Anemi belirtileri, korunma yolları ve tedavisi

Anemi olarak da adlandırılan kansızlık hastalığı, uzun yıllardır dünyada ve ülkemizde en çok karşılaşılan kan hastalığı olma özelliğini korumaktadır. Ülkemizde karşılaşılan anemi vakalarının en büyük nedeni demir eksikliğidir.
Demir eksikliğine bağlı oluşan kansızlık en fazla kadınları ve çocukları etkilemektedir. Kansızlık ya da anemi, kırmızı kan hücrelerinin içinde bulunan ve oksijen taşımakla görevli olan hemoglobin molekülünün miktarında azalma olmasıdır
Anemi kriterleri nelerdir?
– Erişkin erkeklerde 13 g/dL,
– Kadınlarda 12 g/dL’nin altı kabul edilir.
– 6 ay ile 6 yaş arası çocuklarda 11 g/dL’nin,
– 6–14 yaşlarda 12 g/dL’nin altındaki değerler anemidir
Kansızlık oluşmasının nedenleri nelerdir?
Demir eksikliğine bağlı oluşan kansızlıkların belli başlı 4 nedeni vardır.
1. Demire olan ihtiyacın arttığı durumlar (gebelik, emzirme döneminde bayanlar, çocuklar vb.)
2. Demir içeren besinlerin yeterince tüketilmesi.
3. Demirin bağırsaklardan emiliminin bozulması (aşırı çay tüketimi, barsak parazitlerinin varlığı ve barsak hastalıkları vb.).
4. Kan kaybı (adet kanaması, idrar yollarından olan kanamalar, mide kanamaları, basur kanamaları vs.).
Gebelik esnasında hem anne hem de bebeğin ihtiyaçlarını karşılamak için kan hacminin de bu olaylara paralel olarak artması gerekmektedir. Bunun sonucu olarak kan hücrelerinin yapımında kullanılan demir ihtiyacı da gebelik esnasında iki kat artmaktadır. Ancak demirin sadece yiyecekler ile temini mümkün değildir. Dışarıdan yeterince demir alamayan gebelerde artmış demir ihtiyacı karşılanamayacağından dolayı kansızlık oluşur.
Anemi tanısı nasıl konur?
Doktorunuzun önereceği basit bir kan testi ile kolayca tanı konulabilir. Gerekirse serum demiri, serum demiri bağlama kapasitesi, transferin saturasyonu, serum ferritin düzeyi, dışkıda gizli kan ve periferik yayma ileri tetkik olarak yapılabilir.
Anemi hastalığı bulguları
– Çoğunlukla hiç belirti vermeyebilir.
– Halsizlik
– Solukluk
– Çarpıntı
– Yiyecek dışındaki şeylere istek. Örneğin: toprak, buz, kireç taşı, nişasta gibi…
– Ağız kenarında ve tırnaklarda çatlaklar
– Tırnaklarda biçimsizlik; kaşık biçimi almaları gibi…
– Tahriş olmuş dil
Demir eksikliğinden kaynaklanan kansızlıktan korunmak için ne yapılmalı?
Gıda alımında tek taraflı beslenmenin önüne geçilmeli, özellikle sakatat, balık, kuru kayısı, kuru baklagiller, taze meyve ve sebze yeterli miktarda tüketilmelidir.

– C vitamini bakımından zengin olan gıdalara mutlaka öğünde yer verilmelidir.
– Çay tüketimi sınırlandırılmalıdır.
– Demir ihtiyacının arttığı gebelik, emzirme ve çocukluk dönemlerinde mutlaka dışarıdan demir takviyesi yapılmalıdır.
Not: İkinci üç aylık dönemde her gebe mutlaka ve mutlaka ilave olarak demir almalıdır. Demir günlük olarak 30/60 mg/gün alınmalıdır. Folik asitte 350 mikrogram özellikle ilave edilmelidir.
– Bayanlarda adet düzensizliği nedeniyle kan kaybı fazla oluyorsa bir kadın doğum uzmanına başvurularak engellenmelidir.
– Ispanak ve pekmezde de halk arasındaki inanılın tersine demir miktarı fazla değildir. Bu yüzden çok fazla tüketilmesinin korunmada fazla yararı yoktur.
Anemiler nasıl tedavi edilir?
Kansızlık tedavisi tamamen kansızlığın çeşidi ve altta yatan hastalık ile ilgilidir. Örneğin demir eksikliği saptanan hastalarda sadece demir tedavisi ile sınırlı kalınmamalı, demir eksikliğinin tekrarlamaması ve demir eksikliğine neden olan hastalığın ilerlememesi amacıyla altta yatan neden araştırılmalı ve tedavi edilmelidir.
Anemi tedavisinde çoğunlukla ağızdan ilaçla demir tedavisi yeterli olmaktadır. Tedaviye başladıktan iki ay sonra hemoglobin düzeyi normale dönecektir, ancak çoğunlukla kemik iliğinde olan demir depolarını doldurmak amacı ile tedaviye 6–12 ay daha devam edilmelidir.
Damar içerisine veya kas içerisine uygulanabilecek demir ilaçları da ağızdan alıma dayanamayan hastalarda kullanılabilir. Tedavi ile birlikte kan sayımı iki ay içerisinde normale dönecektir.
Kansızlık (anemi) tedavisinde beslenme önerileri:
1. Kırmızı et, kuru baklagiller, kuru meyve (kuru üzüm, kuru incir gibi), yeşil yapraklı sebzeler, pekmez çok yiyin.
2. Vitamin – C (günde 100 miligram) alın. C-vitamini demirin bağırsaklardan emilmesini arttırır.
3. Demir bakımından zengin besinler alın (baklagiller, mercimek, darı, nohut, koyu yeşil renkli sebzeler, pekmez, demirle zenginleştirilmiş tahıl ürünleri, kuru kayısı, kuru şeftali, balkabağı, ay çekirdeği, fıstık, ceviz, badem, soya fasulyesi gibi).
4. Demir hapı alanların yoğurt alması faydalıdır. Yoğurtta bulunan laktik asit demirin vücutta depolanmasını kolaylaştırır.
5. Demir emilimini azaltan besinlerden uzak durun: kafeinli içecekler, yumurta, süt ve kepek (kepekli ekmek gibi).
6. Eğer demir eksikliği aneminiz yoksa demir almanıza gerek yoktur; ayrıca demir damar sertliğine neden olabilir, bu nedenle demir eksikliği aneminiz yoksa demir içermeyen vitamin hapları kullanın.
Demir yönünden zengin besinler
– Kırmızı et, karaciğer,
– Deniz ürünleri (balık)
– Fındık
– Kuru meyveler (kayısı, üzüm)
– Yeşil yapraklı sebzeler, brokoli
– Yumurta sarısı
– Demir ile zenginleştirilmiş un, ekmek ve tahıllar.