotik eklenmesi uygun olabilir. ?iddetli aknede isotretinoin kullanilmalidir.

Akne Vulgarisin Prognozu Nasildir?
Olgularin çogu 20’li yaslarin basinda düzelir. Ancak ender de olsa 30’lu ve 40’li yaslara kadar uzayabilir.