AKCİĞER KANSERİ: Nedenleri, belirtileri, tanısı ve tedavisi

AKCİĞER KANSERİ
Akciğerler gögüs boşluğumuzda bulunan, nefes alıp verirken, oksijenin dokulara alınmasını ve karbondioksitin dışarı atılmasını sağlayan bir çift organdır. İşlevini yapısında bulunan hava kesecikleri sayesinde gerçekleştirir. Kanserler bulundukları yerlerin adıyla isimlendirilir. Akciğerdeki hücreler bazen çeşitli etkenlerden dolayı kontrol edilemezler ve çoğalmaya başlarlar. Bu çoğalma sonucunda akciğer ve çevresindeki dokularda tümörler oluşur. Bu şekilde ortaya çıkan hastalığa akciğer kanseri denir. Akciğer kanseri küçük hücreli ve küçük hücreli olmayan olmak üzere iki çeşittir.

GÖRÜLME SIKLIĞI ÜLKEMİZDE VE DÜNYADA NASILDIR?
Kalp hastalıklarından sonra dünyada ölüm nedenleri sıralamasında ikincidir. Erkeklerde ise en çok öldüren kanser türüdür. Bunun da en büyük nedeni sigara kullanmak ve sigara dumanına maruz kalmak olarak gösterilmektedir. Genelde 55 yaşın üzerinde görülür fakat bu sigaraya başlama yaşına, sigara kullanma sıklığına, çeşitli kanser yapıcı maddelere maruz kalma durumuna göre değişir.
Kadınlarda tüm kanser ölümlerinin yaklaşık yüzde 30’undan sorumludur. 20. yüzyılda kadınlarda yaygınlaşan sigara kullanımı nedeniyle çok fazla artış göstermiştir. Ülkemizde de sigara kullanımının son yıllarda artması nedeniyle akciğer kanserinin yaygınlaşması kaçınılmaz bir hale gelmiştir.
Türkiye’de erkeklerde görülme sıklığı kadınlardan daha fazladır. Fakat kadın ve erkek arasındaki bu fark gittikçe azalmaktadır. Ülkemizde her yıl yaklaşık 25 bin kişide akciğer kanseri ortaya çıkmaktadır.

NİÇİN AKCİĞER KANSERİNE YAKALANIRIZ? RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Daha önce belirttiğimiz gibi akciğer kanserinin en büyük nedeni sigara kullanımıdır. Sigara tüm akciğer kanserlerinin yüzde 95’inden sorumludur. Sigara içen bir kişinin akciğerinin kendini temizleme fonksiyonu bozulur. Kanser yapıcı maddeler yüzünden hücreler hasara uğrar ve kanser ortaya çıkar. Kaç kat risk altında olduğunun bilinmesi sigaraya başlama yaşı, sigara kullanma sıklığına göre değişir. Ne kadar çok içiyorsanız o kadar fazla risk altındasınız demektir. Sigara kullanımının yanında sigara dumanına maruz kalan pasif içiciler de aynı riski taşımaktadır.
Ailesinde akciğer kanseri olan kişilerde kansere yakalanma riski normal bireylere göre fazladır. Sigara kullanımı sonucu değişen ve akciğer kanserine sebep olan gen diğer aile üyelerine aktarılmış olabilir. Bu durumda risk 3 kat artmıştır. Bir de sigara içiyorsanız çok daha fazla risk altındasınız demektir.
Ayrıca işi gereği çeşitli kimyasal maddelere (radon, nikel, asbest, berilyum, hardal gazı, arsenik ) maruz kalan kişilerde kansere yakalanma ihtimali daha fazladır. Asbest binaların ve gemilerin yapımında kullanılan bir maddedir. Nefes alırken içe çekildiğinde tehlikelidir.
Bunlardan başka verem hastalığı geçirenlerde, beslenmesi bozuk olan kişilerde ve hava kirliliğine maruz kalanlarda risk artmaktadır. Fazla miktarda alkol kullanan ve yağlı beslenen kişilerde de görülebilir.

