Ülseratif kolit nedir? – Dr. Baybora Kırcalı

Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Baybora Kırcalı, halk arasında ismi çok duyulmayan ancak; makattan kan gelmesi, ishal, karın ağrısı, kilo kaybı ve yüksek ateş gibi belirtileri olan ülseratif kolit hastalığının nedenleri ve tedavisi ile ilgili sorularımızı yanıtladı.

Ülseratif kolit nedir?
Ülseratif kolitte kalın bağırsakta iltihabik bir süreç vardır. Kalın bağırsağın iç yüzünü döşeyen mukoza isimli katman, vücudun savunma sistemi tarafından istila edilmiş ve kontrolsüz bir bağışıklık cevabı oluşmuştur. Bağışıklık sisteminin bu yoğun aktivitesi sonucunda beden için faydalı bir sonuç oluşmadığı gibi kalın bağırsakta tahribat da oluşur.

Kadın ve erkeklerde yaklaşık eşittir. Genellikle 30-40 yaş hastalığı olmakla beraber erken ve geç yaşlarda da görülebilir. Ülseratif kolit sadece kalın barsağı tutar.

Sebebi nedir?
Hastalığın oluşumunda immün sistem (vücudumuzun savunma sistemi) normal daha abartılı ve süreğen (kronik) bir şekilde aktifleşmesi sonucu oluşur. Açık bir deyişle savunma sistemimiz kendi barsak dokumuza sanki o yabancı bir doku imiş zannederek saldırır.

Ülseratif kolit hastalarında ne şikayetler vardır?
Hastalardaki şikayet ve belirtiler hastalığın kalın barsakta ne kadar yer tuttuğuna ve yangının (inflamasyonun) derecesine bağlıdır. Makattan kan gelmesi, ishal, karın ağrısı, iltihabik sürece bağlı metabolizma artışı ve iştahsızlığa bağlı kilo kaybı sıktır. Zaman zaman ateş yükselmesi de olabilir.

Ülseratif kolit tanısı nasıl konur?
Esas tanı barsak yüzeyinin kolonoskopi dediğimiz önden görüşlü hortum şeklinde cihazla incelenmesi ve küçük doku parçacıkları alındıktan sonra patolojik olarak (mikroskop altında incelenmesi) ile konur. Kolonoskopi ile aynı zamanda tutulum olan bölgenin uzunluğu da anlaşılacaktır.

Ülseratif kolite bağlı gelişen diğer hastalıklar nelerdir?
Ülseratif kolit komplikasyonları genel olarak hastaların %10 unda görülür.
– Hastada ateş, aşırı bitkinlik, anemi, şok tablosu olabilir. Damar içi ilaçlarla çabucak düzelme olmazsa gecikemeden cerrahi yapılmalıdır. (Toksik megakolon)
– Ülseratif kolit hastalığında kalın bağırsakta kanser gelişme ihtimali toplumun diğer kesimlerinden daha fazladır. Ülseratif kolitte kanser gelişme ihtimali nedeniyle hastaların özellikle onuncu yıldan sonra daha sık (önceleri iki yılda bir, daha sonra yıllık) kolonoskopi ile takip edilmeleri gerekir.
– Eklem iltihabı (Artrit) Bel ağrısı, sakroiliak eklem tutulumunda gelişecektir.
– Daha çok bacak ön yüzde ağrılı küçük kızarık şişlikler olabilir (Eritema nodosum)
– Ağrılı ve kızarık göz lezyonları olabilir. Görmede kalıcı hasarlar yapabilir. (Üveit, episclerit)
– Safra yollarında büzüşme ve daralmalar, safra akışında bozulmalar (Primer sclerozan kolanjit)

Ülseratif kolitin tedavisi nasıl yapılır?
Tedavide ilaçlar ve cerrahi söz konusudur. Ülseratif kolit ilaçlarla tamamen iyileşmez. Ancak tama yakın baskılanır.

İlaç tedavisinde amaç:
• Hastalığı yatıştırmak (remisyonu sağlamak)
• İyilik halini sürdürmek-idame
• İlaçların yan etkilerini kontrol altında tutmak
• Hayat kalitesini artırmaktır.