Ağız ve Diş Hijyeni
Ağız hijyeni ağız, diş ve dişetlerinin temizlenmesi ve canlılık kazanması için yapılır. Bu şekilde enfeksiyon ve yara oluşumu önlenmiş, temizlik ve rahatlık duygusu sağlanmış olur. Ağız ve diş sağlığı deyince öncelikle diş ve diş etlerinin sağlığı gelir. Sağlıksız ağız ve dişler birçok hastalığın başlangıcı olabilir. Ağız sağlığına dikkat edilmezse endokardit, myokardit, sinüzit, nefrit, kolesistit gibi birçok hastalıklar oluşabilir. Hastalıkların nedeni ise dişler üzerinde oluşan bakteri plakaları ve diş taşlarıdır. Yemeklerden sonra dişler üzerinde ve diş aralarında kalan ve temizlenemeyen besin artıklarının üzerine bakteriler yerleşir ve burada çoğalırlar. Dişler üzerinde renksiz, çok ince tabakalar halinde oluşan bir mikrop topluluğuna bakteri plağı denir. Bakteri plaklarının 1 cm3’ünde 170 milyar kadar bakteri bulunduğu saptanmıştır. Dişler fırçalanmadığı zaman 8 saat içinde bakteri plağı oluşacak, 48 saat içinde de diş taşlarına dönüşecektir. Bakteri plağındaki mikroplar gıdaları, özellikle şekerli gıdaları ayrıştırarak asit oluşumuna neden olurlar. Bu asitler hem diş çürüğünün, hem de dişeti iltihabının ana nedenidir. Diş taşı ise bakteri plağının sertleşmiş şeklidir. Normalde nötr (PH7) olan ağız PH’ı şekerli gıdalar alındığında ağzın asit miktarı artmakta PH 4’e kadar düşmektedir. Gazoz gibi asitli içeceklerde dişlerin çürümesini çok hızlandırmaktadır.
Bakteri plağındaki mikroplların oluşturduğu asitler diş minesini eriterek dişi çürütürler. Diş çürüğü dişin en dış tabakası olan mineden başlar ve onun altındaki dentine doğru ilerler.
Diş çürüğü tedavi edilmezse dişözü de iltihaplanır, ağrı daha da şiddetlenir. Daha sonra dişlerin kökleri de iltihaplanarak dişler mikrop odağı durumuna gelir.
Diş çürüğüne neden olan asitler diş etlerini de iltihaplandırarak hastalık diş çevresini sarar, çene kemiği içindeki derin dokulara yayılır. Dişeti iltihabının (Gingivit) en önemli ilk belirtisi dişeti kanamasıdır. Diş hastalıkları tedavi edilebilir, eksik dişler protezle tamamlanabilir. Fakat protez ne kadar iyi yapılmış olursa olsun, esas dişlerin yerini tutamaz. Bu nedenle diş sağlığında amaç diş kayıplarının önlenmesidir. Bu da bireylere verilen diş hijyeni eğitimi ile olur.
Normalde ilk dişler süt dişleri olup, 5-6. aylarda alt orta kesici dişlerle çıkmaya başlar. Sırasıyla üst orta ve yan kesiciler, alt yan kesiciler, alt – üst 1. Pre-molerler, alt ve üst köpek dişleri, alt ve üst 2. Pre-molerler çıkar. Çocuk 6-7 yaşına geldiğinde, okul döneminde aynı sırayla süt dişleri kalıcı dişlerle yer değiştirir. Güzel konuşma, beslenme ve estetik açıdan önemli görevleri olan dişlerin korunması büyük önem taşımaktadır.
Bunun için çocukluk döneminden başlayarak çocuklara iyi bir diş bakımı alışkanlığı kazandırmak gerekir. Diş çürüğü ve dişeti iltihabından korunmak için dişlerin uygun teknikle fırçalanması diş aralarınında diş ipliği ile temizlenmesi şarttır. Şeker, glikoz, nişasta gibi karbonhidratlardan, asitli yiyecek ve içecekler-den mümkün olduğu kadar kaçınılmalıdır. Bireyin diş sağlığı yönünden hiç bir şikayeti olmasa bile, yılda iki defa-diş doktoruna gitmesi uygun olur.
