Sosyal Yasamda Aids Bulasmasi

Sosyal Yaşamda Aids Tehlikesi

Boş zamanları değerlendirme, daha çok sağ­lıklı yaşam amacına yöneldi. Pek çok kişi iş sonrası spor yapabilecekleri yerlere, squash merkezlerine, tenis alanlarına, vücut geliştir­me salonlarına, sonrasında ise saunaya gide­rek rahatlamayı yeğliyor. Buralardaki yakın vücut teması ise pek çok spor meraklısının hevesine gölge düşürmekte. Bu yerler AİDS etkeninin kolaylıkla bulaşabileceği yerler mi­dir? AlDS’li oranı yüksek tatil ülkeleri, örneğin Kenya, rezervasyonların iptali ile karşı karşı­yadır. Pek çok turist Afrika’nın balta girmemiş ormanlarında düzenlenen fotosafarilere artık imrenerek bakmıyor. Çünkü tehlikeli maymun türü, ya da sivrisinekler aracılığıyla hastalık kapmaktan korkuyorlar. Kimileri, özellikle ço­cuklu aileler evlerinde besledikleri kedi ve kö­peklerin durumunu da kuşkuyla gözden geçirmekteler. Sık gittikleri restoranın garson ve barmeninden de şüpheliler. Bir hristiyan gele­neği olan “Abendmahl” de düşündürücü bulu­nuyor. Protestanlar bu geleneğe özgü ortak kupadan içki içmek anlayışının devam edip et­memesi gerektiğini soruyorlar.

Kuşku içinde olanlar genellikle kendilerini te­dirgin edenin ne olduğunu da tam olarak bilememekteler. Boş zamanları değerlendirmede keyfimizi kaçıran, bizi kuşkuya iten düşüncele­rin çoğu anlamsızdır. Çok az spor türünde tehlikeye neden olacak kanayan yara meyda­na gelmektedir. Hangi spor türlerini korkusuz­ca yapabileceğimiz, ne zaman tehlikede ola­cağımız konusunda bu bölümde bilgi veril­mektedir.

Halka açık yüzme havuzundan AİDS bulaşabilir mi?

Hayır. Halka açık yüzme havuzları şüphe gö­türmez şekilde dezenfekte edilmektedir. Bu dezenfeksiyon sadece AİDS değil, diğer pek çok daha dirençli hastalık etkeni de gözönünde bulundurularak yapılmaktadır. Kesin olarak emin olmak istiyorsanız havuz sorumlusundan bilgi alınız.

Bu dezenfeksiyon işlemi denetlen­mekte midir?

Evet. Genellikle Sağlık Bakanlığı’na bağlı gö­revlilerce. Bu kişiler düzenli olarak su örnekleri almakta ve gereken kontrolleri yapmaktadırlar. Havuzun dezenfeksiyon işlemlerinin kaydedil­diği bir defterin tutulması da zorunluluktur. Bu defterlerde düzensizlik dikkati çekerse yetkili­ler sıkı denetim uygularlar.

Bütün yüzme havuzları denetlenmek­te midir?

Halka açık, giriş için ücret talep edilen havuz­lar için bu sorunun yanıtı evettir. Özel havuz­lar, örneğin klüplere ait olanlar kontrole tabi değildirler.

Halka açık termal havuzlardan (kap­lıcalardan) AİDS virüsü alınabilir mi?

Hayır. Bu havuzların da diğer halka açık yüz­me havuzlarında olduğu gibi dezenfekte edil­me zorunluluğu vardır. Şüpheleriniz varsa so­rumlu kişiden bilgi alınız.

Sauna ya da buhar banyolarında has­talığın bulaşma tehlikesi var mıdır?

Hayır. Sauna ya da buhar banyolarında ısı vi­rüsü öldürecek güçtedir. 56°C’nin üzerinde HIV (AİDS etkeni) ölür.

Halka açık plajlarda tehlike var mı­dır?

Hayır. Deniz gibi büyük bir su kütlesi olasılığı en aza indirger. Kişi açık yara ile bile denize girse mikropla yarasının temasa gelmesi çok uç bir olasılıktır. Bu nedenle bu durumda an­cak teorik bir tehlikeden söz edilebilir.

Hristiyan geleneği “Abendmahl’de kullanılan çanak virüsü bulaştırıcı olabilirini?

Hayır. Bardak ve yemek takımlarının ortak kullanımından bugüne kadar bulaşma meydana geldiği saptanamamıştır. Ağız yoluyla bula­şabilecek diğer enfeksiyon hastalıklarını önle­mek için protestan kiliselerinde bardağı çevi­rerek içmek ya da çalkalayıp içmek anlayışı gelişmiştir. AİDS tehlikesinden söz edilemez.

Ev hayvanları AİDS taşıyıcısı olabilir­ler mi?

