Türkiye’de Acil Bakım Hizmetlerinin Tarihçesi
Türk Hilaliahmeri Osmanlılar döneminde Kızılay tüzüğünü hazırlayarak, padişah himayesinde ilk genel kurulunu yapar.
1898’den sonra Gülhane’ye gelen Alman hekimler, sıhhiydik eğitimine önem verirler.
Türk ordusunda yaralı tedavisi sağlık erleri ve hekimlerce yapılırken, Florence Nightingale Kırım Savaşında İstanbul’a gelerek bizim askerlerimizin tedavi ve bakımı için uğraşır.
‘ Uluslararası Kızılhaç’ın ülkemizde gönüllü yardım şubeleri kurma önerisi ancak 1908’de meşrutiyetten sonra gerçekleştirilir ve yurt çapında şubeler açılır.
1911’de Dr. Besim Ömer Paşa Hemşirelik Okuluna izin verilmediği için 6 aylık Hemşirelik Kursu düzenler. Aynı yıl Türk Hilaliahmeri İstanbul Aksaray yangınında ilk yardım ekiplerini kurar, aşocağı açar, evleri yananlara barınma olanağı sağlar, yaralı ve hastaları tedaviye alır. Bu bakımdan ülkemizin ilk yaygın ve organize ilk yardım hizmetlerinin başlangıcı 1911 olarak kabul edilebilir.
Ülkemizde Türk Hilaliahmer (Kızılay) Demeği, askeri sağlık teşkilatı ile işbirliği yaparak Birinci Dünya ve Kurtuluş Savaşında yararlı hizmetler verir.
Hilaliahmer Cemiyeti Türkiye’de ilk Hastabakıcı ve Hemşire Okulu açar ve 1928’de İzmir depreminde kurtarma ve tedavi hizmetlerini sürdürür. 1935’de Derneğin adı “Türk Kızılay Derneği” olur. Erzincan, Fethiye, Adapazarı depremlerinde felaketzadelerin beslenme, barınma ve tedavisine Türk Silahlı Kuvvetleri ile birlikte hizmet verir.
1960Tı yıllarda Kızılay “İlk Yardım” kursları açmaya başlar ve “St. Johns” yardım organizasyonunun “İlk Yardım” kitabını Türkçe-ye çevirir.
1962’de Sakatların Rehabilitasyonu Derneği ve A.Ü. Tıp Fakültesi işbirliği ile Ankara’da İlk ve Acil Yardım kurslarına başlanır. 1970’den sonra bu kurs Türkiye Trafik Kazaları Yardım Vakfı tarafından polis, memur, öğretmen ve öğrenciler için sertifikalı olarak sürdürülür.
Ülkemizde “Acil Bölüm” hizmetlerine son 25 yıldır önem verilir. Bu konuda Sağlık Bakanlığı, Üniversite Hastaneleri, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, SSK Hastanelerinin bazılarında Acil Bakım Bölümleri kurulmuş ise de ambulans, haberleşme, özel eğitim görmüş acil bakım ekibi olmaması nedeni ile batı ülkelerinin düzeyine ulaşılamamıştır.
İstanbul’da Sağlık Bakanlığı Taksim Hastanesine Acil Yardım Hastanesi denilmiştir. Ayrıca Ankara’da 259 yataklı Dr. Muhittin Ülker Acil Yardım ve Travmatoloji Hastanesi son 22 yıldır hizmet vermektedir. İstanbul’da da Kartal Devlet Hastanesi’nin donanımlı “Acil Bakım Bölümü” vardır.
Ülkemizde ilk yardımla ilgili ilk kitap 1972’de Prof. Dr. Derviş Manizede’nin yazdığı “İlk Tıbbi Yardım” kitabıdır. Daha sonra çeşitli kitaplar yazılır.
1984’de bugün için acil yardım hizmetlerinin iki temel yapısına ait olan haber vermeyle ilgili yol boyu telefonu kurulur ve 1985’de ambulans (Hızır Acil) servisi hizmete girer.
Hemşirelik alanında ilk kitap “Acil Hemşireliği Kitabı” dır. 1990 yılında İ.Ü. Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Öğretim elemanları tarafından yazılmıştır. Acil hemşireliğine yönelik kurs programlanda mevcut olup, bunun ülkemizdeki tek örneği 1994 yılından başlayarak Vehbi Koç Vakfı Semahat Arsel Hemşirelik Eğitim ve Araştırma Merkezi (SANERC) tarafından her yıl periyodik olarak 6 hafta süre ile açılan “Acil Bakım Hemşireliği Kursü’dur. Katılan hemşirelere Sağlık Bakanlığı’ndan onaylı sertifika verilir.
Ayrıca ülkemizde “Acil Tıp Uzmanlığı” 1993 Nisan’ında, “Acil Hemşireliği” Yüksek Lisans Programı ise Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nde 1996-1997 eğitim-öğretim döneminde başlamıştır.