AKCİĞER KANSERİNDE NE GİBİ BELİRTİLER GÖRÜLÜR?
Hastalığın ileri dönemlerinde çeşitli belirtiler görülür. Akciğer kanseri erken dönemde pek belirti vermeyebilir. Şu belirtiler akciğer kanserinin göstergesi olabilir:

* Uzun süren öksürük (inatçı öksürük),
* Göğüs ağrısı,
* Kanlı balgam çıkarmak ve çıkarılan balgam miktarının fazla olması,
* Sırtta ve omuzda geçmeyen ağrı,
* Sesin kısılması,
* Yüzde ve boyunda şişlik oluşması.

Bu belirtilerin yanında başka bulgular da gözlenebilir. İştah ve kilo kaybı, akciğerde iltihap olması, halsizlik, görme kaybı, hafızada azalma, kemik ağrıları, hormonal bozukluklar gibi.

AKCİĞER KANSERİ TANISI
İlk muayeneden sonra bazı tetkikler yapılır. Öncelikle hastanın sağlık durumu hakkında bilgi almak için çeşitli kan testleri istenir. Akciğerde meydana gelen anormal durumların görüntülenmesi için akciğer tomografisi ve filmi çekilir. Doktor akciğerde bulunan yapılara (bronşlara) bakmak isteyebilir. Bunun için bronkoskop denilen bir alet kullanır. Gerekirse akciğerden incelenmek üzere parça alınır. Bu sırada hasta uyuşturulduğu için ağrı hissetmez. Balgam incelenmesi kanser hücrelerinin olup olmadığını anlamak için gerekli bir tetkiktir. Gerekirse diğer dokulara yayılım olup olmadığını anlamak için şüphelenilen yerlerden parça alınır.

AKCİĞER KANSERİ TEDAVİSİ
Akciğer kanseri olanlarda tümör ya ameliyatla çıkartılır, ya ışın tedavisiyle kanser hücreleri öldürülür ya da ilaç tedavisi (kemoterapi) uygulanır.
Kanser yayılmamışsa cerrahi tedavi uygulanabilir fakat küçük hücreli akciğer kanseri tedavisinde nadiren kullanılır. Akciğerin bir kısmı ya da tamamı gereken neyse o şekilde çıkartılır.
Işın tedavisiyle kanser hücrelerinin yayılması önlenir ve bu hücreler yok edilir. Beyine de bu uygulama yapılabilir. Amaç vücuttaki kanser hücrelerini yok etmektir. Bu tedavi diğer tedavilerle birlikte kullanılabilir.
Küçük hücreli akciğer kanseri tedavisinde kemoterapi kullanılır. Verilen ilaç hap ya da iğne şeklindedir. Damardan verildiği için sadece akciğerdeki kanser hücrelerini değil, diğer yerlerdeki kanser hücrelerini de yok eder.
Bir diğer tedavi şekli ise son yıllarda kullanılan girişimsel bronkoskopi yöntemidir. Nefes alırken zorluk çekenlerde uygulanan bir yöntemdir. Bu tedavilerin bir kısmının bir arada olmasıyla hasta maksimum fayda sağlar. Hangilerinin kullanılması gerektiği kanserin türüne göre doktor tarafından belirlenir.

KANSERİNDEN NASIL KORUNURUZ?
Bunun çok etkili ve bir o kadar da basit yolu vardır. Kendinize bir iyilik yapın ve sigarayı bırakın. Kanserin sebebi yüzde 95 sigaradır. Bıraktığınız zaman sadece halletmeniz gereken yüzde 5’lik bir dilim kalıyor. Şayet sigara içmiyorsanız sigara içilen ortamdan uzak durmanız gerekir. Pasif içiciler de aktif içiciler kadar etkilenmektedir. Spor yaparak sağlıklı bir yaşam sürme şansınız artar. Kanser riskini azaltmış olursunuz. Bunların dışında alkol tüketiminden kaçının, az yağlı besinlerle beslenin ve meyve ve sebzeyi bol miktarda tüketin. Beslenmenizin dengeli olmasına dikkat edin.