Kardiyovasküler Hastalıklar – Hipertansiyon Epidemiyolojisi

Kardiyovasküler hastal?klar tüm dünyada yüksek oranda morbidite ve mortaliteye yol açan hastal?klard?r. Hipertansiyon Dünya Sa?l?k Örgütü’ne göre dünyadaki her sekiz ölümden birinin sorumlusu olup en öldürücü üçüncü hastal?kt?r (1). ?nme, konjestif kalp yetmezli?i, miyokard infarktüsü, periferik vasküler hastal?k ve son dönem böbrek yetmezli?i gibi kardiyovasküler hastal?klar için hipertansiyon en yayg?n bilinen düzeltilebilir risk faktörüdür (2).

Kardiyovasküler hastal?klar kesintisiz bir süreç olarak kabul edildi?inde hipertansiyonu tek ba??na de?il di?er risk faktörleri ile birlikte de?erlendirmek gerekir. Hipertansiyonu tek ba??na de?erlendirdi?imizde kan bas?nc? 115/75 mmHg’y? a?t???nda riskin artmaya ba?lad??? görülmektedir. Bu düzeyin üzerindeki sistolik bas?nçta 20, diyastolik bas?nçta 10 mmHg’lik art?? kardiyovasküler hastal?k riskini 2 kat art?rmaktad?r (3). Hipertansiyonun bu olumsuz etkisinin evrensel oldu?u Amerika ve Avrupa k?talar? ile Uzak Do?u, Güneydo?u Asya ve Okyanusya’y? içeren bir çal??ma olan ?nterheart çal??mas? ile gösterilmi?tir (3, 4).

Bir çok epidemiyolojik çal??mada gösterildi?i gibi geli?mi? ülkelerde yeti?kin popülasyonda hipertansiyon prevalans? % 25-55 aras?nda tahmin edilmektedir. Amerika Birle?ik Devletleri (ABD), Kanada ve 6 Avrupa ülkesinde yap?lan bir çal??mada hipertansiyon prevalans? Avrupa ülkelerinde ortalama % 44,2 iken Kuzey Ame-rika’da % 27,6 bulunmu?tur. Bu çal??mada Kuzey Ameri-ka’da ve Avrupa ülkelerinde cinsiyetler aras?nda hipertan-siyon prevalans? aç?s?ndan bir fark yok iken ya?a ba?l? hipertansiyon prevalans?na bak?ld???nda 35-44 ya? aras?nda Kuzey Amerika’da % 14 iken Avrupa ülkelerinde % 27 bulunmu?tur. Ayn? çal??mada 65-74 ya? grubunda hipertansiyon prevalans? Kuzey Amerika’da % 53 iken Avrupa ülkelerinde % 78’dir. Buna ra?men 35-64 ya? grubu göz önüne al?nd???nda Avrupa ülkelerinde hipertansiyon tedavisinde ba?ar? Kuzey Amerika’ya göre dü?ük bulunmu?tur (5). Portekizde yap?lan PAP çal??mas?nda 18-90 ya? aras?ndaki popülasyonun % 42,1’inin hipertansiyonu oldu?u ve bu hasta grubunun sadece % 46,1’inin hastal?klar?n?n fark?nda oldu?u, yine hasta grubunun % 39’unun antihipertansif tedavi ald??? ve yine tüm hasta grubunun sadece % 11,2’inde kan bas?nc?n?n kontrol alt?nda oldu?u tespit edilmi?tir (1). Yine bir AB üyesi olan ?spanya’da yap?lan çal??mada ise orta ya? grubunda yakla??k 6 milyon ki?inin hipertansiyonu oldu?u, bunlar?n 3,3 milyonunun hipertansiyonlu olduklar?n? bilme-dikleri, hastal?klar?n? bilen her 10 hastadan 3’ünün tedavi almad??? ve tedavi alan her 10 hastadan 8’inde ise kan bas?nc? kontrolünün sa?lanamad??? ortaya konmu?tur (6).

Bir Asya ülkesi olan Tayvan’da yap?lan NAHSIT çal??mas?nda ise 19-44 ya? aras?nda erkeklerde hipertansiyon prevalans? % 6 iken kad?nlarda % 3 olup 44 ya? üstünde ise pre-valans erkeklerde % 27 kad?nlarda % 29 bulunmu?tur. Ancak 65 ya? üstünde ise kad?n-larda hipertansiyon prevalans? % 47’lere ç?kmaktad?r. Bu Asya ülkesinde ise hipertan-siyonun tedavi ile kontrolü idealden çok uzakta olup k?rsal alanda daha dü?ük kentlerde yüksek olmas? gibi co?rafi farkl?l?klar da göstermektedir (7). Kore’de yap?lan ANSAN çal??mas?nda ise hipertansiyon prevalans?n?n % 33,7 oldu?u tespit edilmi?tir. Bu çal??ma-da kad?nlarda hipertansiyon prevalans? % 24,5 erkeklerde ise % 41,5 75 ya? üstü popü-lasyonda % 71,9 olarak bulunmu?tur. Tüm bunlara ra?men bu ülkede hipertansiyonlu bireylerin % 78,6’? antihipertansif tedavi al?rken tedavi alan bireylerin sadece % 24,3’ün-de kan bas?nc? kontrol alt?ndad?r (8).

