Vücudunuzda Hangi Vitaminler Eksik?

Uzman Diyetisyen M.Turgay Köse
Etik Diyet Kliniği
0212 240 31 64

Besinlerin içerdiği protein, vitamin ve mineral gibi besin öğeleri beslenmede büyük önem taşımaktadır. Beslenme; sadece psikolojik veya sosyolojik bir olay olarak algılanmamalı, bunun fizyolojik açıdan çok daha büyük bir önem taşıdığı unutulmamalıdır.

Kişi yeterli ve dengeli besleniyor, aynı zamanda sağlıklı olduğunu düşünüyorsa günlük diyetinde tükettiği besinler günlük vitamin ve mineral ihtiyacını büyük oranda karşılıyor denebilir.

Dolayısıyla dışarıdan vitamin ve mineral desteği (supleman) alımına gerek yoktur. Ancak özellikle ülkemizde bu tarz vitamin ve mineral destekleri hatta zayıflamaya yönelik ilaçların bile gereksiz kullanımları ile sık karşılaşılmaktadır. Öte yandan özel durumları olan sağlıklı bireylerin de supleman kullanmaları gerekebilir. Örnek olarak:

•  Ağır menstrüel (adet) kanaması olan bayanların demir minerali,
•  Gebe ve emzikli bayanların özellikle demir, folat ve kalsiyum gibi suplemanları,
•  Menopoz dönemindeki bayanların kalsiyum minerali,
•  Düşük kalorili diyetle beslenen bireylerin multivitamin,
•  Bazı vejetaryenlerin kalsiyum, demir, çinko, B12 ve D vitamini gibi suplemanları,
•  Süt ve türevlerini sınırlı alan ve yeterince güneş ışığından yararlanamayan bireylerin kalsiyum minerali ve D vitamini,
•  Bazı hastalık durumlarında ve düzenli olarak sağlıklı bir diyetle beslenemeyenlerin supleman kullanımı gerekebilir.

Suplemanlar için azı karar, ortası yarar, çoğu zarar düşüncesi ile yola çıkılabilir. Bazı suplemanların aşırı tüketimi kısa dönemde kusma, ishal, alerjik reaksiyonlar ve saç dökülmesi gibi sorunlara, uzun dönemde ise böbrek taşlarına, karaciğer ve sinir sistemi hasarına neden olabilir.

Yağda eriyen vitaminler vücutta depolandıkları için yüksek doz alımları durumunda toksik etki göstererek zehirlenmelere hatta ölüme bile neden olabilirler.

Örnek olarak aşırı A vitamini alımı durumunda karaciğer ve kemik hasarı, baş ağrısı, saç dökülmesi, bulanık görme, dudakların çatlaması, ishal ve doğumsal bozukluklar görülebilir. Aşırı D vitamini alımı kemik ve böbrek hasarına neden olabilir.

Son yıllarda yapılan araştırmalar vitamin ve antioksidanların sanılanın tam aksine kanser riskini artırdığına yönelik bulgular vermektedir. 2000 yılında yayınlanan bir araştırmada, beta karoten (A vitamininin öncüsü) ve E vitamininin sigara içen erkeklerde akciğer kanser riskini %18 ve kansere bağlı ölüm riskini %8 oranında artırdığı kanıtlandı. 2002’de yayınlanan bir çalışma sonuçlarına göre kalp hastalığı riski yüksek kişilerde multivitamin kullanımının 5 yıl sonunda ne kalp krizi, felç, kanser ne de diğer ciddi hastalık risklerini azaltmadığı belirlenmiştir.

Ekim 2004’te yayınlanan Lancet isimli tıp dergisinde 170.000 kişi üzerinde yapılan 14 büyük klinik çalışma sonucu A, C, E vitamini ve beta karoten kullananlarda mide-bağırsak kanserlerinden ölümlerin daha fazla olduğu, sadece 4 çalışmada selenyum mineralinin kanser riskini azaltabileceği saptanmıştır.

Benzeri sebeplerden dolayı zamanında bazı doğal beslenme ürünleri piyasadan çekişmiştir. Etkisi olan her şeyin bir de yan etkisi olduğu unutulmamalıdır. Unutulmamalıdır ki, her ilaç aslında bir zehirdir. İlacı zehirden ayıran en önemli özellikleri dozudur. Mesela aspirin “Yüzyılın İlacı” olarak görülür. Peki, kişi her derde deva diye 1 kutu aspirin yutarsa ne olur? Midesi hemen yıkanmaz ise ölür! Biz diyetisyenlerce “günde yaklaşık 2 litre kadar tüketin” şeklinde önerdiğimiz su bile aşırı miktarda içildiğinde toksik etki yaratır, kişiyi ölüme bile götürebilir.

Bu veriler ışığında düzenli olarak vitamin hapı kullananların %9’unun vaktinden önce yaşamlarını yitireceği hesaplanmaktadır. Vitamin, mineral ve antioksidanlar da aslında birer ilaç gibi düşünülmeli, asla gelişigüzel kullanılmamalıdır. Tıp eğitimi almamış kişilerin insanlara sağlık öğütleri vermesi, hele ki ilaç önerisinde bulunması son derece yanlıştır.

Her mesleğin amatörlüğü olur, ama doktorluğun olmaz. O nedenle bu tür beslenme desteklerinin topluma özel olarak düşünülmemesi, bireysel olarak değerlendirilmesi gerekir. “Ne de olsa bunlar bitkisel kaynaklı, tamamen doğal, fazla alınsa da zararı olmaz, vücut fazlasını zaten atar” gibi sözlere inanılmamalıdır.

Besinler içerisinde vitamin ve mineraller dengeli olarak bulunur. Aşırı miktarda besin öğesi tüketilse bile toksik olan dozlara ulaşmak mümkün değildir. O nedenle besinleri yeterli ve dengeli miktarlarda tüketmek en doğrusudur. Gerek görülürse bir uzman kontrolünde alınmaları daha sağlıklı olacaktır.

Kaynak: Hastane.com.tr