Hayır. Bugüne kadar kendiliğinden ya da de­neysel amaçla ev hayvanlarına insan için son derece tehlikeli olan AİDS virüsünü bulaştır­mak mümkün olmamıştır. Virüs, diğer canlılar­da değil, insan vücudunda yaşayabilmektedir.

Modern hava taşımacılığı geliştikten sonra hastalık etkenlerinin daha ça­buk yayılma gösterdiğinden söz edili­yor. Jetlerde bulaşma kaynakları var mı?

Hayır. Özellikle tatil amacıyla uçmak sosyal temas olanaklarını arttırıyor. İnsanlar birbirle­riyle konuşuyorlar, el sıkışıyorlar, ya da birbiri­nin yanağına öpücük konduruyorlar. Birlikte yemek yeniliyor, belki de aynı bardaktan içili­yor, tuvalete gidiliyor, aynı kulaklık kullanılıyor. Bunları hiçbirisi tehlikeli değil. Ama uçaktaki komşunuzla tatil yerine ulaştığınızda korun­masız birlikte gecelemek elbette riskli.

AİDS etkeni bütün dünyaya yayılmış durumda mıdır?

Normal seyahat trafiğiyle ulaşılabilen bütün ül­kelerde AİDS’e rastlanmaktadır. Ama hastalık değişik yerlerde değişik sıklıkta karşımıza çık­maktadır.

Hangi ülkelerde HIV adlı virüse daha sık rastlanmaktadır?

Amerika Birleşik Devletleri’nde, Karayibler ve Afrika’nın Kenya, Zaire ve Uganda gibi ülkele­rinde pek çok insanın bu virüsü taşıdığı bilin­mektedir. Bu nedenle merkezi Afrika’da olan bir AİDS kuşağından sözedilmektedir. Avru­pa’da da adı ve cilt rengi dışında tanımadıkları kişilerle cinsel ilişkide bulunanlar tehlikededir­ler.

Asya ve Doğu Avrupa ülkelerinde du­rum nasıldır?

Doğu Avrupa ülkelerinden bugüne kadar çok ender enfeksiyon hastalıkları ve diğer hasta­lıklar konusunda bildirimde bulunulmuştur. Mart 1987 ortalarına kadar Doğu Almanya’da HIV taşıyan 14 kişi bildirilmiştir. Yakın ve uzak doğuda görülen belli ölçüdeki yayılmanın da­ha çok bu ülkelere ulaşan ABD etiketli kan konserveleri yoluyla olduğu düşünülmektedir.

Bu kanlar ve ürünleri test yapılmayan döneme aittir. Buna karşın İsrail, Mısır, Türkiye gibi yakın doğu ülkeleriyle, Taylan, Seylan, Hindistan, Malezya gibi uzakdoğu ülkelerine yapılacak tatillerde bu ülke insanlarıyla kurulacak yakın ilişkilere dikkat edilmelidir.

AİDS’e sık rastlanan ülkelerde iç ra­hatlığıyla tatil yapılabilir mi? Örneğin Kenya’da safari yapmak nasıl bir dü­şünce?

Bu ülkelerde tatil yapılabilir. Gidilen ülkelerde yeni tanışılan kişilerle veya seyahat grubun­dan yeni tanıştığımız kişilerle korunmasız cin­sel ilişkide bulunmanız tehlike getirir. Safari­den veya bir deniz kenarı tatilinin vereceği ke­yiften AİDS korkusu nedeniyle fedakarlıkta bu­lunmak gereksizdir.

Tropikal ülkelerde ya da Afrika’da bir tatil düşünülüyor. Sivrisinek ya da di­ğer sokan hayvanlar virüsü taşırlar mı?

Hayır. Bugüne kadar sivrisinek sokmasıyla AİDS’e yakalanan insana rastlanmamıştır. Bu “sivrisinek teorisi”ne karşı tek kanıt değildir. Amerika’da geniş bataklık alanları, dolayısıyla binlerce sivrisineğin yaşadığı bölgeler vardır.

Örneğin Florida. Hastalık sivrisinekler aracılı­ğıyla taşınıyor olsaydı, buralarda sivrisinekler tarafından en çok ısırılanların, örneğin çocuk­ların hasta olmaları gerekirdi. Ama durum böyle değil. ABD’nin diğer eyaletlerinde oldu­ğu gibi Florida’da da sekiz yıldan bu yana özellikle homoseksüeller, ilaç bağımlıları ve kan nakli yapılanlar bu hastalığa yakalanmak-talar. Nedeni ise bu virüsün insan kan ve sperminde çoğalması, sivrisinek gibi daha ba­sit canlı türlerinin kanlarında çoğalamaması.

Yeşil maymun tarafından ısırılmam tehlike doğurur mu?

Hayır. Bu maymun türünün virüsün insanlara bulaşmasına aracılık ettiği başlangıçta sözü edilen bir şüpheydi. Kanıtlanmamıştır. AİDS etkeni HIV yanlızca insan vücut sıvılarında ve­ya laboratuar koşullarında benzeri bir ortam sağlandığında üremektedir.