Bir Afrika ülkesi olan M?s?r’da yap?lan çal??mada da hipertansiyon prevalans? ya? ile birlikte artmakta olup en yüksek prevalans 65-74 ya? aras?nda % 59,4’dür. Bu ülkede 25 ya??n üzerinde hipertansiyon prevalans? % 26,3 olarak tahmin edilirken kad?nlarda erkeklere göre hafifçe prevalans daha yüksek gözükmektedir. Bu çal??mada da geli?mekte olan bir ülke olan Tayvan’da oldu?u gibi M?s?r’da da Kahire gibi kentlerde k?rsala göre hipertansiyon prevalans? daha yüksek bulunmu?tur. Bu ülkede hipertansiyonlu popülas-yonda antihipertansif tedavi alma oran? sadece % 23,9 iken hipertansiyonu kontrol alt?nda olanlar?n oran? ise sadece % 8’dir (9).

Ülkemizde hipertansiyon prevalans? ile ilgili ilk yap?lan çal??ma TEKHARF çal??ma-s?d?r. Bu çal??mada hipertansiyon prevalans?n?n % 33,7 oldu?u, ya? ilerledikçe prevalan-s?n artt???, ülkemiz kuzeyinde prevalans?n % 40’lar?n üzerine ç?kt???, ülkemiz güneyinde ise % 30’lar?n alt?na indi?i tespit edilmi?tir. Bu çal??man?n bir di?er sonucuda yakla??k 3,3 milyon yeti?kinde hipertansiyonla birlikte bir di?er risk faktörü olan hiperko-lesteroleminin birlikte bulunmas?d?r (3, 10). Ülkemizde yap?lan bir di?er çal??ma ise PATENT çal??mas? olup bu çal??mada hipertansiyon prevalans? % 31,8 bulunmu?tur. Pa-tent çal??mas?nda hipertansiyon prevalans kad?nlarda % 36,1 iken erkeklerde % 27,7 sap-tanm??t?r. Bu çal??mada hipertansiyonlular?n sadece % 40,7’sinin hastal?klar?n?n fark?nda oldu?u tespit edilmi?tir. Bu çal??mada hipertansiyonlu hastalar?n sadece % 31,1’inin anti hipertansif tedavi ald??? tedavi alanlar?n ise sadece % 20,7’inde kan bas?nc?n?n kontrol al-t?nda oldu?u saptanm??t?r (11). Ülkemizde yap?lan bir di?er çal??ma olan METSAR çal??mas?nda yeti?kinlerde hipertansiyon prevalans? % 41,7 iken hasta grubunda tedavi ile kan bas?nc? kontrolü oran? sadece % 6’d?r (12). Yine THINK çal??mas?nda ise toplumumuzda antihipertansif tedavi alan hipertansiyonlularda da yüksek inme riskinin oldu?u gösterilmi?tir (13).

Yap?lan bu çal??malar?n gösterdi?i gibi Avrupa Kuzey Amerika ve Pasifik bölgesinde hi-pertansiyon s?kl???nda çok ciddi farkl?l?klar olmad??? görülmü?tür. Afrika ülkeleri, Çin, Hindistan ve Asya’n?n bir bölümünde hipertansiyon s?kl??? ise % 7-15 aras?ndad?r (14). Ülkemiz ise yap?lan çal??malarda görüldü?ü gibi Avrupa ülkelerinin hipertansiyonlu has-talar?n?n demografik özellikleri ile benzer özellikler göstermektedir.

Geli?mekte olan ülkelerde de infeksiyöz ve parazitik hastal?klar?n kontrolüyle birlikte son dekadlarda ya?am profili dramatik bir ?ekilde de?i?mi?tir. Bununla birlikte Kardiyovasküler hastal?klara ba?l? morbidite ve mortalite geli?mekte olan ülkelerde de artmaktad?r (8). Tüm dünyada oldu?u gibi ülkemizde de hipertansiyonlu hastalar?n önemli bir bölümü hastal?klara fark?nda olmad?klar? gibi tedavi alanlar?n çok az?nda kan bas?nc? kontrolü sa?lanmaktad?r. Unutulmamas? gereken bir di?er konu da hipertansiyonu yaln?z de?il di?er kardiyovasküler risk faktörleri ile birlikte de?erlendirip tedavinin buna göre belirlenmesi ve sonuçta kardiyovasküler hastal?klara ba?l? morbidite ve mortalitenin azalt?lmas?d?r.

Kaynak : www.gihd.org