A (Beta Karoten)

Kadınların günde 4 bin, erkeklerin 5 bin ünite A vitaminine ihtiyaçları var. Süt ve yumurta en iyi kaynak, sık sık süt ve yumurtalı yiyecekler yiyen birisi A vitaminini yeterince ve hazır olarak almaktadır. Gereğinden fazla alınmasının bir yararı olmadığı gibi tehlikeleri de vardır. 50 bin ünitenin üstünde alındığında bulantı, kusma, başağrısı, iştahsızlık, görme bozukluğu ve eklem ağrıları gibi şikayetlere neden olur. Gebelik sırasında, birkez 20 bin ünite A vitamini bebekte sakatlıklara neden olabilir. Normal koşullarda günde 10 bin üniteye kadar güvenli kabul edilmektedir.

Yalnızca hayvanlarda bulunan ve yağda eriyen doymamış bir alkoldür.Sütte, yumurta sarısında, ton ve morina balıklarının karaciğer yağında (balıkyağı) bulunur.Havuç ve havuç benzeri sarı-turuncu renkli sebzelerde A vitamininin ön maddeleri vardır.

A vitamini eksikliğinde gözde ve deride keratoz, kseroftalmi (göz akı ve korneanın parlaklığını kaybederek kuruması), foliker hiperkeratoz ( deri hastalığı) ve gece körlüğü görülür.

BETA KAROTEN

A vitamininin yapı taşıdır. Vücutta A vitamini haline dönüştürülür. Ispanak, lahana gibi yeşil yapraklı sebzeler, kavun, şeftali, kayısı gibi meyveler ve havuç en önemli kaynaklarıdır. Yüksek dozda alınmasının yararları konusunda çalışmalar halen sürmekle birlikte, kanser, damar sertliği ve katarakt gibi hastalıkları önlediği yolunda önemli bulgular elde edilmiştir. Yüksek dozda alınmasının toksik (zehirleyici) etkisi olmamakla birlikte günde 50 mg.(83 bin ünite) den fazla alınması tavsiye edilmez.

Beta caroten vücutta kullanıma hazır bir yapıda değildir. Bu nedenle ön vitamin A denmektedir. Daha A vitamini gerektiğinde beta caroten karaciğerde kimyasal bir işleme girer ve 2 molekül Vitamin A elde edilir.

Kabak, havuç gibi besinlerde bol miktarda bulunan turuncu renkli doğal bir pigmenttir. Yağda erir. Özellikle çok zararlı etkilere sahip serbest kimyasal kökleri nötralize eder ve güçlü bir antioksidandır. Bu özellikleri ile kanserden ve infeksiyon hastalıklardan korunmada önemli bir yer tutar.

Vitamin A ‘nın yüksek dozları toksik olmasına karşın Beta caroten yüksek dozlarda dahi toksik değildir. Beta carotenin yüksek dozlarda ortaya çıkan ilginç bir yan etkisi vardır: Cild sarı-turuncu bir renk alabilir. Bu renklenme özellikle el ve ayaklarda ortaya çıkar. Uygun miktarlardaki beta caroten alımı gece körlüğü’nün engellenmesinde önemlidir. İyi bir görüşün dışında kalbinde korunmasında, bağışıklık sistemin etkinliğinin arttırılmasında beta caroten önemli bir yere sahiptir.

Yapılmakta olan bilimsel çalışmalar beta carotenin tek oksijenli serbest radikallerin ortadan kaldırılması ve yaşlanma olayının yavaşlatılması üzerinde yoğunlaştı. Bu serbet radikallerin ortadan kaldırılması ile kanserleşmelerin engellendiği düşünülmektedir. Amerikan kanser Derneğinin açıklamalarına göre ağız bölgesinde bulunabilen kanserleşme odakları, beta caroten alanlarda %53 oranında azalıyor.

Kayısı, kabak, brokkoli, ıspanak ve tatlı patateste bol olarak bulunan beta carotenin kalp krizi riskini azalttığı konusunda bir çalışmada Boston’s Brigham and Women Hospital ‘da Dr. Caharles Hennekens tarafından yapılmakta ve pozitif sonuçlar elde edilmiştir.

Beta carotenin etkisinin kollesterolun oksitlenmesini durdurması ile ortaya çıkan antioksidan aktiviteden kaynaklandığı düşünülmektedir.