Adet Düzensizliği Tedavi Yolları

Özellikle 30 ya? alt? kad?nlarda s?kça rastlanan bir hastal?k olan Polikistik Over Sendromu (PKOS), yumurtal?kta kal?n yumurta dokusu içinde iyi huylu birçok kistin olu?mas?na denir. VKV Amerikan Hastanesi Kad?n Sa?l??? Ünitesi uzmanlar?ndan ve w w w . t u p b e b e k . c o m sitesi medikal direktörü Dr. Senai AKSOY Polikistik Over Sendromu (PKOS) ile ilgili en önemli sorular? yan?tlad?.

Beyinde hipofiz bezinden salg?lanan LH ve FSH hormonlar?n?n anormal ?ekilde üretilmesinden kaynaklanan hastal?k sonucunda, yumurtal?klarda her ay düzenli olarak yumurtlama olmaz. Yumurtal?klardan erkeklik hormonunun salg?lanmas?na sebep olan Polikistik Over Sendromu’nun pek çok hormonal hastal?k gibi nedenleri tam olarak bilinmiyor.

PKOS nas?l olu?ur?

Hastal???n ortaya ç?k??? tam k?s?r döngüye benzer. LH hormonundaki art?? yumurtal?klarda erkeklik hormonu yap?m?n? artt?r?r. Bunun sonucunda salg?lanan erkeklik hormonlar?(androjenler) ya? dokusunda östrojene dönü?ür. Son a?amada östrojen dönü?te LH üretimini yeniden artt?r?r.

Bu k?s?r döngü kilo kayb? veya yumurtal?klar?n bask?lanmas? gibi etkenlerle k?r?labilir. Yine kilo fazlal???na ba?l? olarak ensüline kar?? bir direnç ortaya ç?kar ve neticede hormonal denge bozularak yine bu k?s?r döngü elde edilir.

Ne zaman ortaya ç?kar?

Polikistik Over Sendromu (PKOS) ilk kez ergenlik döneminde adet kanamalar?n?n ba?lamas? ile tan?n?r ve üreme ça??ndaki kad?nlar?n %3 – %5’ini etkiler. Bu dönemde adet düzensizlikleri en önemli uyarand?r ve neredeyse hastalar?n %75’inde görülür.

En s?k rastlan?lan düzensizlik seyrek adet görme ?eklindedir. Zaman zaman amenore yani hiç adet görmeme olabilir. Gecikmeyi takiben görülen kanama genelde fazla miktarda ve uzun süreli olur. Bu düzensizlik yumurtlamada bir bozuklu?un i?aretçisi.

Yeni adet göremeye ba?layan genç k?zlarda PKOS olmasa bile bu tür bozukluklar ilk 2 y?l boyunca normalde de görülebilir. Do?um kontrol hap? gibi düzenleyici ilaçlar?n kullan?lmas? PKOS tan?s?n? geciktirebilir.

Androjen ad? verilen hormonlar testosteron gibi steroid hormonlard?r ve erkeklerde yüksek miktarlarda bulunurken kad?nlarda çok daha dü?ük miktarlarda salg?lan?rlar.

PKOS hastalar?nda androjen hormonlar? olmas? gerekenden daha fazla miktarlarda bulunur ve bu nedenle erkek tipi tüylenme, sivilce ve hatta erkek tipi saç dökülmesi ortaya ç?kabilir.

PKO sendromunda yumurtlama bozukluklar?n?n olmas? ve adet düzensizli?inin görülmesinin nedeni ile k?s?rl???n bir problem olarak ortaya ç?kmas? ?a??rt?c? de?il.

K?s?rl?k, PKOS vakalar?nda %100 bir bulgu de?ildir. Hatta baz? hastalar PKOS bulgular?na ra?men düzenli yumurtlayabilirler ve çok kolay gebe kalabilirler. Ancak yine de PKOS gebelikte gecikmelere ve k?s?rl??a yol açan önemli bir etken.

PKOS hastalar? genelde gebe kalmak için tedaviye gereksinim duyarlar. Hastalar?n?n yakla??k %40’?nda obezite problemi vard?r. ?i?manl?k baz? hastalarda tek ba??na di?er belirtileri ba?latabilir. Bu tür vakalarda kilo kayb? sa?land???nda sorunlar tamamen ortadan kalkabilir.

Polikistik Over Sendromu belirtileri

Hastalarda genel olarak görülen belirtiler adet düzensizli?i, sivilce, ya?l? cilt, tüylenmede art??, k?s?rl?k (infertilite) ve kilo art???. PKOS tan?s?n?n konmas? için klinik bulgular?n, laboratuar tetkiklerinin ve ultrason incelemesinin bir arada de?erlendirilmesi gerekir.

PKOS tan?s? nas?l konur?