Hobi olarak futbol oynuyorum. Büyük turnuvalarda takımlar arasında for­ma değiştirmek bir gelenek. Tedir­ginlik duymakta haklı mıyım?

Hayır. Sorun yaratacak bir durum yoktur. Ter yoluyla bulaşma olmaz. Forma değiştirme zevkinden kendinizi mahrum etmeyin.

Spor sonrası ortak duş kullanmak, suların sıçraması bulaşma tehlikesi­ni beraberinde getirir mi?

Kesinlikle hayır. Duş temiz değilse ayak man­tarı kapabilirsiniz belki; ama AİDS değil. Ter bulaştırıcı değildir, üstelik sağlıklı deri yoluyla virüs vücuda giremez Biri ağzını suyla doldu­rup üzerinize püskürterek şakalaşsa bile tedir­gin olmanız gerekmez.

Boks karşılaşmalarında önemli yara­lanmalar olabiliyor, genellikle rakibin teri yüzünüze sıçrayabiliyor. Tehlike­li midir?

Tehlike büyük olmamakla birlikte gözardı da edilmemelidir. Her iki boksörde kanamalı yara meydana gelmiş ve yaraları birbirleriyle temas etmişse enfeksiyon meydana gelmiş olabilir. Elbette söz konusu iki kişiden biri AİDS virüsü taşıyorsa

Vücut geliştirme salonunda spor ya­pıyorum. Çalışırken ter adeta akıyor. Mikrop bulaşabilir mi?

Hayır. Ter enfeksiyon kaynağı değildir. Virüs yalnızca vücut sıvılarında yaşayabildiğinden, sentetik deri kaplı bir oturma yeri veya aletin sentetik deri kaplı kolu bulaştırıcı olamaz.

Solariumda bulaşma olur mu?

Hayır, bir tehlike söz konusu değildir. İki yön­den aynı anda bronzlaştıran sandviç solarium aletlerinde sizin için yeni yayılmış bir folyo üzerine yatmaya dikkat edin. Böylelikle kendi­nizi diğer bulaşıcı hastalık etkenlerinden, -Süpüratif bakterilerden korumuş olursunuz.

Kendime plajda güneşlenmek için hasır kiralıyorum. Tehlikeli mi?

AİDS açısından tehlikeli değil. Yine de hijyenik nedenlerle tedbir olarak kendi havlunuzu hası­rın üstüne seriniz.

Çıplaklar kampı üyelerinin özel bir önlem almaları gerekir mi?

Çıplaklığı yeğleyen kişilerin özel bir tedirginlik duymalarına gerek yoktur. Diğerleriyle birlikte plajda diledikleri biçimde bulunmalarına engel bir durum sözkonusu değildir. Mayolu yüzücü­ler için geçerli olan kurallar geçerlidir onlar için de: Yanlızca cinsel ilişki, uyuşturucu bağımlı­larının mikroplu enjektörlerini ortak kullanım hastalık tehlikesi taşır. Çıplak denize girmeyi yeğlemenin AİDS’le ilişkisi yoktur.

Virüsü taşıyan kişiye ait havluyu kullanmak bulaştırıcı mıdır?

Hayır. AİDS virüsleri vücut dışı ortamda çabu­cak ölürler. Canlı virüslerin sağlam deriye te­masları da bulaşma meydana getirmez. Yara­sız, sağlıklı cilt virüsler için prezervatiften de daha az geçirgendir.

Restoranda homoseksüel bir aşçı ça­lışıyor. Bulaştırıcı olacağından kork-mam doğru mudur?

Hayır. Homoseksüel olan her kişi AİDS hasta­sı demek değildir. Homo ya da heteroseksüel AİDS taşıyıcısı bir aşçının bulaştırıcı kabul edilip edilmeyeceği uzmanlar tarafından tartı­şılmaktadır. Alman Bulaşıcı Hastalıklar Kanunu’nda bir aşçının hangi sağlık nedenleri ile çalışmasının yasaklanacağı belirtilmiştir. HIV enfeksiyonu bugüne kadar çalışma izninin ip­taline neden olmamıştır.

Grubumuzda aynı kadehten içki içme alışkanlığı var. Kadeh elden ele dola­şıyor ve herkes birbiri ardına aynı ka­dehten ‘içki içiyor. Bu alışkanlık AİDS’e karşın sürdürülebilir mi?

Evet. AİDS bu alışkanlığı terketmek için bir neden değil. Aynı bardağı kullanmak bulaştırı­cı değildir.

Umuma açık tuvaletler enfeksiyon kaynağı mıdır?

Hayır. AİDS hastalığının bulaşma yolları, tifo, paratifo gibi bağırsak enfeksiyonlarının bulaş­ma yollarına benzemez. Tuvalette kapı kolları­na, klozet kapaklarına, lavabo kenarlarına do­kunmakla AİDS enfeksiyonu bulaşmaz.