Çocuklarda (sıklık sırasına göre):
1) Kafa travması
2) Ekstremite travması
3) Gövde (torso) travması söz konusudur.
Kafa travması ;
– Diffüz beyin ödemi
– Epidural / subdural hematom.
Ekstremite travması ;
– Femur
– Fibula
– Humerus kırıkları.
Toraks travması ;
– Tansiyon pnömotoraks
– Pulmoner kontuzyon
Abdomen travması ;
– Gastrik dilatasyon ( aerofaji)
– İleus
– Karın duvarı kontüzyonu
– İntraabdominal organ hasarı ( Barsak, dalak, karaciğer ve pankreas) ile sonuçlanabilir.
KLİNİK :
Gövdesine künt / penetran yaralanma alan tüm çocuklarda abdominal travma akla gelmelidir.
Fizik muayene ile ;
– Alt kot kırıkları
– Karın duvarı kontüzyonu
– Pelvik fraktür
– Gastrik dilatasyon gibi durumların varlığında periton irritasyonunu anlamak zorlaşır.
İntra abdominal yaralanmalı bir çocukta nazogastrik tüp takıldıktan sonra tanı daha kolaylaşır. Peritoneal lavaj kanama için çok spesifik olup acil ameliyata alınacak çocuklarda peritoneal lavaj endikasyonu vardır. (Özellikle parasentezin şüpheli olduğu olgularda).
Travmalı çocukta solunum sıkıntısı ;
– Gastrik dilatasyon
– Pnömoperitoneum
– Abdomene pnömatik antişok aparat uygulanması nedeniyle olabilir.
İçi boş organ perforasyonuna bağlı masif pnömoperituanın yol açtığı solunumsıkıntısı durdurabilmek için abdominal kavitenin iğne ile aspirasyonu gerekli olabilir.
Çocuğun travmaya bir yanıtıda hava yutma (aerofaji) olacaktır. Aerofaji gastrik distansiyona yol açar. Ayrıca reflek ileus da eklenince distansiyon iyice artar. Hastaya maske uygulanması yada endotrakeal entübasyonun özofagus içine yapılmasıda distansiyonu arttıran faktörlerdir.
Dolayısıyla NG tüp takılması:
1) Midenin dekompresyonunu sağlar.
2) Solunum yetmezliğini önler
3) Aspirasyon riskini azaltır
4) Gastrik rüptür olasılığını azaltır.
5) Abdominal muayeneyi kolaylaştırır.
Hastada Cribriform plate kırığı varsa (şüphe) nazogastrik sonda takılmamalıdır. Bu durumda öğürtü refleksi (GAG Reflex) izin veriyorsa orogastrik sonda takılabilir.
Major kafa travmasına bağlı koma gelişmiş bir çocukta endotrakeal entübasyon sonrasında orogastrik sonda güvenle takılıp aspirasyon riski azaltılır.
Major travmaya maruz kalmış bir çocuk intraabdominal yaralanma açısından değerlendirilmelidir. Sadece klinik gözlemde tutulması durumunda geç tanı konması ortaya çıkar. Bu nedenle yaralanma mekanizmalarının tam olarak yöntemlerin kullanılması gereklidir.
İntra- abdominal yaralanmanın değerlendirilmesi :
Travma Bölgesi Mortalite
1. Baş % 50 % 4,8
2. Ekstremite % 39 % 4,1
3. Abdomen % 5 % 14,8
4. Toraks % 5 % 25,5
5. Vertebra (spine) % 1 % 42,9
Abdominal travmada spesifik organ yaralanmalarının belirlenmesi yerine öncelikli olrak hayatı tehtid eden fizyolojik bozuklukların ortaya çıkarılarak düzeltilmesi çok önemlidir.
Pnömoperitoneum sebebleri :
1) Travmaya bağlı gastrik rüptür.
2) Gastrik tüpe bağlı perforasyon
3) Treitz lig. Bölgesinde avulsiyon
4) Major havayolu rüptürü (Havanın mediasten yoluyla periton içine girmesi) olabilir.
Fakat periton içinde hava birikmesi diyafragmanın fonksiyonunu bozarak etkili ventilasyonu önler. Dolayısıyla pnömoperituan nedenini araştırmadan önce pnömoperituanın solunumdaki bu olumsuz etkisini düzeltmek daha uygundur.
Nazogastrik tüp takarak hemen midenin dekompresyonu faydalı olabilir. Fakat bazı durumlarda havanın iğne ile aspirasyonu gerekli olabilir. Eğer iğneden sürekli hava geliyorsa, batına penröz dren veya 12 Fr göğüs tüpü konularak hava boşaltılır.
Havanın aspirasyonu ve resusitasyonundan sonra hastaya eksploratif laparotomi veya torakotomi yapılarak yapılarak hava kaçağı onarılır.
Spesifik yaralanmaların biomekaniği ve yaralanma biçimi bilinmelidir. Örneğin “Lap Belt Complex” motorlu araç travmasında araç içinde emniyet kemeri takılı olan çocuk yolcuda : 2 noktalı kemerde ;
1) Lumbar spine da flexion- distraction yaralanması ( Change fraktürü)
2) Karın duvarında ekimoz
3) Barsak hasarı birlikte görülebilir.
Bu tip travma özellikle emniyet kemeri takılı çocuğun öne doğru ani hareketinde (arabanın hızla yavaşlamasına bağlı) olur.
Yandan çarpma yada devrilme durumunda ise Lap Belt Complex ortaya çıkmaz. Gözlem amacıyla yatırılan çocukta abdomenin tekrar tekrar sistemik palpasyonu çok öenmlidir.
Abdomen duvarında kontüzyon bulunması değerlendirmeyi güçleştirebilir.
Pelvik instabilite, labia veya skrotumda hematom yada üriner meatusda kan olması ciddi pelvik yaralanmayı akla getirir. Hematüride genitoüriner travmayla birlikte, eşlik edebilecek olan dalak veya karaciğer travmasıda akla gelmelidir.
Cerrah mutlaka çocuğun vucudunun arka kısmına da bakmalıdır.