En önemli tan? yöntemlerinden birisi vajinal ultrasonografi incelemesi. Ultrasonografide yumurtal?k kenarlar?nda çok say?da küçük kist saptan?r. Bu kistler sadece birkaç milimetre çap?ndad?r ve tek ba?lar?na sorun yaratmazlar.

Kistlerin kayna?? geli?en ancak yumurtlama ile at?lmayan folliküllerdir (yumurta içeren kesecikler). Zaman içerisinde bunlar?n say?lar? art?? görülebilir.

Polikistik Over (PKO), ultrasonografide yumurtal?klar?n görünü?ünü ifade eden bir tan?m. Polikistik Over Sendromu ile kar??t?r?lmamal?d?r. Pek çok kad?n?n ultrasonografik görüntüsü polikisitk olabilir ancak hormonal de?erler ve klinik tablo tamamen normal bulunur.

Genel popülasyonda kad?nlar?n %20’sinde polikistik görünü?lü yumurtal?klar vard?r. Polikistik Over Sendromu (PKOS) ise bir belirtiler grubudur. Hastal??? yani patolojiyi ifade eder. PKO ve PKOS iki farkl? tan?md?r.

PKOS tan?s?nda kan hormon de?erleri de önemlidir. Kanda androjen düzeylerinin, LH ve FSH oranlar?n?n önemi büyük. LH/FSH oran?n?n 3’ün üzerinde olmas? PKOS lehine bir bulgu. Yine adetin 21. gününde bak?lacak kan progesteron de?erleri yumurtlama olup olmad??? hakk?nda bilgi verir.

Son y?llarda yap?lan çal??malar PKOS ile ensülin hormonu aras?nda ili?ki oldu?unu gösterdi. ?nsülin pankreastan sal?nan bir hormondur ve hücrelerin glikozu kullanmalar?n? sa?lar.

PKOS’da hücrelerde ensüline kar?? bir direnç yani rezistans vard?r. Bu nedenle pankreas durumla ba?a ç?kabilmek için daha fazla ensülin salg?lar. Bu yüksek dozda ensülin yumurtal?klar? etkileyerek yumurtlamay? engeller ve sonuçta androjenlerde art?? olur.

Ensülin direnci PKOS’lu zay?f kad?nlar?n %30’unda saptan?rken obez kad?nlarda bu oran %75’e kadar ula??r.

Uzun dönemdeki riskler

PKOS’un uzun dönemde yaratabilece?i sorunlar ve riskler hem ensülin hem de androjen fazlal???na ba?l?d?r. Yüksek miktarlarda ensülin uzun dönemde Tip 2 diyabet yani ?eker hastal??? riski ta??r. Bu tür diyabet genelde s?k? diyet ve a??zdan al?nan ilaçlar ile kontrol alt?na al?nabilir.

Kilo sorunu olan, tedavi edilmemi? PKOS hastalar?n?n %25 – 35’inde, 30’lu ya?larda Tip 2 ?eker hastal??? ortaya ç?kar. PKOS’da görülen hormonal de?i?iklikler tansiyon problemlerini de beraberinde getirir. Ayn? zamanda bu hastalarda kolesterol yüksekli?i de ortaya ç?kar. Her iki durumda kalp hastal??? aç?s?nda yüksek risk faktörleridir.

Uzun süreli adet düzensizlikleri endometrium (rahim içini dö?eyen doku) kanseri riskini artt?r?r. Yumurtlama olmad??? için endometrium üzerinde progestreon hormonu deste?i olmaz. Bu nedenle endometrium uzun süre sadece östrojene maruz kal?r. Böylece kanser riski artar.

PKOS tedavi ?ekilleri

Adet düzensizli?i

Daha önce belirtti?imiz gibi PKOS’da yumurtlama problemlerine ba?l? olarak düzensiz ve yo?un kanamalara s?kça rastlan?r. Bu nedenle tedavide as?l amaç yumurtlamay? yeniden sa?lamak. Bunun yan? s?ra yumurtlamay? uyar?c? ilaçlar da kullan?labilir. Ancak olas? yan etkileri nedeniyle bu tür ilaçlar uzun süreli kullan?lamaz.

Fazla kilolar hem PKOS’lu hem de PKOS olmayan hastalarda adet problemlerine yol açan nedenlerden biridir. Ya? dokusunda fazla miktarda östrojen üretilmesi nedeniyle yumurtlama bozukluklar? görülür. Obez hastalarda %5 civar?nda bir kilo kayb? genelde yumurtlaman?n ba?lamas? için yeterli.

35 ya??ndan küçük ve çocuk istemeyen hastalarda adetleri düzene sokmak için do?um kontrol haplar? en s?k tercih edilen ilaç grubudur. ?kinci s?rada ise adetin 15. gününden sonra kullan?lan progestreon ilaçlar? gelir. Her iki ilaç grubu da adetleri düzene sokar.